ÇOCUK KİTAPLARINDA GRAFİK TASARIM ELEMANLARININ YARATICI KULLANIMLARI (0-5 YAŞ)

Yıl 2022, Sayı: 16, 48 - 65, 03.09.2022

Tutku Dilem Alpaslan , Sema Aksoy

Öz

Çocuk kitabı tasarımları, çocuğun duyu, sosyal, motor becerileri ve sanatsal estetiğinin gelişmesi için özenle tasarlanmaktadır. Geleneksel ve dijital olmak üzere farklı çizim teknikleri ile resimlemesi yapılan çocuk kitaplarında yaş grubuna uygun çeşitli materyaller kullanılmaktadır. 0-2 yaş grubunda duyular yeni gelişmeye başladığı için duyularına hitap eden kitaplar tasarlanır ve 2 yaş üstü çocuklar için daha detaylı çizimlerin yer aldığı sosyal mesaj içerikli çocuk kitapları tasarlanmaktadır. Hayal dünyaları doğuştan gelişmiş olan okul öncesi çocukların hayal dünyalarını daha da canlandırmak adına yaratıcı çocuk kitapları tasarlanmaktadır. Klasik tarzda tasarlanan metin ve metni yansıtan illüstrasyondan meydana gelen çocuk kitapları, çocukların hayal dünyalarını kısıtlamakta ve farklı düşünmelerini engellemektedir.
Bu makalenin amacı, okul öncesi (0-5 yaş) çocuklar için hazırlanan çocuk kitaplarının tasarımında kullanılan grafik tasarım elemanlarının yaratıcı kullanım olanaklarının sınıflandırılarak ilgili örneklerle desteklenmesidir. Çocuğun gelişimine paralel olarak onun zengin ve farklı algı dünyasını koruyarak nasıl desteklenebileceğine yönelik tasarım önerilerinde bulunmayı amaçlamaktadır. Bir rengin öğrenimi, sıra dışı bir şekilde bir nesne veya hayvan üzerinde yansıtılarak çocuğun farklı düşünmesi ve dünyayı olağan dışı algılaması sağlanmaktadır. Tipografinin illüstrasyon ile uyumlu kullanılarak ve gerekli yerlerde kelime vurgusu yapılarak konunun heyecanına dikkat çekilebilmektedir. Farklı açıların bir arada kullanıldığı sahnelerle ise, olaylara farklı yaklaşılması ve kullanılan materyallerin okul öncesi çocuklar için önemine dikkat çekilmektedir.
Çocuk kitap tasarımlarında yaratıcı uygulamalara imkân veren bir sınıflama geliştirilmiştir. Bu sınıflama illüstrasyon, sayfa planlama, form, renk, tipografi ve materyal kullanımı değerlendirilerek örnekler ile desteklenmiştir. Kitap tasarımında kullanılan grafik tasarım öğelerinin kullanımı ve materyal tercihinin okul öncesi kullanıcının gelişimine nasıl katkı sağladığı genel bir çerçeve altında belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Grafik tasarımı, çocuk kitabı, yaratıcılık, okul öncesi.

Kaynakça

• Ambrose, G. And Harris, P. (2013). Grafik Tasarımında Sayfa Düzeni. İstanbul: Literatür.
• Ambrose, G. And Harris, P. (2016). Grafik Tasarımında Format. İstanbul: Literatür.
• Becer, E. (2015). İletişim ve Grafik Tasarım (10. Baskı). Ankara:Dost.
• Bee, H., Boyd, H. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Benjamin, W. (2001). Çocuklar, Gençlik ve Eğitim Üzerine. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Çakmakcı, N. (2011). Çocuk Kitaplarında Oyun Öğesi ve Okul Öncesi Eğitim Amaçlı Etkileşimli Çocuk Kitabı Tasarım Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Daniel, N. (2003). Cognitive Psychology of Children, New York: Munch.
• Eroğul, R. Ç. ve Yurtal, F. (2014). Eğitim Psikolojisi El Kitabı. Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Fielding, R. (2020). Minik Deniz Kızı. İstanbul: Pearson.
• Furniss, M. (2013). Animasyon’un Kutsal Kitabı. İzmir: Karakalem.
• Golomb, C. (2004). The Child’s Creation of A Pictorial World. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Gökçearslan, A. (2009). “Canlandırmalarda: Mizah, Anatomik Yapı ve Karakter Tasarımı”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 79-91.
• N. Keser (2009). Sanat Sözlüğü. Ankara: Ütopya.
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 4(4): 566-589.
• Öztürk, A. (2005). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Anadili Etkinlikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Saçan, A. K. (1998). Başlangıcından Günümüze Türk İllüstrasyon Sanatı (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıkavak, Namık Kemal. (2009). Çağdaş Tipografinin Temelleri (2.Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (1997). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Spot Matbaası.
• Sever, S. (1995). Çocuk Kitaplarında Bulunması Gereken Yapısal ve Eğitsel Özellikler. Abece Eğitim ve Ekin ve Sanat Dergisi, (107): 14-15.
• Şahin, C. (2016). Eğitim Psikolojisi (Gelişim-Öğrenme-Öğretim). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tepecik, A. (2002). Grafik Sanatlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Tezcan, G. Canlandırma Film Ders Notları. (2008-2009)
• Türkmen, B. B. (2018). Resimleme dilinde alternatif bir yaklaşım: Kaligrafi ile resimleme. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, (22), 343-359.