Meşkin İşlevlerindeki Dönüşümün Klasik Türk Müziği Vokal İcrâcılık Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 16, 117 - 126, 03.09.2022

Özge Şen Tuncel

Öz

Klasik Türk Müziği’nin tarihi gelişimi içinde temel eğitim ve aktarım yöntemi olarak uzun süreler boyunca kullanılan meşk yöntemi, Avrupa nota yazısının yaygın olarak kullanıma girmesiyle birlikte bazı değişimler geçirmiştir. Meşkin en önemli bileşenlerinden biri olan usûl vurmanın yerini büyük oranda notanın almasıyla başlayan bu değişimlere bağlı olarak, meşkin işlevlerinde de bir daralma söz konusu olmuştur. İşlevlerinden bir kısmı geçerliliğini yitirmeye başlayan meşkin Klasik Türk Müziği vokal icrâcılık açısından taşıdığı anlam da giderek farklı bir duruma evrilmiştir. Bu çalışmanın amacı, meşk yönteminin işlevlerinde zaman içinde meydana gelen dönüşümün meşkin Klasik Türk Müziği vokal icrâcılık açısından ifade ettiği anlamı nasıl bir değişime uğrattığını incelemektir. Nitel araştırma yöntemi çerçevesinde betimsel model ile hazırlanan bu çalışmanın temel veri toplama teknikleri literatür tarama ve doküman analizidir. Toplanan veriler tematik sınıflandırmaya tabi tutularak içerik analizi yapılmış, bu yolla konuyla ilgili odaklar ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın sonucunda, meşkin vokal icrâcılık açısından üslûp kazanımıyla özdeşleştirildiği tespit edilmiştir. Birebir çalışma, taklit ve tekrara dayalı olmakla birlikte, önceki dönemlerden farklı olarak notanın kullanıldığı bir meşk türünün üslûp kazanımında geçerliliğini koruduğu ve uygulanmaya devam ettiği; meşkin geçirdiği dönüşüm neticesinde icrâ ve teori eğitiminin birbirinden ayrılarak uzmanlık alanlarının oluştuğu; vokal icrâcılık açısından önceki dönemlerin meşk yaklaşımında bütün bir eğitim anlayışı içerisinde sesin kendiliğinden gelişmesi dışında bir eğitim şekli söz konusu değilken, sesin teknik olarak eğitiminin üslûp kazanımına yardımcı bir ek yöntem olarak kullanılmaya başlandığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Müziği, vokal icrâcılık, meşk

Kaynakça

• Behar, C. (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz (3. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Girgin Tohumcu, Z. (2006). Müziği Yazmak Müzik Notasyonunun Tarih İçinde Yolculuğu. İstanbul: Nota Yayıncılık.
• Gültaş, S. (1982a). Saadeddin Heper ile Mülâkat III, San’at ve Kültürde Kök, 12: 26-28.
• Gültaş, S. (1982b). Bekir Sıdkı Sezgin’le Mülâkat VII, San’at ve Kültürde Kök, 20, 21, 22: 38-43.
• Güven, U. E., Ergur, A. (2014). Dünyada ve Türkiye’de Müzik Sosyolojisinin Yeri ve Gelişimi, Sosyoloji Dergisi, 29: 1-27.
• Kanat, E. (2021). Peşrev ve Şarkı Formunun Usûl İcrasında Görülen Değişiklikler, 11. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu.
• Levendoğlu Öner, N. O. (2017). Osmanlı Dönemi Türk Müziğinden Miras Kalmış Felsefi Temelli Bir Eğitim Geleneğini Yeniden Canlandırmak: Çağdaş Meşk Uygulamaları, Journal of Human Sciences, 1: 294-307.
• Özcan, N. (2004). “Meşk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt: 29). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özkan, İ. H. (2012). “Usul”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt: 42). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Selçuk, M. N. (1947). Ses Musikimiz, Türk Musikisi Dergisi , 2: 3,17.
• Serin, M. (2004). “Meşk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt: 29). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Sezgin, B. S. (1982). Düşündüklerimiz, San'at ve Kültürde Kök , 14: 2-3.
• Şen, H. O. (1998). Alâeddin Yavaşça. Ankara: TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• Ungay, M. H. (1981). Türk Mûsıkîsinde Usûller ve Kudûm. İstanbul: Türk Musikisi Vakfı Yayınları.
• URL 1: https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 29.11.2021.
• Yavaşça, A. (1981). Türk Mûsıkîsinde Tavır, San'at ve Kültürde Kök , 1: 9.
• Yavaşça, A. (2003). Bir Sanatçının Hayatı. T. İnançer, İ. Pala, D. Gürlek, F. Bertuğ, İ. Bertuğ, R. Ayangil, ve diğerleri içinde, Uzmanlar Konuşuyor (s. 99-128). İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.