MODA TÜKETİCİLERİNİN GİYİM ÜRÜNLERİNİ ALGILAMA DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Sayı: 20, 50 - 61, 31.12.2023

Merve Özbaş Kilisli , Esen Çoruh

Öz

Moda, toplumun yaşam dinamikleriyle şekillenen ve yenilenen bir kavramdır. Özellikle toplumsal yapı ile birlikte moda kavramının ilerleyişi, tüketimi beslemektedir. Aynı zamanda, tüketim döngüsü içerisinde modaya hayat veren unsurlardan biri hazır giyim sektörüdür ve sektörünün şekillendirilmesinde giyim ürünleri büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle, hazır giyim işletmeleri giyim ürünlerinin moda tüketicileri tarafından satın alınmasını ve tüketim döngüsünün sürekli kılınmasını birincil amaç olarak görmektedirler.
Bu araştırma, moda tüketicilerinin giyim ürünlerine ilişkin görsel, dokunsal, kokusal, tatsal ve işitsel algılama düzeylerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Moda algısı yönetimi konusunu kapsayan akademik çalışmaların oldukça sınırlı olması sebebiyle bu araştırmanın literatüre ve ileride yapılacak olan çalışmalara katkı sağlaması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırma, örneklem grubu olarak giyim ürünlerini kullanan 570 moda tüketicisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, “Moda Algısı Yönetimi Ölçeği” geliştirilmiştir. Geliştirilen ölçek iki bölümden oluşmuştur. Ölçeğin birinci bölümü katılımcıların kişisel bilgilerini içermiş ve ikinci bölümü görsel, dokunsal, kokusal, tatsal ve işitsel faktörlerini kapsamıştır. Araştırmadaki veriler, kartopu örneklem metoduyla çevrimiçi platform üzerinden katılımcılara ulaşılarak toplanmıştır. Araştırma sonucunda moda tüketicilerinin giyim ürünlerinden en fazla dokunsal algılama (x̅=4,13) ardından da görsel algılama (x̅=3,61) faktörlerinden etkilendikleri sonucuna varılmıştır. Kokusal (x̅=3,47) ve işitsel (x̅=3,12) algılama faktörlerinin moda tüketicilerinin üzerindeki etkisinin orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. Tatsal algılama (x̅=2,17) faktörünün ise moda tüketicilerinin üzerinde etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Moda, Giyim, Algı, Algı Yönetimi, Moda Algısı.

Kaynakça

• Akan, G. H. (2009). Algılama Yönetiminin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi: Saha Araştırması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Akgün Girgin, E. (2019). Kadın Bluzlarında Kullanılan Dokuma Kumaşların Duyusal Konfor Açısından İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Moda Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Alpan, G. (2008). Görsel Okuryazarlık ve Öğretim Teknolojisi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2): 74-102.
• Altunışık, R., İslamoğlu, A. H. (2017). Tüketici Davranışları, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Arkonaç, S. A. (1998). Psikoloji: Zihin Süreçleri Bilimi, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Arslan, E. (2018). Mağaza Atmosferinin Marka İmajına Etkisi: Afyonkarahisar İlinde Giyim Mağazalarında Yapılan Bir Araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Bağcı, C. (2017). Silahsız Savaş, İstanbul: Cinius Yayınları.
• Barış, G., Odabaşı, Y. (2013). Tüketici Davranışı, İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Bolat, N., Öncel Taşkıran, N. (2013). Reklâm ve Algı İlişkisi: Reklâm Metinlerinin Alımlanmasında Duyu Organlarının İşlevleri Hakkında Bir İnceleme, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6): 49-70.
• Büdün, E. (2020). Markaya Yönelik Tutum Oluşturmada Duyusal Markalama Uyaranlarının Rolü: Ev Tekstili Sektörü Üzerine Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Çağlayan, S., Öktem, G., Korkmaz, M. (2014). Sanatta Görsel Algının Literatür Açısından Değerlendirilmesi, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1): 160-173.
• Çalış, A. (2018). Bir Kamuoyu Oluşturma ve Manipülasyon Aracı Olarak Algı Yönetimi: Kurtlar Vadisi Örneği, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Çeğindir, N. Y., Çakmak, Ş. (2019). Giysi Örneğinde Moda Ürün Geliştirme, Ankara: Gece Akademi.
• Çınar, R., Çubukçu, İ. (2009). Tüketim Toplumunun Şekillenmesi ve Tüketici Davranışları Karşılaştırmalı Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13): 277-300.
• Demirel, Y., Seçkin, Z. (2009). Küresel Rekabetin Zihinsel İzdüşümü: Kavram Satmak, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28): 175-186.
• Eren, E. (2017). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Gönenç, Ö. (2018). Medyada Algı Yönetimi, İstanbul: Der Yayınları.
• Gürdin, B. (2019). Kokunun Tüketici Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi, İşletme Araştırmalar Dergisi, 11(3): 2160-2175.
• Güven, H. (2018). Süpermarket-Hipermarketlerde Kullanılan Duyusal Pazarlama Öğelerinin Analizi, Kesit Akademi Dergisi, 4(13): 322-340.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum Algı İletişim, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Karakaşoğlu, M. (2015). Hizmet Ortamının Marka İmajına ve Satın Alma Niyetine Etkisi: Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Karabulut, B. (2017). Algı Yönetimi ve Güvenliğin Siyasal Bir Araç Haline Dönüştürülmesi: Güvenlikleşme Teorisi İçinde Algı Yönetimi, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kawamura, Y. (2016). Moda-loji Moda Çalışmalarına Giriş (Çev.: Ş. Özüdoğru), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Koç, E. (2013). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri, İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Mateyeva, G. (2018). Tüketicilerin Demografik Özelliklerine Göre Duyusal Pazarlama Anlayışları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Özer, M. A. (2012). Bir Modern Yönetim Tekniği Olarak Algılama Yönetimi ve İç Güvenlik Hizmetleri, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 33: 147-180.
• Pekar, E. (2017). Duyusal Markalama ve Tüketicilerin Marka Algısında Duyusal Markalamanın (Beş Duyunun) Rolü, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Sarıışık, M. (2010). Tüketicilerin Dokunma İhtiyacı Düzeyinin Algılanan Kalite, Tutum ve Satın Alma Niyetindeki Farklılaşmaya Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Pazarlama Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Tambay, E. (2018). Moda Mağazalarındaki Enstalasyonlu Vitrinlerin Tüketicileri Etkileme Durumları, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Moda Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Tanrıverdi Yener, M. (2014). Marka İletişimi Açısından Duyuların Tüketici Davranışı Üzerindeki Etkisi: Duyusal Markalama, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim ve Tasarım Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Tutar, H. (2009). Örgütsel Psikoloji Endüstrisi ve Örgüt Psikolojisine Yeni Yaklaşımlar, Ankara: Detay Yayıncılık.