SAYFA TASARIMININ TANIMI VE TEMEL UNSURLARI

Yıl 2024, Sayı: 21, 16 - 26, 30.04.2024

Mehmet Emin Aksaray Serdar Dartar

Öz

Sayfa tasarımı yani mizanpaj sanat disiplinleri gibi soyut olanı somutlaştırmanın görülebileceği alanlardan biridir. Bu somutlaştırma çabası, iletişim ihtiyacının tasarım alanına nasıl tezahür ettiğini anlamamıza yardımcı olabilir. İnka İmparatorluğu’nun düğümler (Quipu) ile iletişim kurmasından günümüz baskı makinelerine kadar geçen süreçte insan zihni, zihinde canlanan imden fonetiğe ve fonetikten forma asırlar boyunca iletişimi düzenli, etkili, estetik yahut farklı bir biçimde aktarmanın yollarını aramıştır ve aramaya devam etmektedir. Bu makalenin temel amacı sayfa tasarım kavramını yani mizanpajın doğrudan unsurlarını incelemektir. Bunu yaparken temel kıstas tipografi olarak belirlenmiştir. Mizanpaj, yazının tarihi ile paralel gelişmiş bir kavram denilebilir. Bulunan yazıtlar, kitabeler, çömlek üzerine çizilmiş şekiller ve Hiyerogliflerden modern Latin alfabesine değin harflerin ne zaman yön değiştirdiği, bazı yazım tercihlerinin ne zaman ve neden terk edildiği bilinmemektedir. Buna bağlı olarak mizanpaj kavramı her ne kadar yazı tarihini açıklamak ve anlamlandırmak adına birçok kaynakta farklı tarih aralığında ele alınsa da mizanpajın başlangıcı matbaanın icadı olarak varsayılır ve seri üretim ile ilişkilendirilir. Tüm bunlara bağlı olarak makalede özellikle yazının tarihi ve mizanpaj ilişkisine değinilecek kısımlarda “bilinmemektedir, varsayılmaktadır” ifadeleri günümüzde daha çözülememiş birçok çivi yazısı, tablet, çömlek yazısı yahut birtakım hayvan derileri üzerine işlenmiş çizgilerin sırrından ve arada yok olmuş dil ailelerinden yazı ailelerinden kaynaklanmaktadır.

Bu makalenin sınırları, mizanpajda kullanılan temel unsurların matbu ürünler bağlamında önemini, kullanımını ve etkisini incelemektedir. Makalede, sayfa tasarımının tanımı ve gelişimi, sayfa tasarımında temel kavramlar ve sayfa tasarımında temel unsurların estetik ve işlevsel açıdan önemi ele alınmaktadır. Literatür taramasında mevcut verilerin ve anlatımların karmaşıklığı göz önüne alınarak, sayfa tasarımı kavramı ile mizanpaj kavramının eşanlamlı ifadeler olmasına rağmen literatürde neredeyse kullanılmaması göz önünde bulundurularak “sayfa tasarımı” yerine “mizanpaj” kavramı kullanılacaktır. Buna bağlı olarak makale, mizanpajın tanımını, tarihsel sürecini, sayfa tasarımına has temel kavramları Sayfa, ızgara-kılavuz, kenar boşluğu ve taşma payı, aralıklar, hizalama, organizasyon ve son olarak tipografi ve metin ilişkisini gibi unsurları ele almayı açıklamaktadır. Makale, literatür katkısı dışında sanat tasarım dalları olan grafik tasarım, görsel iletişim tasarımı, iletişim tasarımı, etkileşimli tasarım vb. ve basım yayın alanında bulunan öğrenciler için kılavuz niteliği taşıması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sayfa Tasarımı, Mizanpaj, Yazının Tarihi, Sayfa Tasarım Unsurları, Yazı Düzeni

Defınıtıon And Basıc Elements Of Page Desıgn

Öz

Page design, that is, layout, is one of the areas where abstracted concretization can be seen, such as art disciplines. This effort at embodiment can help us understand how the design of communication products is manifested. From the Inca Empire's communication with knots (Quipu) to today's printing machines, the human mind has searched for regular, effective, aesthetic or different processes of communication throughout the centuries, from the sign that comes to mind to phonetics and from phonetics to form. The main purpose of this article is to increase the direct ambiguity of the page design refresh, that is, the layout. In doing this, the basic criterion was determined as typography. It can be said that layout is a concept that has developed parallel to the history of writing. By referring to the modern Latin alphabet from the found inscriptions, inscriptions, writings on pottery and hieroglyphs, it was determined when the letters changed direction and when and why some writing preferences were abandoned. Accordingly, although the term layout is discussed in different dates in many sources in terms of the history and meaning of writing, the beginning of layout is assumed to be the invention of the printing press and is associated with mass production. Accordingly, in the sections where the history of the written special script and its relationship with layout will be discussed, the expressions "it is not known, it is assumed" come from the secrets of many cuneiform scripts, tablets, pottery fragments or lines engraved on animal parts that have not yet been deciphered today, and from language families and writing families.

This article examines the details of the printed products of the border, the basic elements used in layout, temperature and density. In the article, the definition and development of page design, basic concepts in page design and the aesthetic and functional importance of basic elements in page design are discussed. Considering the complexity of the existing data and expressions in the literature review, the use of the expressions "layout" instead of "page design", considering that the definitions of page design and layout are synonymous, but are almost not used in the literature. Accordingly, the article explains the definition of layout, its historical process, basic concepts with page design. Page, grid-guide, border pieces and bleed separation, spacing, alignment, organization and finally dealing with elements such as typography and text relationship. Apart from the literature content, the article also covers art design branches such as graphic design, visual communication design, communication design, interactive design, etc. and it is intended to transport information in the basic broadcasting field.

Anahtar Kelimeler

Page Design, Layout, History Of Writing, Page Design Elements, Text Layout

Kaynakça

• Ambrose, G., Harris, P. (2019). Grafik Tasarımda Sayfa Düzeni. (D. B. İz, Çev.) İstanbul: Literatür.
• Fischer, S. R. (2022). Yazının Tarihi (A History Of Writing). (A. H. KONAR, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Garfield, S. (2018). Tam Benim Tipim: Bir Font Kitabı. (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Domingo.
• Koyuncu, S. (2016, 03 11). Gazete Mizanpajının Okuyucu Algısı Üzerindeki Belirleyiciliği. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, s. 143-155. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/285586 adresinden alındı.
• Uçar, T. F. (2019). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul: İnkılap.
• Ulrich, F. (2020, Eylül). Sihirli Geometri: Yazıtipinin Punstosunu, Genişlikleri ve Boşlukları Belirleme. (B. Erkmen, Dü., A. Dağıstanlı, Çev.) Grafik Sanatlar Üzerine Yazılar(216), s. 1:2. https://gmk.org.tr/publications/yazilar/eylul-2020-sayi-216 adresinden alındı
• URL-1: https://en.wikipedia.org/wiki/Ishango_bone#/media/File:Ishango_bone_(cropped).jpg (Erişim Tarihi: 29.03.2024)
• URL-2: https://support.microsoft.com/tr-tr/office/sayfa-y%C3%B6nlendirmesini-yatay-veya-dikey-olarak-de%C4%9Fi%C5%9Ftirme-9b5ac1af-9998-4a37-962b-a82b689572a9#:~:text=Sayfa%20y%C3%B6nlendirmesini%20yatay%20veya%20dikey%20olarak%20de%C4%9Fi%C5%9Ftirme,-Y%C3%BCr%C (Erişim Tarihi: 10.06.2023)
• URL-3: https://helpx.adobe.com/tr/photoshop/using/grid-guides.html (Erişim Tarihi: 10.08.2023)
• URL-4: https://publications-us-en.ikea.com/ikea_bathroom_2023/page/22-23 (Erişim Tarihi: 10.06.2023)
• URL-5: https://cdn.koc.com.tr/cmscontainer/kocholding/media/koc/03yatirimci-iliskileri/yatirimci-seti/koc-holding-2022-faaliyet-raporu.pdf?ext=.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2023)
• URL-6: https://www.printmuseum.org/gutenberg-press (Erişim Tarihi: 02.03.2024)
• URL-7: https://www.hp.com/tr-tr/industrial-printers/indigo-digital-presses/labels-flexible-packaging-digital-presses/6k-printing-press.html (Erişim Tarihi: 02.03.2024)
• URL-8: https://helpx.adobe.com/lv/indesign/how-to/design-principles.html (Erişim Tarihi: 05.03.2024)
• URL-9: https://yesimadesigner.com/anatomy-of-a-magazine-layout/ (Erişim Tarihi: 05.03.2024)
• Wilson, M. (2020). (B. Erkmen, Dü., A. Dağıstanlı, Çev.) Grafik Sanatlar Üzerine Yazılar(217), s. 1:3. https://gmk.org.tr/publications/yazilar/ekim-2020-sayi-217 adresinden alındı.