TASARIM UNSURLARI AÇISINDAN SOKAK FOTOĞRAFÇILIĞINDA INSTAGRAM KOLLEKTİFLERİ “SPI ÖRNEĞİNDE”

Yıl 2024, Sayı: 23, 235 - 248, 31.12.2024

Tamer Kavuran , Derya Yılmaz

Öz

Tarihte ilk olarak 10. yy’da güneş tutulmalarını izleme amaçlı olarak geliştirilen karanlık kutu (camera obscura), 19. yüzyıl ortalarından itibaren günlük hayatta yaygın olarak kullanılan bir teknoloji halini almıştır. O yıllarda henüz “sokak fotoğrafçılığı” ismi verilmiş olmasa da Henri Cartier Bresson başta olmak üzere çok sayıda fotoğrafçı tarafından günlük hayatı yansıtan fotoğraflar için ana mekan olarak sokakların kullanılmaya başlandığı görülmüştür. Günümüzde sokak fotoğrafçılığı alanında üretilen fotoğrafların sosyal medyada da yaygın bir şekilde paylaşıldığı görülmektedir. Fotoğraf ağırlıklı bir sosyal medya özelliği taşıması nedeniyle yapılan paylaşımlarda Instagramın ön planda olduğu ve bünyesinde dünya çapında faaliyet gösteren bazı kollektiflerin oluştuğu görülmektedir. Bu kollektiflerden biri olan SPi (Street Photo International) Instagram üzerinde çok sayıda sokak fotoğrafçısını belirlediği etiketlerle ortak bir noktada birleştirme özelliği taşıması bakımından çalışma kapsamına dahil edildi.
Bu makalenin temel amacı sokak fotoğrafçılığında tasarım unsurlarının bilinçli kullanımının anlamlandırmaya katkısını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda SPi’nin kurucularından olan Alan Schaller’in örneklem olarak alınan sokak fotoğrafları tasarım unsurları açısından incelenmiştir. Araştırmanın evreni sokak fotoğrafçılığı, örneklemi ise Instagram’da bugün dünya çapında yaygınca kullanılan hashtaglerden biri olan SPi (Street Photo international) -Uluslararası Sokak Fotoğrafı- kolektifinin kurucularından Alan Schaller’in tesadüfi yöntemle belirlenen siyah-beyaz sokak fotoğrafları oluşturmaktadır. Konu başlıklarına uygun olarak belirlenen fotoğraflar, tasarım unsurları açısından betimlenerek analiz edilmiştir. Bununla birlikte inceleme konusu yapılan SPi kolektifi ve Alan Schaller hakkında Türkçe kaynakların yeterli olmaması ise araştırmanın sınırlılığını oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda tasarım unsurlarının sokak fotoğrafçılığında bilinçli olarak anlam oluşturacak şekilde kullanıldığı; bu sayede daha estetik, dikkat çeken ve anlamlı kareler elde edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sokak fotoğrafcılığı, instagram, fotoğraf, tasarım unsurları, sosyal medya

Kaynakça

• Akbaş, F. İkizler E.(2010). Fotoğraf Teknik Okumaları (3. Baskı). İstanbul: Say Yayınları
• Aktaş, H. ve Aksoy, E. S. (2022). instagram’da sembolik şiddet modası: covid-19 pandemisi sürecinde türkiye’de 65 yaş üzeri insanlara uygulanan sembolik şiddet örneklerinin incelenmesi. İNİF E- Dergi, 7(1), 10-31.
• Bate, D. (2022). Fotoğraf: Anahtar Kavramlar. İstanbul: Espas Yayınları
• Bodur, F. (2005) Fotoğrafın Tarihi. Konya: Tablet Kitabevi
• Bozkurt Yüksel A. E. (2020) sokak fotoğrafçılığı ve kişisel verilerin korunması. Türkiye Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD). Yıl: 11, Sayı: 42 https://dergipark.org.tr/en/pub/taad/issue/58517/857950
• Ertan, G. (2013) macahel. Fotoğraf Dergisi, Sayı:110, İstanbul: Anıt Yayıncılık
• Eryılmaz, H. (2021) tekniğin olanaklarıyla sokak fotoğrafçılığı. Fotosfer Fotoğraf Kültürü Dergisi, Sayı:1, Kültür Sanat Basımevi, İstanbul (23)
• Freeman, M. (2012). Fotoğrafçının Zihni, 108, 114 – 156 İstanbul: Remzi Kitabevi
• Grill T. Scanlon M. (2003). Fotoğrafta Kompozisyon. (Çev. Nedim Sipahi) İstanbul: Homer Kitabevi
• Gürcan, H. İ. (Ed.), İnternet Yayıncılığı, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI
• Gökgöz, A. (1985). Bütün Yönleriyle Fotoğrafçılık Siyah – Beyaz ve Renkli. İstanbul: Odak Yayın
• Kalfagil, S. (2014). Fotoğrafın Yapısal Öğeleri ve Fotoğraf Sanatında Kompozisyon. İstanbul: İlke Kitap
• Kanburoğlu, Ö. (2010). A’dan Z’ye Fotoğraf. (3. Baskı). İstanbul: Say Yayınları
• Karaçelik Y. (2019). Görsel Kültür ve Fotoğrafın İzinde Instagram. İstanbul: Notabene Yayınları
• Karadağ, Ç. (2016a). Fotoğrafta Anlam ve Anlamlandırma. İstanbul: Öteki Yayınevi
• Karadağ, Ç. (2016b). Kamera Bakışı. İstanbul: Öteki Yayınevi
• Karadağ, Ç. (2016c). Fotoğrafın Temel Yapısı. İstanbul: Öteki Yayınevi
• Karadağ, Ç. (2016D). Fotoğrafta Sanatsal Kompozisyon.. İstanbul: Öteki Yayınevi
• Lewis, E. (2018). …izmler Fotoğrafı Anlamak. İstanbul: Hayalperest Yayınevi
• Nilsen, V.(2019). Grafik Sanat Olarak Sinema sinemada Temsil Kuramı. (Çev. Memed Sarp Solakoğlu) Doruk Yayıncılık
• Orhan, S. (2020). toplumsal değişimin görsel estetik belgesi olarak sokak fotoğrafçılığı. GSF Sanat Dergisi, (35), 49-64
• Ömür, M. (2018). Çek, Düzenle Paylaş Iphone Fotoğrafçılığı. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Sağlamtimur vd. (2019). Haber Aracı Olarak Fotoğraf. İstanbul: Kriter Yayınevi
• Satkın, M.B. (2017). sokak fotoğrafçılığında yeni bir mecra: instagram. Sosyal Bilimler Dergisi/ The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 14, Eylül 2017, s. 431-451
• Sevinç, S. S. (2013), Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya, İstanbul:Optimist
• Scott, C. (2011). Sokak Fotoğrafçılığı Atget’ten Cartier Bresson’a. İstanbul: Espas Sanat Kuram
• Smith, I.H. (2020). Fotoğrafın Kısa Öyküsü, (Çev. Deniz Öztok), İstanbul: Hep Kitap
• Sütlüoğlu M. (2017). Fotoğraf Sanatında Kompozisyon. İstanbul: Literatür Kitabevi
• Torun, B. (2019). sosyal medyada hashtag aktivizmi:alsıce bucketchallenge örneği. The Journal of Social Science/ Şubat 2019
• Türk, A. & Güzel, H. (2021). 1990’lı yıllardan günümüze sokak fotoğrafçılığı ve anlam yaratma süreçleri. Journal of Social and Humanities Sciences Research,8(69), 1174-1185
• Türkmenoğlu, H. (2014). teknoloji ve sanat ı̇lişkisi ve bir dijital sanat örneği olarak instagram. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), s. 95-97.
• URL 1: https://www.haluksafi.com/blog/2019/5/sokak-fotografciligi-tarihi#:~:text=1940'lar%C4%B1n%20sonlar%C4%B1ndan%20itibaren%20New,Steichen%20taraf%C4%B1ndan%20h%C4%B1zla%20kabul%20edildi Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 2: https://erickimphotography.com/blog/2013/09/16/10-lessons-andre-kertesz-has-taught-me-about-street-photography/ Erişim Tarihi: 20 Ağustos 2024
• URL 3: https://www.haluksafi.com/blog/2019/5/sokak-fotografciligi-tarihi#:~:text=1940'lar%C4%B1n%20sonlar%C4%B1ndan%20itibaren%20New,Steichen%20taraf%C4%B1ndan%20h%C4%B1zla%20kabul%20edildi Erişim Tarihi: 5 Kasım 2022
• URL 4: https://kontrastdergi.com/ozlem-dag-diane-arbus-19-sayi/ Erişim Tarihi: 5 Kasım 2022
• URL 5: https://www.haluksafi.com/blog/2019/5/sokak-fotografciligi-tarihi#:~:text=1940'lar%C4%B1n%20sonlar%C4%B1ndan%20itibaren%20New,Steichen%20taraf%C4%B1ndan%20h%C4%B1zla%20kabul%20edildi Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 6: https://netvent.com/hashtag-nedir-en-etkili-nasil-kullanilir/ Erişim Tarihi: 7 Kasım 2022
• URL 7: https://gossipdergi.com/hashtaglerin-marka-olarak-tescillenmesi/ Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 8: https://www.photostartsheet.com/streetphotoindex/collectives.html Erişim Tarihi: 2 Kasım 2022
• URL 9: https://mymodernmet.com/street-photography-international/ Erişim Tarihi: 5 Kasım 2022
• URL 10: https://www.youtube.com/watch?v=uTqWgMFcffA Erişim Tarihi: 20 Ekim 2022
• URL 11: https://leica-camera.blog/2017/09/11/many-shades-life/ Erişim Tarihi: 25 Ekim 2022
• URL 12: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515267242017-8N4GXNY8TNQYA8O2MJSU/Alan+Schaller+-+London+Street+Photographer+-+Metropolis36.jpg?format=1500w Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 13: https://listelist.com/kentsel-yasamin-insandaki-yalnizligi-fotograf Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 14: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515268984087-ANEMAQAVU0JR04EMFHUE/Alan+Schaller+-+Street+Photographer+-+Dogs+17.jpg Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 15: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515267003448-MVEVAPNKJJKMKY8AL5CG/Alan+Schaller+-+London+Street+Photographer+-+Metropolis3.jpg?format=1500w Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 16: https://m.gencdergisi.com/7474-fotografta-yansima-neden-guzel-gorunur.html Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 17: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515267900136-A884MO4D6YMVKKFFA3G7/Alan+Schaller+-+Street+Photography+International+14.jpg Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2024
• URL 18: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515267236169-OP2ESEHJ6WITF9LKYK3V/Alan+Schaller+-+London+Street+Photographer+-+Metropolis32.jpg?format=500w Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2024
• URL 19: https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/561628dfe4b09b3c0d81d97d/1515267113159-17DI2Y6Q0CX795HEVHF7/Alan+Schaller+-+London+Street+Photographer+-+Metropolis17.jpg Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2024
• URL 20:https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/564714c6e4b00339486426d7/1515274295031-7CQ9LY7YC891NMQXUQLK/Alan+Schaller+-+Street+Photography+International+2.jpg Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2024
• Ulutürk, M. (2019). Fotoğrafname-Fotoğrafta Görsellik ve Gerçeklik. Ankara: Hece
• Yaykın, M. (2009). Fotoğraf İdeolojisi “Algıda Gerçeğin Bozulumu”. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık