HASAN ÖZGEN BELGESELLERİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

Yıl 2025, Sayı: 25, 53 - 68, 31.08.2025

Kurtuluş Özgen

Öz

Hasan Özgen (1947) Türk Belgesel Sinema tarihi içinde özgün bir konuma sahip olan az sayıdaki belgeselciden biridir. Suha Arın Ekolü temsilcilerinden olmasına rağmen kendine has üslupta filmler üretmiştir. Filmlerinde betimleyici, şiirsel ve özdüşünümsel modalitelerin harmanlandığı melez bir anlatı oluşturduğu gözlemlenir. Belgesellerinin anlatı yapısı ele alındığında etkileyici bir görsellikle örülü şiirsel ve özdüşünümsel bir sinema biçeminden söz edilebilir. Makalede Hasan Özgen’in hayatı, üslubunun oluşmasında önemli olduğu düşünülen çocukluğunu da kapsayarak ana hatlarıyla aktarılacaktır. Ardından Hasan Özgen sinemasını anlamak için bir belgeselci olarak içinden yetiştiği Suha Arın Ekolü’ne değinilecektir. Hasan Özgen’in yukarıda bahsi geçen üretim dönemlerine bakılacak, son olarak da Hasan Özgen belgesellerinin yapısal özellikleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Hasan Özgen , Türk Belgesel Sineması , Suha Arın Ekolü , Şiirsel Modalite , Özdüşünümsel Modalite

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. (1998). Türk Arkeolojik Belgesel Filmleri ve Süha Arın’ın Arkeolojik Belgesel Filmleri [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı.
• Aytekin, H. (2018). Belgesel Sinemacı Bir Parrhesiastes Olabilir mi? “Hakikati Söylemek” Üzerinden Türkiye’de Belgesel Sinema Tarihine Bir Bakış. Sinefilozofi Dergisi, 3 (5), 45-65.
• Aytekin, H. (2013). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Belgesel Sinema. [Doktora Tezi]. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Aytekin, H. (2017). Hasan Özgen’in “Kültürel Hümanizma” Dönemindeki Belgesel Filmleri Üzerine Bir İnceleme. H.Ş. Şanlıdağ (Ed.), Şehrin Görsel Belleği Hasan Özgen. Milas Belediyesi Kültür Yayınları, 205-235.
• Büker, S. (1985). Sinemada Anlam Yaratma, 2. Basım. Hayalbaz Yayınları.
• Guba, E. G. and Lincoln, Y. S. (1994). Competing Paradigms In Qualitative Research s163-194. Handbook of Qualitative Research, 2 (105).
• Günçıkan, B. (2001). Yasaklı Belgesellerin Yönetmeni. Cumhuriyet Gazetesi Pazar Eki, 777 (11.02.2001), 12-15.
• Karakaya, S. (2005). Sinema-Resim İlişkisi ve Sanat Olarak Sinemanın Resimsel Estetiği. s. 134-141. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 3 (12).
• Kıraç, R. (2008). (Ed: Kutay, U.) Estetik Üstüne Meltem. Belgesel Sinema. Belgesel Sinemacılar Meslek Birliği Yayını.
• Kunduracıoğlu, H.A. (2017) Hasan Özgen’in Tanıklığı Şehrin Görsel Belleği Hasan Özgen Kitabı Ed. Halim Şafak Şanlıdağ. Milas Belediyesi Kültür Yayınları, 253-260.
• Nichols, B. (2001). Introduction to Documentary. Indiana University Press: Bloomington and Indianapolis.
• Özgen, H. (2008), Belgesel Sinema ve Taşı Atan İlk Adam!. Ü. Topaloğlu (ed.) Belgesel Sinema. BSB Belgesel Sinema Sahipleri Meslek Birliği Yayını, 227-233.
• Özgen, K. (2017). HD Video Teknolojisinin Türk Belgesel Sinemasına Etkisi: (Dijital) Sinematografinin Keşfi. [Sanatta Yeterlilik Tezi]. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yeni Medya Anasanat Dalı.
• Seale, C. (1999). Quality in Qualitative Research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478.
• Somuncu, R.S. (2024). Hasan Özgen Belgesel Filmlerinin Kültürel Miras Açısından Göstergebilimsel Çözümlemesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı, 46.
• İnternet Kaynakları
• Demirkol, M. (2021, Aralık 14). Tarihin Yaşadığı Milas İlçemiz. Özgür Milas Gazetesi. http://mobil.ozgurmilas.com/yazarlar/mufit-demirkol/tarihin-yasadigi-milas-ilcemiz/114/
• https://www.mtvfilm.com/tr/ , Erişim Tarihi: 24.05.2025
• Görsel Kaynaklar
• Aytekin, H. (2021) Masumiyet Belgeseli. Yapımcı Hakan Aytekin.