CABİR B. ABDULLAH’IN SİYASî KİŞİLİĞİ VE DÖNEMİN TARTIŞMALI KONULARI KARŞISINDAKİ TUTUMU

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 105 - 132, 11.09.2018

Abdurrahman Ece

Öz

Hicrî birinci asır, İslam’ın sınırlarının hızla genişlediği bir asır
olmanın yanında, Müslümanlar üzerinde etkilerinin halen devam ettiği birçok
siyasî olay ve tartışmalı konuların gündeme geldiği önemli bir dönemdir. Bu
dönemin en önemli aktörleri şüphesiz sahâbîlerdir. O dönemin sayâsî olaylarına
şahit olmuş sahâbîleri ve sergiledikleri tavırlarını bilmek dönemi daha iyi
anlamaya yaşananları daha doğru analiz etmenin yanında Kur’an ve Sünnet’i de
doğru anlamaya katkı sağlayacaktır.    

Câbir b. Abdullâh, Medine’li ilk Müslümanlardan biri olmanın yanında
Resûlullah’ın (s.a.s.) vefatından sonra da uzun bir ömür yaşamış ve ilmiyle de kendi
isminden söz ettirmiş sahâbenin önde gelenlerinden biridir.

Bu çalışmada, Hicrî birinci asrın ilk üççeyreğinde
yaşanan siyasî hadiselere tanık olan bu sahâbînin, siyasî kişiliği ve o dönemde
ortaya çıkan büyük günah ve şefaat, kader, ihticâb ve Allah’ın kelâm sıfatı
gibi tartışmalı konular karşısındaki tutumu ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Câbir b. Abdullâh, şefaat, kader, ihticâb

Cabir b. Abdullâh’s Political Personality And His Attitude Towards Discussion Conditions

Öz

The Hijri first century is an important period in which many political events and controversial issues that are still continuing to affect Muslims are on the rise, as well as being a century of rapid expansion of the borders of Islam. The most important actors of this period are undoubtedly sahaba. The most important actors of this period are undoubtedly sahaba. Knowing the attitudes of sahaba who witnessed the political events in thier term contributes us to understand and analyze correctly the social and political events in this period.

Cabir b. Abdullah who accepted the ıslam early and lived a long time after the Prophet (p.b.u.h.) was e leading person in islamic knowledge among the Companions.

In this study was tried to describe the personality of Cabir who lived in first three quarters of the first hijri century and his approach to controversial things like great sins, ihticab, destiny, Allah’s Word adjective, intercession.

Anahtar Kelimeler

Cabir b. Abdullah, Intercession, Destiny, İhticâb, Ru’yetullah

شخصية جابر بن عبد الله رضي الله عنه ال س ياسية وموقفه من القضايا الاختلافية في عصره

Öz

شه القه ا ال ال جه ت س اّ عههكبي ا ه اي دهل وه ال لها الاعه، اا اههب شه

اث اي ن الو اث الس بع ا القضبيب الخ،د ا التهل سهلا آثبرههب سهته ا ة دهل

و بة الهسله نا دض، ي عن ا نّ ب ش ت س اّ عكبي ع يكبي دل وه الاعه، الحه ا أا أهههع عصب هه سلههح اله ولهها ههه الصههحب.ا ا ك دهها اّلهها الصههحب.ا الهه ين

ش ا الو اث الس بع ا دل سلح الفت ة ع س ع دل د ع الق آا الك يع السص اا على

و ع اّءا التحل ل ال ل للأو اث الس بع ا ا جتهبع ا آن اك

ا جب. .ن ع اللها ع، ة على ا نّه هن أ الهل الهسهله ن دهل اله يصها الهصه رّةا

ه ن الصحب.ا ال هك ا ه ين ا ة ط يّلا .ك دبة الص لً لى الله عل هه عهلاعا هن

أه ا ع الصحب.ا الهك د ن .كله ع .

ل وب ل ت ه ه ال راعا الكشا عن لّا ه ا الصحب. ا ل ال ت اهبا شهبه ا ي علهى

الحبلهها الس بعهه ا دههل سلههح الفتهه ة .هههب اههبا يكت ي ههب ههن لضههبيب ب،د هها ههن ل ههل

سكب الك ة الشفبعا الق ر ا وتجبب رؤيا الله

Anahtar Kelimeler

جب. .ن ع اللها الشفبعاا الق را ا وتجببا رؤيا الله

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Ebû Bekir b. Hemmâm, Musannef, (Maʻmer b. Râşid’in Câmʻ’i ile birlikte), Thk. Habîburrahmân el-Aʻzamî, el-Meclisü’l-ʻİlmî-el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1403. Abdülbâki, Muhammed Fuad Abdülbâki, el-Muʽcemu’l-Mufehres, Dâru’l-Hadîs, Kahire, 1364,“kvl”, “klm”, “ndy” maddeleri. Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şu’ayb el-Arnavût ve diğerleri, Müessesetu’r-Risâle, (I-XXXXX), Beyrut 1999/1420. Alıcı, Mustafa, “Şefaat” DİA, XXXVIII, Ankara 2010. Ateş, Ali Osman Ehli Sünnet ve Şî’a'nın Delil Olarak Aldığı Bazı Hadisler, Beyan Yayınlar, İstanbul 1996. ………….., Ehli Sünnet ve Şî’a'nın Delil Olarak Aldığı Bazı Hadisler, Beyan Yayınlar, İstanbul 1996. Ateş, Süleyman, Yüce Kur'an'ın Çağdaş Tefsiri, (I-XII), İst. 1988. Abdullah Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, İfav, İstanbul 2011. Bağcı, Musa, İnsan Kaderi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmaîl b. İbrâhîm, el-Câmiü’s-Sahîh, Nşr, Mustafa Deybu’l-Buğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1993. Çelebi, İlyas, “Hicab”, DİA, XVII, 429. Dârimî, er-Reddu ʽAle’l-Cehmiyye, Thk. Bedr b. Abdullah el-Bedr, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1416/1995. Ebû'l-Hasan el-Eş‘arî, el-İbâne, Daru İbn Zeydûn, Beyrut tsz. ECE, Abdurrahman, “Câbir b. Abdullah ve Hadis Rivayeti”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, yıl: 2017, sayı: 9. …………, “Câbir b. Abdullah’ın Hadis Rivayet Metodu”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Nisan-2017, Cilt:9, Sayı: 1 (17). Hansu, Hüseyin, Mu’tezile ve Hadis, Otto Yayınları, Ankara 2012. İbn ‘Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. el-Hasen b. Hibbetullah b. Abdullah, Târîhu Medîneti Dimaşk, (I-XXC), Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001/1421. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullâh b. Muhammed, Musannef, Thk. Muhammed Avvâme, (I-XXVI), Müessesetü ʻUlûmi’l-Kur’an/Dâru Kurtuba, Beyrut, 2006/1427. İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temimi el-Busti, Sahîhu İbn Hibban bi Tertibi İbn Belban, (I-XVIII), Thk. Şuayb el-Arneut, Muessesetu’r-Risale, Beyrut 1993/1414. İbn Kesîr, ‘İmâdu’d-Dîn Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer, en-Nihâye fi’l-Fiteni ve’l-Melâhim, Thk. Abduh eş-Şafi’î, (I-II), Dâru’n-Neşr, Beyrut, 1988/1408. İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünenu İbn Mâce, Thk. Muhammed Fuad Abdulbakî, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1975. İbn Manzûr, Lisânü’l-ʻArab, Thk. Abdullah Alî el-Kebîr, Muhammed Ahmed Hasbullâh, Haşim Muhammed eş-Şâzelî, (I-XV), Dârü’l-Meʻârif, Kahire, tsz. İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, (I-VIII), Thk. İhsân Abbâs, Dâru Sâdir, Beyrut 1968, II, 262-63, (el-Mektebetu’ş-Şâmile). İbn Şebbe en-Nemîrî, Târîhu’l-Medîneti’l-Münevvere, thk. Fuhaym Muhammed Şeltut, (I-IV), Mekke 1979/1399. İbnü’l-Esîr, İzzuddîn, el-Kâmil fi’t-Târîh, Thk. Ebû’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, (I-XI), Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1987/1407. Kandehlevî, Şeyh Muhammed Yusuf, Hayâtu’s-Sahâbe, (I-V), Muessesetu’r-risâle, Beyrut 1999, IV, 61. Kandemir, Yaşar, Mevzu Hadisler, İFAV, İstanbul 2009. Kılavuz, Ahmet Saim, “Akaid”, DİA, II, 214. Koçyiğit, Talat, Kur'an ve Hadis'te Ru'yet Meselesi, AÜİF Yayınları, Ankara, 1974. el-Mes’ûdî, Ebû’l-Hasan Ali b. el-Hüseyin, Mürûcü’z-Zeheb, (I-IV), Dâru’l-Hicre, Kum 1409, I, 399, (el-Mektebetu’ş-Şâmile). Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut trz. el-Malatî, Ebü'l-Hüseyn Muhammed b. Ahmed b. Abdirrahman el-Malatî, et-Tenbîh ve’r-Red alâ Ehli’l-Ehvâ ve’l-Bida’, el-Mektebetü’l-Ezheriyye, Kahire 1977. Nevevî, Sahîhu Müslim bi Şerhi'n-Nevevî, (I-XVIII), el-Matbaatu'l-Mısriyye, Ezher 1929/1347. Özaydın, Abdülkerim, "Büsr b. Ebû Ertât", DİA, VI, 494. Râgıb el-İsfahânî, Ebû Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât, Dâru’l-Ma’rife, Lübnan tsz. “klm” md. Semhûdî, Hulâsetü’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ, Matbaatu Zeyd b. Sâbit, Dımaşk 1972/1392. Seyyid Muhammed Nuh, Sahâbe Neslinin Hadis İlmine Katkıları, Trc. Mehmet Eren, Ravza Yayınları, İstanbul, 2010. Süyûtî, Celâluddîn, Miftâhu’l-Cenne fî’l-İhticâci bi’s-Sünneti, İdâretu’t-Tebâeti’l-Munîriyye, Mısır, tsz. ……………, Câmi’u’l-Ahâdîs, I-XXI, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1414/1994. Taberî, Ebû Caʻfer, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’t-Taberî, Thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhîm, Dârü’l-Meʻârif, Mısır, 1970. Teberânî, el-Mu’cemü’l-Kebîr, IXX, Mektebetü’l-‘Ulûm, Musul, 1404/1983. Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, el-Câmiu’s-Sahîh/Sünenü’t-Tirmizî, (I-V), Thk. Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, Dâru’İhyâi’t-Turâsi’l-Arâbî, Beyrût,1962/1382. Yavuz, Yusuf Şevki, “Kader”, DİA, XXIV, 59. …………., “Kelâm”, DİA, XXV, 194. Yücel, Ahmet Hadis Tarihi, İFAV, İstanbul 2012. Zehebî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Târîhu’l-İslâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhîri ve’l-A’lâm, thk. Ömer Abdusselam, (I-XXXXXIII), Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, Beyrut 1987/1407.