Attâr ve Pendnâme’si Üzerine

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 63, 05.10.2018

Musa Balcı

Öz

Bu çalışmada öğüt ve nasihat anlamındaki pend kavramı, Pendnâme
kitabının sahibi Feridüddîn-i Attâr’ın hayatının ana hatları ve eserinin
Osmanlı döneminden bugüne yapılan çok sayıdaki tercüme ve şerhlerinin
nedenleri, Attâr’ın Pendnâme’sindeki konu başlıkları ve eserin dil ve
üslûp olarak değerlendirilmesi, söz ve söze verilen değer, doğru konuşmak için
susmanın gerekliliği gibi başlıklar ele alınmıştır.

Öğüt edebiyatının İslâm sonrası döneminin en tanınmış
eserlerinden olan Pendnâme’de bir anlatıcı olarak edip, okuyucularına
özel hitap cümleleriyle seslenir. Attâr şairlik peşinde değil, hakikatin daha
fazla insan tarafından kabulü ve pratik olarak hayata yansıtılması
arzusundadır.

Anahtar Kelimeler

Pend, Pendnâme, Feridüddîn-i Attâr, Poetika, Dil ve Üslûp

Kaynakça

• Balcı, Musa, Taşa Kazınmış Sözler: İslâm Öncesi Fars Öğüt Edebiyatı, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2016. Berzger, Huseyn, “Enderznâme”, Dânişnâme-yi Edeb-i Farsî, I, Tahran 1378 hş. Canım, Rıdvan, “Pendnâmeler ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Öğüt Kitapları”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 3, 1988. Devletşâh, Şair Tezkireleri, Çev. Necati Lugal, Pinhan Yayınları, İstanbul 2011. Diriliş Dergisi, “Pendnâme Çevirisinden”, Sayı: 33, 1989. Dündar, İbrahim Halil, İslâm’da Edep Geleneği ve Feridüddîn-i Attâr’ın Pendnâmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2008. Fetûreçî, Mînû, “Serâyende-yi Pendnâme Kîst?”, Faslnâme-yi Tahassusî-yi Zebân ve Edebiyât-i Fârsî, Sayı: 1, 1388 hş. Fouchécour, Charles-Henri, ”Pendnâme”, ww.encyclopaediaİslâmîca.com/madkhal2.php?sid=2846 Gençosman, M. Nuri, “Önsöz”, Feridüddin-i Attar, Pendnâme, Çev.: M. N. Gençosman, MEB Yayınları, İstanbul 1993. Gölpınarlı, Abdulbaki, “Önsöz”, Ferideddin-i Attar, İlahinâme I, Çev.: A. Gölpınarlı, MEB Yayınları, İstanbul 1993. Gölpınarlı, Abdulbaki, “Önsöz”, Ferideddin-i Attar, Mantık al-Tayr I, Çev.: A. Gölpınarlı, MEB Yayınları, İstanbul 1990. Jahangiri, Ailar Moghaddam, Karimnia, Amin, “Attar and the West: The Role of Translation”, Khazar Journal of Humanities and Social Sciences, 2013. Karacoşkun, Mustafa Doğan, “Şark-İslâm Klasiği Pendnâme’ye Göre Kişilik Tipleri ve Mutluluk Yolları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 12, Sayı: 1. Karaismailoğlu, Adnan, “Üslûp”, DİA, c. 42, İstanbul 2012. Mihdevî, Melihâ, “Pendnâme”, DMBİ, XXIII, Tahran 1376 hş.; Fouchécour, “Pendnâme”. Muîn, Muhammed, Ferheng-i Fârsî, I, Tahran 1376 hş. Nakşibendî, Mehmed Murad, Pendnâme-i Attâr Şerhi, Haz. Muhammet Altaytaş, Emir Hüseyin Yiğit, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2012. Pürcevâdî, Nasrullah, Can Esintisi: İslâm’da Şiir Metafiziği, Çev. Hicabi Kırlangıç, İnsan Yayınları, İstanbul 1998. Ritter, Hellmut, “Attâr”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yayınları, c. 2, İstanbul 1993. Sacy, Silvestre, Pend-namèh, ou Le livre des conseils de Ferid-Eddin Attar, de L’ımprımerıe Royale, Paris 1819. Safâ, Zebîhullâh-ı, Târîh-i Edebiyyât der Îrân, c. II, Tahran 1369 hş. Saraç, M. A. Yekta, “Emrî’nin Hayatı ve Edebî Kişiliği”, Türkiyat Mecmuası, c. 20, 1997. Savater, Fernando, Oğluma Ahlâk Üstüne Mektuplar, Çev. Şadan Karadeniz, İletişim Yayınları, İstanbul 1999. Sebzvârî, Rıza Mustafa, “Pendnâme”, www.encyclopaediaİslâmîca.com/madkhal2.php?sid=2846 Şahinoğlu, M. Nazif, “Attâr, Feridüddin”, DİA, c.IV, İstanbul 1991. Şemîsâ, Sîrûs, Sebkşinâsî-yi Şi’r, Tahran 1374 hş. Şener, H. İbrahim, Yıldız, Alim, Türk İslâm Edebiyatı, Rağbet Yay. İstanbul 2010. Türkoğlu, Serkan, “Türk Edebiyatında Pendnâme-i Attar’ın Manzum Tercümeleri ve Seyyid Ali Rızâ’nın Riyâzü’r-Rızâ’sı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (Özel Sayı), Nisan 2018. Yıldırım, Nimet, İran Edebiyatı, Pinhan Yayınları, İstanbul 2012. Yıldız, Alim, “Nasihatname, Pedname Ya Da...”, Ay Vakti Dergisi, Sayı: 33, Haziran 2003.