İSLAM FIKHINDA İŞÇİ HAKLARINI KORUMA YÖNTEMLERİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 81 - 97, 05.09.2019

Sadeq Qandeel

Öz

Bu makale, İslam fıkhında
işçi haklarını koruma araçlarını ele almıştır. Bu vesileleri birkaç başlık ve
fasılda açıklarken asıl üzerinde durduğu araçlar ise; zekat ve İslami
vakıfların işçi haklarını koruma görevleridir. Bu araştırma esnasında İslam
hukukunda işçilerin haklarını olası zararlara karşı koruyacak birçok vesile olduğu
ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak zekat sistemini iki esas üzerinde
aktif etmenin son derece gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu iki esastan
birincisi, zenginlerin belirledikleri işçilere hem sıla-i rahim hem de olası
zararlardan muhafaza için verdiği zekat, ikincisi ise geçmişte Beytü'l Mâl'e
günümüzde ise zekat kuruluşlarına benzeyen kuruluşların verdiği zekatlardır.
Vakıflar için ise bakanlıklar ya da vakıflar müdürlüğü tarafından (işçi
dayanışması programı) ve yine bu isimde bir vakıf kurulabilir.

Anahtar Kelimeler

İşçiler, Zekat, Vakıflar, Koruma, Vesileler

THE TOOLS OF PROTECT WORKERS' RIGHT IN ISLAMIC LAW

Öz

This article examines the tools of protection of
workers' rights in Islamic law. The study describes the tools of protection of
workers' rights in Islamic law in several headings and subheadings. The main
issue of the study is the duties of Zakat and Islamic Foundations for the
protection of workers' rights. This research has concluded that there are many
tools in Islamic Law that will protect workers' rights against possible damages.
More importantly, this study concluded that it was rather necessary to activate
the zakat system on two bases. The first one is the Zakat which the rich people
give to the workers, which they have determined, both for mutual aid and for
protection from possible damages. The second one is the Zakat, which was given
by the organizations. In the past, these organizations were similar to the
Beytü'l-Mâl, and in contemporary era, they are like Foundations. This study
suggests that for the foundations, the program of worker solidarity can be
established by the directorate of foundations or the ministries.

Anahtar Kelimeler

Workers, Zakat, Foundations, Protection, Tools

وسائل حماية حقوق العمال في الفقه الإسلامي

Öz

تناولت
الدراسة البحث في الفقه الإسلامي عن وسائل الحماية  لحقوق العمال، 
وكانت مشتملة على مجموعة من المباحث والمطالب، حيث تم التركيز وبشكل جوهري
على فلسفة الزكاة والأوقاف الإسلامية ودورهما في حماية حقوق العمال، فقد ثبت  من خلال الدراسة أن الإسلام يمتلك طرحاً قوياً
يتشكل بأساليب ووسائل متعددة  في مواجهة ما
يتهدد العمال من خطر، وخلصت الدراسة إلى ضرورة القيام بإجراء إعمال دور الزكاة
بجعلها نظامين،  النظام الفردي: وذلك
بإخراج الغني زكاة ماله بنفسه على من يرغب بهدف تعزيز الصلة بين الأغنياء والفقراء
لتقوى صلة التراحم بين أفراد المجتمع فيقوى على مواجهة الأخطار، والنظام المؤسساتي:
والمتمثل قديماً ببيت مال المسلمين، وحديثاً بهيئات الزكاة، وعلى صعيد الأوقاف
يمكن للوزارات ومؤسسات الوقف أن تطرح برنامجاً تكافلياً يحمل اسم وقف العمال

Anahtar Kelimeler

وسائل, حماية, عمال, زكاة, أوقاف

Kaynakça

• El-beyhakî, Ahmed b.el-huseyn b.ali b.musâ el-horasânî, ebū bekr, Ahkâm al-kur'ān liş-Şafi'i, 2.baskı, kâhire, mektebetü'l hâncî, 1994.
• El-kurtubî, Ebū abdullâh muhammed b.ahmed el-ensârî, el-câmî li-ahkâm el-kur'ân el-kerîm, kâhire, Dâru'l-Kütübi'l-misriyye, 1964.
• Takrîr kıdâ'a gazze et-tenmiyye vel-îmâr fî muvâcahati'l-hisâr ved-dimâr, beyrūt,merkez ez-zeytūne lid-dirâsât vel-istişârât.
• Et-takrîr el-istîrâticî el-filistînî, 2014-2015, beyrūt, merkez ez-zeytūne lid-dirâsât vel-istişârât.
• Es-san'ânî, muhammed b.ismâîl el-yemenî, subul'üs-selâm şerh bulūg el-merâm min cem'i edilleti'l ahkâm, kâhire, dâru'l-hadîs.
• En-nevevî, ebū zekeriyyâ yahyâ b.şeref, şerh Sahîh-i muslim, 2.baskı,kâhire, dâr ihyâ et-turâs el-arabî, 1392 h.
• el-Buhârî, Ebû Abdullah muhammed b. İsmâîl, Sahîh-i Buhârî,1. Baskı, Dâr davgun-necât, 1422.
• Muslim,b.haccâc ebū'l hasan el-kuşayrî en-neysabūrî, sahîh muslîm, beyrūt, dâru'l-ceyl, Musavvara min'ed-dab'a et-turkiyye istanbūl, 1334.
• İbn hanbel, ahmed, musnedü'l-imâm ahmed b.hanbel, kâhire, muessesetü'r-risâle, 2001.
• İbn suleymân, abdurrahmân b.muhammed, macmau'l-enher fî şerhi multeka'l-ebhur, dâr ihyâ et-turâs el-arabî.
• Ed-dusūkî, ebū abdullah muhammed b.ahmed b.arafa, hâşiyetü'd-dusūkî ala'ş-şerhi'l-kebîr li'd-dirdîr, dâru'l-fikr.
• Ebū abdullah, muhammed ahmed allîş, minahu'l-celîl şerh muhtasar halîl, 1.baskı, beyrūt, dâru'l-fikr, 1984.
• Ebū abdullah, muhammed ahmed allîş, minahu'l-celîl şerh muhtasar halîl, beyrūt, dâru'l-fikr, 1989.
• En-nevevî, ebū zekeriyyâ yahyâ b.şeref, el-mecmū şerhu'l-mühezzeb, el-mektebetü's-selefiyye .
• Es-subkî, alî b.abdulkâfî, ve âharūn, el-mecmū şerhu'l-mühezzeb, dâru'l-fikr.
• El, makdisî, şerefüddîn, mūsâ el-hiccâvî, el-iknâ fî fıkhi'l-imâm ahmed, beyrūt, dâru'l-mârife.
• En-necdî, abdurrahmân b.muhammed b.kâsım el-âsımî, haşiyetü'r-ravz el-murbî şerh zâdü'l-mustagnì, 1.baskı, 1397.
• İbn kudâme, şemsuddîn ebu'l-farac abdurrahmân, eş-şerh el-kebîr alâ metni'l-mugnî, dâru'l-kitâb el-arabî li'n-neşr ve't-tevzî.
• Er-rayhabânî, mustafâ b. Sa'd, matâlib ulu'n-nehy fî şerh gâyeti'l-muntahâ, 2.baskı, el-mektebu'l-islâmî, 1994.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. ahmed b. Muhammed el-makdisî, el-Muğnî, mektebetü'l-kâhire, 1968.
• Es-salâhât, sâmî muhammed, el-evkâf el-islâmiyye fî filistîn ve devruhâ fî muvâcehetü'l-ihtilâl el-isrâîlî, 2.baskı, beyrūt, merkez ez-zeytūne lid-dirâsât vel-istişârât, 2002.
• El-gurra dâgî, alî muhyiddîn, el-medhal ile'l-iktisâd el-islâmî dirâse te'sîliyye mugârane bi'l-iktisâd el-vad'î, 2.baskı, dâru'l-beşâir el-islâmî, 2010.
• El-feyyūmî, ahmed b.muhammed b.alî, el-misbâhu'l-munîr, 1.baskı, beyrūt el-mektebetu'l-arabiyye, 1996..
• El-garadâvî, yūsuf, fıhku'z-zekât dirâse mugârane li-ahkâmihâ ve felsefetihâ fî davi'l-kurân ve's-sünne, 2.baskı müessetü'r-risâle.
• El-hattâbî, süleymân b.hamed, ma'âlim es-sünen şerh sünen ebî dâvūd, 1.baskı, muessesetü'r-risâle nâşirūn.
• İbn kesîr, ismâîl b.ömer, el-bidâye ve'n-nihâye, dâru'l-mârūf, 1990.
• Abdullatîf, abdullatîf, el-vakf ve eseruhū fî't-tenmiye, külliyetü'l-hukūk câmiatu beyrūt el-islâmiyye.
• El-muhammedî, alî, el-vakf, külliyetü'l-hukūk câmiatu beyrūt el-islâmiyye.
• El-ibyârî, ibrâhîm, el-mevsūa el-kur'âniyye, müessese sicili'l-arab, 1984.
• El-bagavî, el-huseyn b.mes'ūd el-ferra, 2.baskı, 1983.
• Rizka, yūsuf, el-udvân alâ gazze, külliyeti'l-âdâb el-câmia el-islâmiyye gazze