İslam Ceza Hukukunda İnfazın Temel İlkeleri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 80, 05.09.2019

Mustafa Özgür

Öz

İslam ceza hukukunun bir kısım suçlar için bedene yönelik cezalar
öngörmesi, cezaların infazı konusunu cezalandırma sürecinin en önemli unsuru
haline getirmiştir. Günümüzde İslam ceza hukuku, mer’î olmaması nedeniyle
teoride kalan bir hukuk sistemidir. Bu durum toplum nezdinde İslam ceza hukuku
hakkında yanlış kanaatlerin oluşmasına sebep olmuş, infazların belli kural,
kaide ve ilkelerinin olduğu göz ardı edilmiştir. Bunun böyle olmasında İslam
ceza hukukunu   uyguladıklarını iddia edip
tam manasıyla uygulamayan ülkelerin rolü de inkâr edilemez. Bu çalışmayla İslam
ceza hukukunda cezaların infazının gelişi güzel yapılmadığını ve infazın,
çerçevesi ayet ve hadislerle çizilmiş, belli başlı ilkelerinin olduğunu ortaya
koymayı amaçladık. Temel fıkıh metinlerinden hareketle cezaların infazında
uyulması gereken dört temel ilke olduğunu tespit ettik. Bu ilkeler; infaz
anında mahkûmun hak ettiği cezanın dışında başka bir cezayla cezalandırılmasının
önüne geçen kanunilik ilkesi, infazın gizli saklı bir şekilde sadece cellatla
mahkûmun baş başa kaldığı bir ortamda yerine getirilmesini engelleyen alenilik
ilkesi, infaz anında mahkûmun suçlu da olsa bir insan olduğunun göz ardı
edilmediği insanîlik ilkesi ve kendiliğinden hak almayı engelleyip toplumun
kaosa sürüklenmesini engelleyen merkezîlik ilkesidir.

Anahtar Kelimeler

İslam ceza hukuku, infaz, kanunîlik, alenîlik, insanîlik, merkezîlik

Kaynakça

• Akşit, Mustafa Cevat. İslam Ceza Hukuku ve İnsani Esasları. İstanbul: Gümüşev Yayınları, 2011.
• Avcı, Mustafa. “Osmanlı İnfaz Hukukundaki Gelişmelere Genel Bir Bakış”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/3-4 (2004): 87-159.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b Ahmed b Musa Hanefî. el-Binâye şerhü’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2000.
• Bardakoğlu, Ali. “Katil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 45-48. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Barnes, Herry Elmer - Teeters, Negley K. “İlkel Cezalar ve Fiziksel Cezanın Başlıca Türleri”. Ankara Barosu Dergisi. Trc. Devrim Aydın. 4 (2011): 161-176.
• Başoğlu, Hasan Tuncay. “Ta‘zîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40: 198-202. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Beccaria, Cesare. Suçlar ve Cezalar Hakkında. Ankara: İmge Kitabevi, 2015.
• Buhûtî, Mansûr b. Yunus b. Salâhiddîn. Keşşâfü’l-kınâ’ an metni’l-İknâ’. 6 Cilt. Beyrût: Dâru âlemi’l-kütüb, 1983.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b Alî Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-fikr, 2010.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî. Şerhu muhtasari’t-Tahâvî fi’l-fıkhi’l-Hanefî. Thk. Ismetullah İnayetullah Muhammed. 8 Cilt. Beyrût: Dârü’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
• Çetintaş, Recep. İslam Hukukunda İkrardan Dönmenin Yargı Kararlarına Etkisi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2019.
• Dağcı, Şamil. İslam Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1996.
• Dağcı, Şamil. “Kısas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 488-495. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Dönmezer, Sulhi - Erman, Sahir. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 1997.
• Eşitli, Ezgi Aygün. “Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 104 (2013).
• Foucault, Michel. Hapishanelerin Doğuşu. Trc. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: İmge Kitabevi, 2013.
• Güçlü, A. Baki - Uzun, Serkan - Uzun, Erkan - Yoksal, Ümit Hüsrev. Sarp Erk Ulaş Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2002.
• Haccâvî, Ebü’n-Neca Şerefeddin Musa b Ahmed b. Musa. el-İkna’ li-talibi’l-intifa’. Thk. Abdullatif Muhammed Musa. Beyrut: Dâru’l-marife, t.y.
• Heyet. el-Mevsuatü’l-fıkhiyye. 45 Cilt. Kuveyt: Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuuni’l-İslâmiyye, 1990.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin b Ömer b Abdülazîz ed-Dımaşki. Reddü’l-muhtar ale’d-Dürri’l-muhtar: şerhi Tenviri’l-ebsar. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-fikr, 1992.
• İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b Muhammed b İbrâhim. el-Kitâbü’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-asar. Thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî. el-Muğnî. 10 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Kahire, 1968.
• İbn Kudâme, Şemsüddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ebu Ömer Muhammed b. Ahmed. eş-Şerhu’l-kebîr. 12 Cilt. Beyrût: Dârü’l-kitâbi’l-Arabi, 1972.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velid Muhammed b Ahmed b Muhammed Kurtubi. Bidâyetü’l-müctehid ve nihayetü’l-muktesıd. Thk. Ali Muhammed Muavvaz-Adil Ahmed Abdülmevcud. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2002.
• İbnü’l-Arabi, Ebû Bekr Muhammed b Abdullah b Muhammed Meafiri. Ahkâmü’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Abdülkadir Ata. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• İbnü’l-Hümam, Kemâleddin Muhammed b Abdülvahid b Abdülhamid. Şerhu Fethü’l-kadir. Thk. Abdurrezzak Galip el-Mehdi. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• İmrânî, Ebü’l-Hüseyin İbn Ebi’l-Hayr Yahyâ b Ebi’l-Hayr b Salim b Es’ad. el-Beyân fî mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî. Thk. Kasım Muhammed en-Nuri. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-minhac, 2000.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân. ez-Zahîre. Thk. Muhammed Bu Hubze. 13 Cilt. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1994.
• Karaman, Hayrettin. “İslamofobiye Malzeme Sunanlar”. Yeni Şafak Gazetesi. 07 Ocak 2016.
• Kâsânî, Ebû Bekr Alâeddin Ebû Bekr b Mes’ûd b Ahmed el-Hanefî. Bedâiü’s-sanâi’ fî tertibi’ş-şerâi’. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1986.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b Ahmed b Ebî Bekr. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. 20 Cilt. Kâhire: Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Maşalı, Münteha. Mukayeseli Hukukta Ölüm Cezası ve İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2002.
• Maşalı, Münteha. “Ölüm Cezası”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34: 40-43. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b Muhammed b Habib. el-Hâvi’l-kebîr hüve Şerhu Muhtasari’l-Müzenî. Thk. Ali Muhammed Muavvaz-Adil Ahmed Abdülmevcud. 19 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Mevvâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yûsuf b. Ebi’l-Kāsım. et-Tâc ve’l-iklîl li muhtasar-ı Halîl. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1994.
• Mutîî, Muhammed Necib. Tekmiletu el-Mecmu’ şerhi’l-Mühezzeb li’ş-Şirazi (Nevevî’nin Mecmu’u ve Sübki’nin Tekmile’si ile birlikte). 20 Cilt. Beyrût: Dâru’l-fikr, t.y.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Remlî, Şemseddin Muhammed b Ahmed b Hamza el-Ensârî. Nihâyetü’l-muhtâc ila şerhi’l-Minhâc. 8 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1984.
• Ruaynî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b Muhammed b Abdurrahman. Mevahibü’l-celil fî şerhi Muhtasar-ı Halîl. Thk. Zekeriya Ümeyrât. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-fikr, 1992.
• Rush, Benjamin. An Enguiry İnto The Effects of Public Punishments Upon Criminals And Upon Society. Philadelphia: Printed by Joseph James, 1787.
• Rûyânî, Ebü’l-Mehâsin Abdülvâhid b. İsmail. Bahrü’l-mezheb fî fürû’ı mezhebi’l-İmâm eş-Şâfi’î. Thk. Tarık Fethi es-Seyyid. 14 Cilt. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Selman b. Muhammed Ali. Keyfiyyetü tenfîzi’l-ukûbeti’l-kısâs fi’n-nefs ve mâ dûneha fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye ve tatbîkâtiha fi mıntıkati’r-Riyâd. Yüksek Lisans Tezi, Akademiyyetü Nayif el-Arabi, 2000.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâeddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebî Ahmed. Tuhfetü’l-fukahâ. 3 Cilt. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1984.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-marife, 1989.
• Şafii, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris eş-. el-Üm. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-marife, 1990.
• Udeh, Abdülkadir. et-Teşrîu’l-cinâiyyi’l-İslâmî: mukarenen li-kanûni’l-vaz’î. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-kâtibi’l-Arabî, t.y.
• Umerî, Said b. Züheyr. Keyfiyyetü tenfizi’l-hudud. Riyad: Akademiyyetü Nayifi’l-Arabiyye li’l-Ulumi’l-Emniyye, 2003.
• Uteybî, Salih b. Ali el-. İ’lânu’l-hudûdi’ş-Şeriyye ve’r-radu’l-âmm. Riyad: Akademiyyetü Nayifi’l-Arabiyye li’l-Ulumi’l-Emniyye, 2000.
• Yiğit, Yaşar. İslam Ceza Hukuku Hükümlerinin Yürürlüğü. Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2012.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdullah b Yusuf b Muhammed. Nasbü’r-raye li-ehâdîsi’l-Hidaye. 4 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-reyyan, 1997.
• Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali b. Mihcen. Tebyînü’l-hakâik fî şerhi Kenzi’d-dekâik. 6 Cilt. Bulak: el-Matbaatü’l-kübra’l-emiriyye, 1313.