Hadislerde İhsan Kavramı

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 15 - 39, 05.09.2019

Necmeddin Şeker , Ferize Yeksek

Öz

Öz;

         İslam’ın inanç, ibadet, muamelat ve ahlâkî
değerler manzumesinin neredeyse tamamında yer alan şemsiye kavramlardan birisi
ihsan kavramıdır. Zira insanı ahsen-i takvim üzere yaratan Allah, Kur’an’da mahlûkata
en güzel şekli verdiğini, kendisinin en mükemmel yaratıcı olduğunu, kullarına
karşı son derece cömert ve lütufkâr davrandığını ihsan kavramının değişik
kullanımlarıyla ifade etmiştir. Bu
kavram ayrıca yüksek ahlâkî bir değer olarak, başta
Hz. Muhammed olmak üzere birçok peygambere atfedilmiş ve onlardan “Muhsinler”
diye bahsedilmiştir.  İnsan da Allah’a
karşı kulluk vazifesi başta olmak üzere, beşerî ilişkilerinde ve tüm mahlûkata
karşı tutum ve davranışlarında ihsan üzere davranmakla yükümlü tutmuştur.

Bu
çalışmada; İlâhî bir emir ve nebevî bir erdem olan ihsan kavramının anlamı,
önemi, din dilindeki karşılığı ve pratik hayata yansıması Kur’an ve sünnet
ışığında ele alınacak, özellikle de hadislerdeki izdüşümleri örnekler üzerinden
irdelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Hadis, İhsan, İyilik, Kulluk

Kaynakça

• KAYNAKÇA Abdulbâkî, Muhammed Fuad, Mu’cemü’l-Müfehres li Elfazi’l- Kur’ani’l- Kerim, çağrı yay. İstanbul 1990. Akay, Hasan, İslami Terimler Sözlüğü, İşaret Yay. (Genişletilmiş 2. Baskı) İstanbul 1995. Akseki, Ahmet Hamdi, Ahlak Dersleri, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1966. Bursevi, İ. Hakkı, Tefsiru Ruhi’l-Beyan, Eser Yay. İstanbul ts. Beyhaki, Şuabü’l- İman, Beyrut 1990. Buhari,Muhammed b. İsmail, Camiu’s-sahih, I-VIII, çağrı yayınları, İstanbul 1992. Canan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yay. İstanbul 1988. Çağrıcı, Mustafa, DİA İslâm Ansiklopedisi, (I-XXXXIV), TDV yayınları, İstanbul 1997. “Hasene” maddesi. Cevheri, İsmail İbn Hammad, es-Sıhah, Mısır, 1377, V, 2099, “Husn” maddesi. Çakan, İsmail Lütfi, İyi Müslüman, TDV Yay. Ankara 2011. Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es- Sicistanî, Sünen, çağrı yayınları, İstanbul 1992. Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, (Sadeleştirenler Komisyon) , Hikmet Yay. İstanbul 2007. Ezherî, Muhammed İbn Ahmed, Tehzibu’l-Luga, Kahire 1969. Firuzâbâdî, Ebu Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakup b. Muhammed, Besair Zevi’t–Temyiz fi Letâifü’l-Kitâbü’l-Aziz, Mektebetü’l- İlmiyye, Beyrut, ts. İbn Hanbel, Ahmed, Müsned, I-VI, çağrı yayınları, İstanbul 1992. İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Said, el- Ahlak ve’s- Siyer, ts. İbn Mace, Muhammed b. Yezid el- Kazvinî, Sünen, I-II, çağrı Yayınları, İstanbul 1992. İbn Manzur, Ebu’l-Fadl, Cemaluddin Muhammed, Lisanü’l-Arab, Beyrut, ts. İbn. Sa’d, Ebu Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zühri, Tabakatü’l-Kübra, Daru’s- Sadır, Beyrut, ts. İsfehânî, Hüseyn İbn Muhammed Ragıb, el-Müfredat fi Garibi’l- Kur’an, Mektebetü’l- Mısriyye, 1970. İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlâkî Kavramlar, (Türkçesi, Selahattin Ayaz) Pınar Yay. İstanbul 1991. Meraği, Ahmet Mustafa, Tefiru’l-Meraği, Mısır 1945. Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, ts. Müslim, Ebu ‘l-Husyn Muslim b. Haccac, Camiu’s-sahih, I-III, Cağrı yayınları, İstanbul 1992. Nesai, Ebu Abdirrahman, Ahmed b. Şuayb, Sünen, çağrı yayınları, İstanbul 1992. Nevevi, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref (ö. 676), Sahih-i Müslim bi Şerhin- Nevevi (el- Minhac fi Şerhi Sahihi Müslim İbni’l- Haccac), Matbaatü’l- Mısriyye, Kahire 1930. Rıza, Muhammed, Reşit Tefsiru’l-Menar, Kahire 1947. Sabunî, Muhammed Ali, Safvetu’t-Tefasir, Ensar Neşr. İstanbul 1987. Sarı, Mevlüt, el- Mevarid, Arapça-Türkçe Sözlük, Bahar Yay. İstanbul 1980. Taberânî, Ebu’l Kasım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub el- Lahmî, Mu’cemü’l–Evsat (thk. Tarık b. İvezullah b. Muhammed- Abdulmuhsin b. İbrahim el- Huseyni), Daru’l- Harameyn, Kahire 1415. Tatlı, Bekir, Cibril Hadisi ve İslam Düşüncesine Yansımaları, Ankara 2015. Tickânî, Habib Muhammed, el- İhsanü’l-İlzami fi’l-İslam, ts. Tirmizi, Ebu İsa, Muhammed b. İsa, Sünen, I-V, çağrı yayınları, İstanbul 1992. Wensinck, A.J. el- Mu’cemu’l-müfehres li elfazi ehadisi nebevî, I-VII, Leydin 1936. Yıldırım, Havva, Kur’an’da Hüsn Kavramı, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2007. Yılmaz, H. Kamil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 2007. Zebidi, es-Seyyid Muhammed Murtaza, Tacu’l-Arus, Darus- Sadr, Beyrut 1306.