Şerhu Mevâkıfi’n-Nifferî Bağlamında Afifüddîn Tilimsânî’ye Göre Tasavvufta Edebin Yeri ve Önemi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 45 - 59, 31.12.2019

Tuğba Görgün

Öz

Afîfüddîn Tilimsânî (ö. 690/1291) Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin (ö. 638/1240) düşüncesini tâkip eden Ekberî ekolün önemli isimlerinden biridir. Tam adı Ebü’r-Rebî’ Afifüddîn Süleymân b. Şemseddîn Ali b. Abdillâh Kûmî Tilimsânî’dir. Afifüddîn Tilimsânî olarak bilinir. Cezayir’in Tilimsân şehrinde 610/1213 tarihinde doğmuştur. Tilimsânî’nin tasavvufî görüşlerinin genel anlamda ele alındığı eserinin Şerhu Mevâkıfi’n-Nifferî olduğu gözlemlenmiştir. Genel olarak da Tilimsânî’nin eserlerinde el-Mevâkıf adlı eserin müellifi olan Abdülcebbâr Nifferî’nin (ö. 354/965) tahkîk tavrını benimsediği görülmektedir. Bundan dolayı müellifimiz tasavvufî konularda kendisi gibi Ekberî geleneğin temsilcilerinden farklı bir usûl ile problemleri incelemiştir. Tilimsânî’nin eserlerinde takip ettiği bu usûl, farklı boyutları olmakla beraber üç basamaklı olup ilim, mârifet ve mârifetin ötesi olan vakfeden oluşur. Bu çalışma, Tilimsânî’nin kendine özgü olarak oluşturduğu söz konusu üçlü tasniften yararlanarak, tasavvufun doğuş döneminden itibaren üzerinde önemle durulan edep kavramının manevî seyirdeki yerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışma Tilimsânî’nin belirli bir anlam çerçevesinde sıklıkla kullanılan bazı kavramları söz konusu bu anlam çerçevelerinin ötesinde ve kendine özgü bir sistem dâhilinde açıklamasını göstermesi bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Afîfüddîn Tilimsânî, Ekberiyye, Edep, Seyr u Sülûk.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, edep

Kaynakça

• İbrahim Mustafa, Ahmet Hasan Zeyyât, Hamid Abdülkâdir, Muhammed Ali Neccâr, el-Mu’cemu’l-Vasît, (nşr. El-Mektebetü’l-İlmiyye), Tahran ts. Tilimsânî, Afîfüddîn Süleyman b. Ali, Şerhu Mevâkıfi’n-Nifferî, Süleymaniye Ktp., Köprülü Fazıl Ahmed Bölümü, nr. 785; (thk. Cemâl Merzûkî), Merkezu’l-Mahrûse, Kahire 1997. Kuşeyrî, Ebu’l-Kasım Abdülkerîm b. Hevâzin, Kuşeyrî Risâlesi, (trc. Süleyman Uludağ), Dergah Yay., 5. Baskı, İstanbul 2009. Tîb, Muhammed, Vahdetü’l-Vücûd fi’t-Tasavvufi’l-İslâmî, fî Dav’i Vahdeti’t-Tasavvufî ve Târihiyyetihî, Dârü’t-Talîati, Beyrut 2008. Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., 1. Baskı, İstanbul 2012. Kâşânî, Abdurrezzak, Tasavvuf Sözlüğü, (çev. Ekrem Demirli), 4. Baskı, İz Yay., İstanbul 2015. Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, Hakîkat Yolcusunun Son Durağı Abdülcebbâr en-Nifferî’ye Göre Vakfe, 1. Baskı, Litera Yay., İstanbul 2016. Hakîm, Suâd, İbnü’l-Arabî Sözlüğü, (çev. Ekrem Demirli), 1. Baskı, Alfa Yay., İstanbul 2017.