Süveyd b. Sâmit'in Hayatı ve Kişiliği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 43 - 62, 27.06.2022

Mevlüt Poyraz

Öz

Bu çalışma, Yesrib (Medine) eşrafından olan Süveyd b. Sâmit adlı şahsın hayatını konu edinmektedir.
Medine’deki iki büyük Arap kabilesinden biri olan Evs’e mensup olup kavmi içerisinde; nesebi, asâleti, kahramanlığı ve şairliği gibi meziyetlerinden ötürü “el-Kâmîl” namıyla anılan Süveyd b. Sâmit, Medine’de dünyaya gelmiş, burada yaşayıp burada öldürülmüştür. Kaynaklarda; onun Hz. Lokman’a nisbet ettiği “Emsâl-i Lokmân” adlı esere sahip olduğu, panayırlarda şiirler okuduğu, Hacca ve Umre’ye gittiği (kendi inancı çerçevesinde), henüz Medine’den herhangi bir kimsenin Hz. Peygamber’in davetiyle yüzleşmediği bir sırada, Kureyş’in göstermediği olgunluğu ve hoşgörüyü göstererek Hz. Peygamber (sas)’le görüştüğü kaydedilmiştir. Hz. Peygamber (sas)’in davetini dinlemiş, ona elindeki kitaptan hikmetli sözler okumuş, Hz. Peygamber (sas)’den de Kur’an-ı Kerîm dinleyerek onun güzelliği karşısında hayranlığını belirtmiştir. Bazı kaynaklar, onun bu sırada Müslüman olduğunu kaydetmişlerdir. Hz. Peygamber (sas)’le görüşmesinden sonra Medine’ye dönmüş ve burada vuku bulan Buâs savaşında hayatını kaybetmiştir. Kavminden bazıları onun İslâm üzere öldüğünü belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

islam tarihi, , evs, , Süveyd b. Sâmit, , Şair, , Yesrib.

Kaynakça

• Aişe Abdurrahman bt. Şatiî, Maa’l-Mustafa Aleyhisselam. Beyrut: Daru’l-Kitabu’l-Arabi, 1392/1972.
• Algül, Hüseyin; “Evs (Benî Evs)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay., 1995. 11: 541-542.
• Askerî, Ebû Hilâl el-Hasen b. Abdillâh b. Sehl el-Askerî (ö. 400/1009’dan sonra), el-Evâ’il, (Tarih kitapları kısmı: Mektebetü’ş-Şamile).
• Aydınlı, Abdullah; “Ebû Zer el-Gıfârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay. 1994.
• Belazûrî, Ahmed b. Yahyâ el-Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, trc. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yay., 2013.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakī; Delâ’ilü’n-nübüvve, thk.: Abdurrahman Muhammed Osman. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1418.
• Cevâd Ali, el-Mufassal Fî Târihi’l-Arap Kable’l-İslâm. 20 Cilt. Dârû’s-Sâkî, 2001/1422.
• Cevâmi’ul-Kelim, Kitâbu’t-Târih. (Tarih Kitapları Bölümü: el-Mektebetü’ş-Şamile).
• Çubukçu, Asri; “Buâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay., 1992.
• Demirci, Abdurrahman; “Ensar Kimliğinin Oluşumuna Etki Eden Faktörler”. Journal of History Studies. Volume 9, Issue 5, December 2017.
• Durmuş, İsmâil; “Mesel”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yay., 2004.
• Ebu’l-Bekai’l-Halî, el-Menâkıb el-Mezîdiyye fî ahbâri’l-mülûki’l-esediyye. thk.: Muhammed Abdulkadir Harîsât, Sâlih Mûsa Derâdeke. Merkezî Zâyed Li’t-Türâsi ve’t-Târih, 1420/2000). (Tarih kitapları kısmı: el-Mektebetü’ş-Şâmile). Efendioğlu, Mehmet; “Mücezzer b. Ziyâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay., 2006.
• Halebî, Alî b. Burhâniddîn İbrâhîm b. Ahmed el-Halebî; İnsânü’l-‘uyûn fî sîreti’l-emîni’l-me’mûn: es-Sîretü’l- Halebiyye. thk. Dârü’l-Ma‘rife. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1400.
• Halife b. Hayyât; Tarihu Halife b. Hayyât, Thk.: Ekrem Ziya' el-Ömeri , Çev.: Abdulhalik Bakır. Ankara: 2001.
• Harman, Ömer Faruk; “Lokman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yay., 2003.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî; el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. nşr.: Âdil Mürşid. Amman: Dârü’l-A‘lâm, 1423/2002.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-Târih Tercümesi. trc.: M. Beşir Eryarsoy - Ahmed Ağırakça. İstanbul: Bahar Yay., 1987.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî; Üsdü’l-ġābe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Thk. Ali M. Muavvaz – Âdil Ahmed Abdulmevcûd. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî; el-İsâbe fî temyîzi’ – sahâbe. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. Beyrut: Dârü’l-Cîîl, 1412.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasen. Kitâbü’l- İber ve dîvânü’l-mübtede ve’l-haber..., Thk. Halil Şühâde - Süheyl Zekkâr. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1421/2000.
• İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Said b. Hazm el-Endelüsî ez-Zâhirî; Cevâmius-Sire ve Hamsu Resâili Uhra Li’bni Hazm. Thk.: İhsan Abbas. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1900.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî; Cemheretü Ensâb el-Arab. 2 Cilt. Beyrut: Daaru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb. Es-Sîretü’n-nebeviyye: Hz. Muhammed’in Hayatı. trc. İzzet Hasan - Neşet Çağatay. 4 Cilt. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1971.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve'n-Nihâye. trc. Mehmet Keskin, 14 Cilt. Ankara: Çağrı Yay., ts.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî (ö. 276/889); ʿUyûnü’l-aḫbâr, thk. Münzir Muhammed Saîd Ebû Şair. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1429/2008. (Tarih Kitapları Bölümü: el-Mektebetü’ş- Şamile).
• İbn Seeyyidinnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî. ‘Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer, Nşr.: Müessesetü İzzi’d-Diin, 2 cilt. Beyrut: Müessesetü İzzuddin, 1406/1986.
• İbn-i Şebbe, Ebu Zeyd Umer b. Şebbe en-Numeyri el-Basri (h.173-262), thk.: Muhammed Şeltuub, 4. Cilt (Kum: Daru’l-Fikr,1410) 1: 354-356;
• İsfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-İsfahânî. Ma’rifetü’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yusuf b. el-Azîzî. 7 Cilt. Riyâd: Dârü’l-Vatân, 1419/1998.
• Kelpetin, Mahmut; “İslâm Öncesi Medine”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi • Cilt-Sayı 52 • Haziran 2017 • ISSN 1302-4973 • s. 95-113.
• Maksudoğlu, Mehmet, Hz. Muhammed Aleyhisselem, 3. Basım. İstanbul: Salon Yayınları: 2019.
• Nu’mânî, Mevlânâ Şiblî; Sîretü’n-Nebî-Son Peygamber Hz. Muhammed. trc. Yusuf Karaca. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005.
• Safedî, Ebü’s-Safâ (Ebû Saîd) Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh es-Safedî; el-Vâfî bi’l-vefeyât, thk. Ahmed Arnaûd - Türkî Mustafa. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâs, 1420/2000.
• Safiyyurrahman el-Mubârekefûrî, er-Rahîk el-Mahtûm, nşr.: Mülteka ehlü’l-Hadîs. (Tarih Kitapları Bölümü: el-Mektebetü’ş-Şamile).
• Sallâbî, Ali Muhammed; Siyer-i Nebî. trc.: Mustafa Kasadar- Sadullah Ergin- Şerafettin Şenaslan. İstanbul: Ravza yayınları, 2009.
• Suyûtî, Ebû’l-Fadl Celâluddîn Abdurrahman Ebî bekr es-Suyûtî; el-Hasâisu’l-Kübrâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1985.
• Süheylî, Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî es-Süheylî; er-Ravżü’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm, thk. Tâhâ Abdürraûf Sa‘d. Kahire: 1387- 1390/1967-1970.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî; Târihu’l-Ümem ve’l-Mülük. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407.
• Tülücü, Süleyman; “Muallakât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay., 2005.
• Uğur, Mücteba; “Cülâs b. Süveyd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay., 1993.
• Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer el-Vâkıdî (207/823); Hz. Peygamber’in Savaşları- Kitâbu’l-Meğâzî-, thk. Marsden Jones. Ter.: Musa K. Yılmaz. 3 Cilt İstanbul: İlk Harf Yayınları, 2014.
• Ya’k¬ûbî, Ahmed b. İshak b. Ca‘fer, Târîhu’l-Yakūbî. thk. Abdülemîr Mühennâ. Beyrut: Şirketü’l-A‘lamiyyeti li’l-matbuât, 1431/2010.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî, İslâm Tarihi. trc. Muzaffer Can. İstanbul: Cantaş Yayınları, 1996.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris; el-A‘lâm: Kamûsü terâcimli-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ min’el-Arab ve’l-müstarebîn ve’l-müsteşrikın. 15. Baskı. Beyrut: Dârü’l-Ulûmi’l-Melâyîn, 2002.