Eşler Arası Saygının Sınırı bağlamında 'Secde Hadisi'ne Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 61 - 86, 29.06.2022

Hatice Eriş

Öz

İslam vahyi ile muhatap kabul edilen kadınların, İslam öncesinde toplum içerisindeki telakkileri içler acısıdır. Hz. Peygamberin, erkekler gibi onların da sorumluluk sahibi olduklarını, hak ve vazifelerinin bulunduğunu ifade ettiği pek çok kere vakidir. Fakat Peygamber sonrası değişen toplum yaşantısıyla birlikte eski düşüncelere dönüş mahiyetinde bazı değişimler gözlenmiştir. Özellikle de bu bağlamda “secde” kelimesi, bulunduğu anlam zenginliği içerisinde sadece ibadet boyutuyla değerlendirilmiş. Rasulullah (sa) tarafından ifade edilen bir hadisle birlikte kadına dair fikirlerin, İslam öncesine benzer bir anlayışa bürünmesine yol açarak, anlam ve yorum kargaşasına sebep olmuştur. Çalışmamızda konu edindiğimiz hadis, bağlamından koparılmadan bir bütünlük içerisinde ele alınmaya özen gösterilecek, bulunduğu toplumun dil yapısına uygun bir şekilde tahlil edilerek içerisinde kullanılan kelime yapısı, lafız itibariyle kullanılan edat, fiil beraberliği çerçevesinde doğru anlamlandırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Secde, kadın, Saygı, Eş

Teşekkür

Çalışmalarınızda kolaylık dileri...

Kaynakça

• Abdurrezzak, Abdurezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. Musannef, Thk. Habiburrahman el-Azamî. 11 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslamî, 1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaut. 52 Cilt Beyrut: Müessesütü’r-risâle, 1998/1419.
• Arsel, İlhan. Şeriat ve Kadın. İstanbul: Orhanlar Matbaası, 1987.
• Arslan, Ali. Büyük Kur’an Tefsiri (Hulâsayü’t-Tefâsir). 16 Cilt. İstanbul: Arslan Yayınları, 1984.
• Ateş, Ali Osman. Hadis Temelli Kalıp Yargılarda Kadın. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
• Ateş, Süleyman. “İslâm’ın Kadına Getirdiği Haklar”. İslâmî Araştırmalar, 5/ 4, (Ekim 1991), 320-327.
• Beğavî, Ebû Muhammed Muhyisünne Hüseyin b. Mes’ud. Şerhü’s-Sünne. Thk. Şuayb el-Arnavut. 15 Cilt. Dimeşk: Müessesetü’r-Risâle, 1.Basım, 1980.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali. Sünen-i Kübrâ. Zyl. el-Cevherî en-Nakî. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1. Basım, 1922.
• Beyhakî. Sünen-i Sağîr. Thc ve Tlk. Abdulmuti Emin. 4 Cilt. Pakistan: Dârü’l-Vefa‘,1. Basım, 1989.
• Bezzar, Ebû Bekir Ahmed b. Amr. el-Bahrü’z-Zehhar (Müsnedü Bezzâr). Thk. Mahfuzurrahman Zeynullah. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, 1995.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. et-Târihü’l-kebîr. 8 Cilt. Haydarabad: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1943.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhü’l-Beyan Tefsiri. Trc. İbrahim Tüfekçi-İlyas Karslı. 23 Cilt. İstanbul: Damla Yayınları, 1995.
• Çiftçi, Meryem Şeyma. Hadislere Göre Eş Olarak Saliha Kadının Özellikleri. İstanbul Üniversitesi,İlahiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Çörtü, Mustafa Meral. Arapça’da Cümle Kuruluşu ve Tercüme Teknikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2. Basım, 1997.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fazl b. Behrâm. Fethü’l-Mennâni’-Müsnedi’l-Cami‘. Şrh. Ebû Asım Nebil b. Hişâm el-Gamerî. Beyrut: Mektebetü’l-Mekiyye, 1999.
• Dârimî, Sünenü’d-Dârimî. Thk. Dr. Mustafa Dib El-Buga. 2 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Mustafa, 1428/2007.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. Sünen-i Ebû Dâvûd. 2 Cilt. Mekke: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 1998.
• Ebû Nuaym el-İsbehânî, Ahmed b.Abdullah b. İshâk. Delâilü’n-Nübüvve. Thk. Muhammed Revvâs- Abdülber Abbâs. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 3. Basım, 1991.
• Ebû Yusûf, Yakub b. İbrâhim b. Habib el-Ensârî el-Kûfî. Kitâbü’l-Âsâr. Tsh. Ebü’l-Vefa. Kahire: İhyaü’l-Maarifi’n-Nu’maniyye, 1936.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Farabî. Tâcü’l-luga. 1. Basım. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998.
• Cevherî. es-Sıhâhu Tâcü’l-luga. 6 Cilt. Lübnan: Dârü’l-âlemi’l-melayin, 4. Basım, 1990.
• Eriş, Hatice. Eşler Arası Saygının Sınırları ve “Secde” Hadisi: Tahkik-Tahric-Değerlendirme. İstanbul: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Ersan, Osman. İslâmî Açıdan Kadın Değeri ve Hakları. İstanbul: Erkam Yayınları, 1997.
• Fahruddin er-Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türasi’l-arabî,?. 3. Basım.
• Fahruddin er-Râzî. Mefâtihü’l-gayb. trc. Suat Yıldırım. Ankara: Akçağ Yayınları, 1988.
• Günel, Meral, “Kadının Erkeğe Secde Etmesi”. Erişim: 4 Ekim 2011. http://www.sonpeygamber.info/sorularla-peygamberimiz/kadinin-erkege-secde-etmesi.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek alâ’s-Sahîhan fî’l-Hadis ve fî Zeylî Telhîsi’l-Müstedrek. 4 Cilt. Haydarabad: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,1915.
• Haşimi, M. Ali. Kur’an ve Sünnet’e Göre Müslüman Kadının Şahsiyeti. trc. H. İbrahim Kutluat-H. Arslan-N. Yıldız. İstanbul: Risale Yayınları, 1995.
• Hatemi, Hüseyin. İlâhî Hikmette Kadın. İstanbul: İşaret Yayınları, 3. Basım, 1995.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr b. Süleyman. Mecmeu’z-Zevâid. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1967.
• Heysemî. Mevâridü’z-zamân. thk. Abdullah Muhammed ed-Derviş. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1994.
• Heysemî. Buğyetu’r-Râid, thk. Abdullah Muhammed ed-Derviş. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1994.
• Heysemî. Keşfü’l-Estâr. thk. Habiburrahman el-Âzamî. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1979.
• http://hikmet.net/allahtan-baskasina-ruku-ve-secde-etmek-sirk-midir/. Erişim: 17 Nisan 2015.
• https://sorularlaislamiyet.com/kadinin-kocasina-itaati-konusundaki-hadiste-secde-etme-tas-tasima-gibi-ifadeler-nicin-kullanilmistir. Erişim: 27 Aralık 2017.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Cürcânî. el-Kâmil fî Duafa. 7 Cilt. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1985.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman er-Râzî. İlelü’l-hadis. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-mearife, 1985.
• İbn Ebî Hâtim. el-Cerh ve’t-ta’dîl. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1. Basım, 1953.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed İbrahim el-Kûfî. Kitâbü’l-musannefi’l-ehâdis ve’l-asâr. tkd. Kemal Yûsuf el-Hut. 7 Cilt. Beyrut: Mektebetü’r-Rüşd, 1989.
• İbn Hibban, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temimî. el-İhsân fî takribisSahih-i İbn Hibbân. thc. ve tlk. Şuayb el-Arnavud. 16 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1991.
• İbn Hamza, Burhaneddin İbrahim b. Muhammed b. Kemâleddin. el-Beyan ve’t-ta’rif. thk. Hüseyin Abdülmecid Haşim. 3 Cilt. Kahire: Dâru’t-Türasi’-Arabi, 1973.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddin Ahmed b. Ali el-Askalânî. el-İsâbe fî’temyîzi’s-sahabe. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcud- Ali Muhammed Muavviz. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1995.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. Hadislerle Kur’an Tefsiri. çev. Bekir Karlığa- Bedrettin Çetiner. 16 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1984.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuat Abdulbaki. ?: Dâru’l-ihyâi’t-Türasi’l-Arabî, 1975.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, ?.
• İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddin Ebu’l-Ferec abdurrahman. Nüzhetü’l-a‘yun. Irak: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’s Seadat Mecdüddin b. Muhammed. en-Nihâye fî garibi’l-hadis. thk. Mahmud Muhammed et-Tanâhî- Tâhir Ahmed ez-Zâvî. 2 Cilt. Kahire: Daru İhyai’l-kütübi’l-Arabiyye, 1. Basım, 1963.
• İmam Şiblî. Peygamberimizin Risaleti ve Şahsiyeti. trc. Ahmet Karataş. İstanbul: Timaş Yayınları, 1. Basım, 2002.
• İbrahim Medkûr. Mu’cemü’l-Veciz. Mısır: Dârü’t-Tahrir, 1980. İbrahim Mustafa. Mu‘cemü’l-Vasît. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mısır, 1960.
• İşler, Emrullah. “Secde Kelimesi ve Türkçe’ye Çeviri Sorunu”. İslâmiyat, 1/ 3 (Temmuz-Eylül 1998), 105-115.
• Karaman, Hayrettin. http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat2/0126.htm. Erişim 27 Aralık 2017.
• Karslı, H. İbrahim. Kur’an Yorumlarında Kadın Sosyo-kültürel Çevrenin Kur’an Yorumlarındaki Yansımaları. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
• Köktaş, Yavuz. Kadınlarla İlgili Hadisler. İstanbul: İnsan Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’an. trc. Beşir Eryarsoy. 19 Cilt. İstanbul: Burcu Yayınları, 1997.
• Maraşlı, Sema,”Tüylerimizi Diken Diken Eden Emir”. Erişim 13 Mayıs 2011. http://www.haber7.com/haber/20110513/Tuylerimizi-diken-diken-eden-emirphphttp.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemaleddin Yûsuf b. Abdurrahman b. Yûsuf. Tuhfetü’l-Eşrâf. tlk. Abdüssamed Şerafeddin. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1965.
• Münzirî, Ebû Muhammed Zekiyüddin Abdülazîm b. Abdülkavî. et-Terğîb ve’t-Terhîb. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 6 cilt. Kahire: Dâru’l-fikr, 3. Basım, 1399/1979.
• Naci, Muallim. Lugat-ı Naci. İstanbul: Maarif Nezareti, 1904.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şu’ayb. Kitâbü’s-Süneni’l-Kübrâ. thk. Abdulğafur Süleyman el-Bendarî. 6 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Alemiyye, 1991. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Büyük Lugat. “Secde”. İstanbul: Türdav Basım, 1978.
• Pilavoğlu, Mehmed Kemal. Tarihe ve Dinimize Göre Kadın. Ankara: Güven Matbaası, 1964.
• Râgıb el-İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. el-Müfredatü fî garibi’l-Kur’an. Kahire: ?, 1961.
• Sâmî, Şemseddin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1978.
• Sofuoğlu, Mehmed. Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. 12 Cilt. İstanbul: Ötüken, 1989.
• Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebi. ed-Dürrü’l-mensûr. 8 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1983.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî. Mu’cemü’l-kebîr. thk.-thc. Hamdi Abdülmecid es-Selefî. 25 cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi. 2. Basım, 1404/1984.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammad b. İsâ b. Sevre es-Sülemî. el-Camiü’l-kebîr. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garabi’l-İslam, 1988.
• Topaloğlu, Bekir. İslamda Kadın. 18. Basım. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1992.
• Tuksal, Hidayet Şefkatli. Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümü. Ankara: Kitâbiyat, 2. Basım, 2001.
• Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1969.
• Ustaosmanoğlu, Mahmut. Ruhu’l-Furkan. 18 cilt. İstanbul: Siraç Kitabevi, 1997.
• Yazır, Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili.10 Cilt. İstanbul: Eser Kitabevi, 1971.
• Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri. 14 Cilt. İzmir: Anadolu Yayınları, 1991.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Tâcü’l-arus. 23 Cilt. Beyrut: Dâru’c-Ceyya, 1970.
• Zuhaylî, Vehbe. Tefsirü’l-Münir. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1. Basım, 1991.