GAP Şanlıurfa bireysel yağmurlama sulama sistemlerinin performans göstergeleri

Yıl 2013, Cilt: 26 Sayı: 1, 41 - 48, 01.06.2013

H. Kırnak S. Demir İ. Taş

Öz

Şanlıurfa ili, GAP kapsamında ilk sulamaya açılmış olan ildir. Bu nedenle de gerçekleştirilen
çalışmaların sonuçları ilkönce bu alanda görülmektedir. Yürütülen bu çalışmada, Şanlıurfa il
sınırlarında belirlenen pilot alanlarda, yapılan bireysel yağmurlama sulamalar izlenerek,
sistemlerin performanslarının yanı sıra karşılaşılan sorunlar belirlenmiş ve bunların çözümüne
yönelik önerilerde bulunulmuştur. Bu amaçla, sulama sezonu boyunca Bozova, Harran,
Hilvan, Viranşehir‟de ikişer adet, Ceylanpınar ve Siverek‟te birer adet olmak üzere toplam 10
adet üretici sulaması izlenmiştir. Yapılan her bir sulama uygulamasında su dağılım testleri
yapılarak; Christiansen Eşdağılım Katsayısı (CU), Dağılım Türdeşliği (DU), yağmurlama
başlık basınçları ve değişimi, yağmurlama başlık debileri ve değişimi, uygulanan sulama suyu
miktarları ve yağmurlama sistemindeki su kayıpları değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda;
CU değerlerinin % 30.4 ile % 82.8 arasında, DU değerlerinin de %24.5 ile % 81.7 arasında
değiştiği belirlenmiştir. Başlık basınçlarında ve akış debilerinde belirlenen yüksek
değişkenliğin, aynı lateral üzerinde farklı tip başlıkların kullanılmasından kaynaklandığı
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yağmurlama sulama, Performans, CU, GAP, Şanlıurfa

Performance indicators of individual sprinkler irrigation systems in GAP-Şanlıurfa

Öz

Şanlıurfa province is the first province started irrigation within GAP. Therefore, the area shows the first results of the operation. In this study, in addition to performance of systems, problems encountered were also determined by monitoring individual sprinkle irrigated experiment area in selected pilot areas in Şanlıurfa province and advices to solve these problems were made. For this aim, total ten of producer irrigations were monitored during the irrigation session in Bozova (2), Harran, Hilva (2), Viranşehir (2), Ceylanpınar (1) and Siverek (1). By performing water distribution tests for each irrigation application, Christensen uniformity coefficient (CU), distribution uniformity (DU), sprinkler nozzle-pressure and variations, flow rate and variations, amount of applied irrigation water and water loss in sprinkle irrigation were assessed. As a result of the study, it is determined that Christensen uniformity coefficient (CU) and distribution uniformity (DU) values were varied from 30.4% to 82.8% and 24.5% to 81.7%, respectively. It is assumed that the high variations determined in nozzle-pressure and flow rates arisen from the use of different types of sprinkler nozzle on the same lateral

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ahaneku IE (2010) Performance evaluation of portable sprinkler irrigation system in Ilorin, Nigeria. Indian Journal of Science and Technology 3: 0974- 6846
• Aküzüm T (1976) Türkiye‟de imal edilen yağmurlama başlıklarının su dağılım özellikleri üzerinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Kültürteknik Bölümü, Doktora Tezi, Ankara.
• Anonim (1991) Şanlıurfa Arazi Varlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü yayınları, Ankara
• Anonim (2011) Meteoroloji Bülteni, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Şanlıurfa.
• Anonim (2005) Devlet Su İşleri Yeraltı Suları Şube Müdürlüğü Teknik Notları, Şanlıurfa.
• Balaban A, Korukçu A (1970) Yağmurlama sulama sistemlerinde su dağılımının ölçülme metotları üzerinde bir inceleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, Fasikül 4‟den Ayrı Basım: 829-850
• Christiansen JE (1942) Irrigation by sprinkling. California Agricultural Experimental Station Bulletin 670, California.
• Demir S (2005) GAP-Şanlıurfa bölgesi bireysel yağmurlama sulama sistemlerinin bazı performans ölçütlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Heerman DF, Kohl RA (1980) Dynamics of sprinkler systems. In: Jensen ME (Ed), Design and Operation of Farm Irrigation Systems, ASEA, pp. 583-618.
• Hoffman GJ, Howell TA, Solomon KH (1990) Management of Farm Irrigation Systems. American Society of Agricultural Engineers, Michigan.
• Karaata H (1991) Urfa-Harran Ovası Sulama Rehberi. TOKB, KHGM, Şanlıurfa Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Genel Yayın No:10, Rapor Yayın No: 8, II. Baskı, Şanlıurfa.
• Keller J, Bliesner RD (1990) Sprinkle and Tricle Irrigation. Van Nostrand Reinhold, New York.
• Kohl RA (1974) Drop size distribution from medium sized agricultral sprinkler. Transactions of the ASAE 17: 690-693.
• Konca YS (1986). Polatlı Basri köyünde sulama alanlarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları. Yüksek Lisan Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Merriam JL, Keller J (1978) Farm Irrigation Systems Evaluation: A Guide for Management. 2. Printing, Utah State University, Logan, Utah.
• Painter D, Carran P (1978) What is irrigation efficiency? Soil And Water NZ 14: 15-17.
• Vories ED, Von Bernuth RD (1986) Single nozzle sprinkler performance in wind. American Society of Agricultural Engineers 29: 1325-1330.
• Wahdan AA, El-Gayar AM (1988). Spatial distribution of irrigation water application in sprinkler irrigation. American Society of Agricultural Engineers, Paper No. 882620.