Türkiye’de örtüaltı meyve yetiştiriciliği

Yıl 2012, Cilt: 25 Sayı: 1, 9 - 15, 01.06.2012

G. Şahin B. Kendirli

Öz

Dünyada hızlı nüfus artışı ve iklim değişikliği nedeniyle yaşanan felaketler, insanların yeterli
çeşit ve miktarda, güvenilir gıda maddelerine erişimini güçleştirmektedir. Türkiye coğrafi
konumu nedeniyle dünyadaki birçok ülkeden şanslı olmasına rağmen, nüfus artışı, tarım
alanlarının amaç dışı kullanımı, birim alandan alınan ürün miktarı ve kalitesinin yeterli
olmaması gibi nedenlerle ülkemizde tarımsal üretimde verimlilik giderek azalmaktadır. İklim
koşullarının kontrol altında tutulması ile yıl boyunca üretimin gerçekleştirilebildiği örtüaltı
tarım teknikleri verimlilik ve karlılığı artıran en önemli uygulamalardan birisidir. Türkiye‟de
yoğun olarak Akdeniz ve Ege Bölgelerinde gerçekleştirilen örtüaltı yetiştiricilikte sebze üretimi
ilk sırayı almakta, bunu süs bitkileri ve meyve üretimi izlemektedir. Ülkemizde örtüaltı meyve
yetiştiriciliğinin geçmişi çok eski olmamakla beraber, özellikle son on yıllık dönemde büyük bir
gelişme göstermiştir. Örtüaltında muz ve çilek başta olmak üzere üzüm, kayısı, bazı bodur
meyve türleri, subtropik ve tropikal meyveler yetiştirilmektedir. Türkiye‟nin coğrafi şartları,
konumu ve bunların sonucu olarak da örtüaltı meyve yetiştiriciliğindeki yüksek potansiyeli göz
önüne alındığında, gelecekte örtüaltı meyve üretiminin miktar ve çeşit açısından hızla artarak
ihracatımızda önemli bir yer tutabileceği söylenebilir. Bu çalışmada, ülkemizde örtüaltı meyve
yetiştiriciliğinin gelişimi, üretim alanları, dağılımı, yetiştirilen meyve türleri istatistiksel
verilere dayanarak incelenmiş; gelecekte örtüaltı meyve üretiminde çeşit, miktar ve kalitenin
arttırılmasına yönelik olarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örtüaltı yetiştiriciliği, Meyve, Tarım coğrafyası, İklim, Türkiye

Protected fruit cultivation in Turkey

Öz

Rapid population growth and climate change make it difficult to access reliable foodstuffs in the world. Despite being lucky due to its geographical location, Turkey’s agricultural productivity is dwindling due to population growth, agricultural land use for their intended purposes, the product per unit area. One of the most important applications of protected production is that climatic conditions can be controlled year-around which would increase productivity and profitability. Vegetable production is followed by ornamental plants and fruit production in protected cultivation, which has shown a great improvement in the last decade mostly in the Mediterranean and Aegean regions of Turkey. Under the protected cultivation, mainly bananas and strawberries, apricot, subtropical and tropical fruits, and some dwarf type fruits are grown. Turkey’s geographical conditions, location, and high potential for protected fruit cultivation, greenhouse-grown fruit exports increased rapidly. In this study, development in protected cultivation of fruit, production areas, the distribution of fruit species grown were analyzed, and future perspective of fruit protected cultivation for variety, quantity and quality are discussed.

Anahtar Kelimeler

Protected cultivation, Fruit, Agricultural geography, Climate, Turkey

Kaynakça

• Akdeniz İhracatçı Birlikleri (2009) Dünya ve Türkiye Çilek Üretimi ve Ticareti. Araştırma Serisi 61, Antalya.
• Alapınar F (1964) Anamur‟da ananas yetiştirme denemeleri. Ayrı baskı: Türk Bioloji Dergisi 14: 24–25.
• Balcı Akova S (2002) Akdeniz Kıyılarında Coğrafi Araştırmalar. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Demirkol A, Bayram S, Baktır İ (2004) Adaptation and performance of 15 avocado cultivars grown in Antalya province in southern Turkey. Acta Horticulturae 632: 45–52.
• FAO (2011) Agriculture Statistics. Food and Agriculture Organizations Statistical Yearbook, Italy.
• Kendirli B, Çakmak B (2007) Economics of cut flower production in greenhouses: Case study from Turkey. Agricultural Journal 2: 499– 502.
• Kozak B (2003) Muz Yetiştiriciliği. Genişletilmiş 2. Baskı, Burcu Ofset, Ankara.
• Küden A, Küden A, Bayazit S, Irmak B, Çömlekçioğlu S, Tümer MA (2007) Örtü altında sert çekirdekli meyve yetiştiriciliğinin erkencilik üzerine etkileri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, s. 702 – 706.
• Pınar H, Türkay C, Denli N, Ünlü M, Bircan M (2011) Türkiye‟de muz üretim potansiyeli. GAP VI. Tarım Kongresi, Şanlıurfa, s.1–3.
• Polat İ (2006) Akdeniz Bölgesi‟nde açık arazi ve örtüaltında bağcılık. Tarımın Sesi 12: 19–22.
• Şahin G (2011) Türkiye‟de örtüaltı yetiştiriciliği. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taşlıgil N (2010) Türkiye Ziraatının Problemleri, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• TÜİK (2011) Tarım istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr. Erişim 26 Ağustos 2011.
• Tüzel Y, Özçelik A (2004) Recent trends and developments of the protected cultivation in Turkey. International Workshop: The Production in the Greenhouse after the Era of the Methyl Bromide, Comiso – İtalya, pp. 167 – 175.