TÜKETİCİLERİN YAŞ MEYVE SEBZE TEDARİK KANALI SEÇİMİ: MODERN (SÜPER-HİPERMARKET) PERAKENDECİLER

Yıl 2009, Cilt: 22 Sayı: 2, 211 - 221, 01.12.2009

M. G. Akpınar B. Özkan M. Atalay Oral H. Kızılay

Öz

Bu çalışmada, hane halkının yaş meyve sebze tedarikinde yeni bir kanal olarak süper-hipermarketlere yöneliminde etkili faktörler araştırılmıştır. Çalışmada ayrıca yaş meyve sebze alışverişinde süper-hipermarketlerin tercih edilmesinde tedarik kanalına ilişkin çeşitli niteliklerin tüketici tercihindeki önemlilik derecesi sorgulanmıştır. Çalışma kapsamında, Antalya ili kentsel alanında Şubat-Mart 2007’de tesadüfi örnekleme yöntemince seçilen 300 hane halkı ile yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştiren anketlerden elde edilen veriler kullanılmıştır. Verilerin analiz ve değerlendirme sonuçlarında, modern perakendecilerden yaş meyve sebze tedarikini gerçekleştiren hane halkı oranı %27,4, kullanılan tedarik kanalı sayısı ortalaması da 2,23 olarak saptanmıştır. Yaş meyve sebze alışverişinde süperhipermarketleri tercih eden kitle, yüksek gelir ve eğitim grubu ile 35 yaş altı genç nüfusta yoğunlaşmaktadır. Hane halkının yaş meyve sebze tedarikinde modern perakendecilere yöneliminde en fazla önemsenen nitelikler; kredi kartı kullanımı, temizlik-hijyen, otopark ve toplu alışveriş olanağı şeklinde açıklanmış olup ürün ve fiyat karması unsurlarının tüketici tercihindeki önem seviyesi göreceli düşük çıkmıştır. Satın alınma düzeyleri açısından ürünler arasında farklılık gözlenmiş olup özellikle yaş meyveler içerinde muz, avokado, kivi gibi fiyat ve tüketim duyarlılığının yüksek olduğu spesifik ürünlerin modern perakendecilerden daha yüksek oranda tedarik edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Genel saptama ile modern perakendecilerin yaş meyve sebze tedarik sisteminde oluşturduğu farklılık manav reyonlarıyla değil genel mağaza özellikleriyle yakından ilişkili bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Yaş Meyve Sebze, Tedarik Kanalı, Süpermarket, Tüketici Tercihi, Faktör Analizi

Consumer Preferences for Fresh Fruit and Vegetables Supply Chain: Modern (Super-Hypermarkets) Retailers

Öz

In this study, the factors affecting the tendency of consumers towards the new supply channel of super-hypermarkets in terms of fresh vegetables and fruits purchases. In addition, the degree of significance of various factors affecting the choice towards super-hypermarkets in shopping for fresh fruits and vegetables was searched in this study. The data used in the study was retrieved from the questionnaires obtained via face-to-face interviews conducted with 300 households that were selected according to random sampling in the urban districts of Antalya province during February and March 2007. At the end of the data analysis and interpretation, the ratio of households purchasing fresh fruits and vegetables from modern retailers was found as 27,4 % and the average number of supply channels was found as 2,23. The segment preferring super-hypermarkets in fresh fruits and vegetables purchases was found out to be focused on high level of income and education groups and households aged below 35. The mostly mentioned factors in terms of explaining the tendency of households’ purchase of fresh fruits and vegetables from modern retailers are explained as credit card usage, cleanness -hygiene, car-parking and opportunity to make collective purchasing. Besides, the significance levels of factors related with product-price mix are found relatively low in this preference. There observed discrepancies between the products in terms of purchasing frequency. It is understood that purchases of products such as banana, avocado and kiwi, which have high price-consumption sensitivity, are mostly purchased from modern retailers. With a general overview, it is understood that the difference created by modern retailers in the fresh fruits and vegetables supply system is not related with the grocery stands directly, it is rather highly related with the general store characteristics.

Anahtar Kelimeler

Fresh Fruit And Vegetable, Supply Chain, Supermarket, Consumer Preferences, Factor Analysis

Kaynakça

• Arslan, A., 1993. İzmir İli tüketicilerinin süpermarket tercihleri üzerine bir araştırma., İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi., İstanbul.
• Anonymous, 1996. Production/ Marketing contracts in the fruit sector, vertical coordination in the fruit and vegetable sector in europe. Seminar on Marketing Fruit and Vegetables, 17-19 June 1996, OECD, Paris.
• Ayieko, M. W., Tschirley, D. L. and Mathenge, M. W., 2003. Fresh fruıt and vegetable consumptıon patterns and supply chaın systems ın urban Kenya: Implıcatıons For Polıcy And Investment Prıorıtıes.
• Beamer, B.G., 1999. How to sell fresh produce to supermarket chains. Department of Agricultural and Applied Economics, Virginia Tech.
• Collins, M., 1986. Sampling. Consumer market research handbook, Elsevier Science Publishing Company Inc.
• Çiftçi, M., 2002. Tüketicilerin süpermarket/hipermarket tercihlerinde etkili olan faktörler: İzmir örneği.,Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., İzmir.
• Emeksiz, F., Özçiçek,C., Akbay Özdeş, A., Usal, G. ve Özel, R., 2002. Üniversite Gençliğinde Alkollü İçecek Tüketimi ve Tüketim Kararında Etkili Faktörler. Gıda Dergisi, Dünya Yayıncılık, Sayı: 2002-03, İstanbul.
• Emeksiz, F., Albayrak, M., Güneş, E., Özçelik, A., Özer, O.O. ve Taşdan, K., 2005. Türkiye’de tarımsal ürünlerin pazarlama kanalları ve araçlarının değerlendirilmesi, Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara.
• Govindasamy, R., Zurbriggen, M., Italia, J., Adelaja, A., Nitzsche, P. and Vanvranken, R., 1998. Farmers’ markets: Consumer trends, preferences, and characteristics, New Jersey Agricultural Experiment Station., June.
• Gül, A., Akbay, A. ve Özçiçek, C., 2003. Adana İli kentsel alanda ailelerin ev dışı gıda tüketimlerinin belirlenmesi. TKB Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Hekimci, F., 2006. Tüketici Bilincinin Milli Ekonomiye Katkıları, Milli Prodüktivite Merkezi, Ankara
• Joseph, F., Hair, E.A ., Rolph, L.T. and William Ronald, C.B., 1992. Multivariate Data Analysis. Macmillan Publishing Company, a division of Macmillan, Inc. Third Edition. Newyork, USA.
• Kahvecioğlu, R.,1993. Süpermarketlerde pazarlama faaliyetleri ve tüketicilerin süpermarketleri tercih nedenleri ve beklentileri., Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Koç, A., Yurdakul, O. ve Akdemir, Ş., 1995, Adana il merkezinde ailelerin perakendeci seçimi, Ç.Ü. Zir. Fak. Tarım Ekonomisi Bölümü Araştırma Raporu, Adana.
• Kurtuluş, K., 1998. Pazarlama Araştırmaları, Avcıol Basım Yayın, Genişletilmiş Altıncı Baskı, İstanbul,
• Likert, R., 1967. The method of constructing an attitude scale, readings in attitude theory and measurements, John Wiley and Sons Inc.,New York.
• Neven, D., Reardon, T., Chege, J. and Wang, H., 2005. Supermarkets and consumers in Afrika: The case of Nairobi, Kenya, Michigan State University Agricultural Economics Staff Paper no: 05-04.
• Neven, D. and Reardon, T., 2005. The rise of Kenya supermarkets and the evolution of their fresh fruits and vegetables procurement systems., Michigan State University Agricultural Economics Staff Paper no: 05-03.
• Neven, D. and Reardon, T., 2006. Farmer response to the rise of supermarkets in Kenya’s fresh fruits and vegetables supply system., Journal of Food Distribution Research, p:114-118; vol:37, no:1, March.
• Ness, M., 2002. “Multivariate techniques in marketing research”. Course of Agro-Food Marketing, 2001-2002, Chieam-Iamz, Zaragoza, Spain.
• Okumuş, A.B. ve Bulduk, S., 2003. Tüketicilerin süpermarketlerdeki alışveriş alışkanlıkları ve ürün seçimini etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, syf: 70-83, Cilt:5, Sayı:4.
• On, Ş., 1995. Assesment of costumer profiles and costumer values in İzmir., O.D.T.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özdeş, A.Ö., Aktaş, E. ve Koç, A.A., 1999. Konsantre meyve suyu talebinin “Tobit” modeli ile analizi., Tr. J. of Agriculture and Forestry 23 (1999) 493- 499.
• Schiffman, L.G. and Kanuk, L.L., 2000. Consumer behavior, 7th Edition, Prentice Hall.
• Tull, D.S. and Hawkins, D.I., 1990. Marketing Research. Macmillan Publishing Company, New York.
• Ünlü, Ö., 2005. Perakende Yatırım Dünyası (www.gedik.com).
• Vizzone, P., 2006. Asia fruit congress, 10th April, Rabobank International – Strategic Advisory & Research, Regional Head, Asia Strategic Advisory & Research/Food & Agribusiness., Beijing, p:1-32.
• Yurdakul, O., 1997. Tarım Ürünleri Pazarlaması, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:127, Adana.