Çanakkale Yöresinde Yetiştirilen Kışlık Kolza Çeşitlerinde Bazı Tohum Kalite Özelliklerinin Araştırılması

Yıl 2007, Cilt: 20 Sayı: 1, 87 - 92, 01.06.2007

M. K. Gül Muhammet Kemal Gül C. Ö. Egesel F. Kahrıman Ş. Tayyar

Öz

Kolza (Brassica napus L.) serin iklimlerde yetiştirilen en önemli yağ bitkisidir. Türkiye’de toplam yağ üretimi içerisinde kolzanın kayda değer bir önemi yoktur. Yağlı tohumların ithalat maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı yerli kolza üretimi Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin kuzey batısında üretilen yeni kolza çeşitlerinde yağ ve protein oranı, oleik ve linolenik asit oranlarının yanında tohumda istenmeyen maddeler sinapin ve glikosinolat oranlarının belirlenmesidir. Veriler 9 çeşitte ve iki yıllık tarla denemelerinden elde edilmiştir. Kalite analizleri yakın kızıl ötesi yansıma spektroskopisi (NIRS) ile gerçekleştirilmiştir. Kullanılan çeşitler arasında tüm özellikler bakımından önemli farklılıklar saptanmıştır. Elde edilen verilere göre yağ oranı %43.20 (Alesi)-47.04 (Licrown), protein oranı %15.34 (Licrown)-20.53 (Triangle), glikosinolat miktarı 7.59-18.55 µmol g-1, sinapin asit esterleri 0.29-0.40 mg kg-1, oleic asit oranı %56.92-65.71 ve linolenik asit oranı % 9.55-11.97 değerleri arasında değişim gösterdiği saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Kolza, Tohum, Yağ Asitleri, Oleik Asit, Linolenik Asit

INVESTIGATION OF SOME SEED QUALITY COMPONENTS IN WINTER RAPESEED GROWN IN ÇANAKKALE PROVINCE

Öz

Rapeseed (Brassica napus L.) is the most important oilseed crop in temperate climates. In Turkey, rapeseed production is negligible in total vegetable oil supply. Because of the high cost of imports for oilseeds, domestic production of rapeseed is supported by Ministry of Agriculture and Rural Affairs of Turkey. The objectives of this research are: to investigate the seed quality components, including protein, oil, fatty acids; and undesirable substances, sinapine and glucosinolate contents of new rapeseed varieties grown under the ecological conditions of northwest Turkey. Data were collected from 9 winter rapeseed varieties in two growing seasons (2003-2004 and 2004-2005). Seed quality components were analyzed using a monochromator Near Infrared Reflection Spectroscopy. Significant differences were detected among the varieties for all traits investigated. The ranges for the investigated traits were as follows: oil 43.20-47.04%, protein 15.34-20.53%, glucosinolate 7.59-18.55 µmol g-1, sinapic acid esters 0.29-0.40 mg kg-1, oleic acid 56.92-65.71%, and linolenic acid 9.55-11.97%.

Anahtar Kelimeler

Brassica napus, fatty acids, oleic acid, linolenic acid

Kaynakça

• Becker, H., 1993. Pflanzenzüchtung. Ulmer Verlag, Stuttgart.
• Cherry, J. H. Bishop, L., Hasegawa, P. M. and .Leffler, H. R., 1985. Differences in the fatty acid composition of soybean seed produced in northern and southern areas of the U.S.A. Phytochemistry, 24: 237-241.
• Gül, M.K., 2002. QTL-Kartierung und Analyse von QTL X Stickstoff Interaktionen beim Winterraps (Brassica napus L.). Doctoral dissertation. Cuvlillier Verlag, Göttingen.
• Gül M.K., Egesel, C.Ö., Tayyar, Ş. ve Türk, F. M., 2005. Kışlık Kolza Çeşitlerinde Tohum ve Tohum Kalitesi İle İlgili Bazı Özelliklerin İncelenmesi ve Yetiştirme Olanakları. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, Antalya, Vol. 1, pp. 229-231.
• Harbone, J.B., 1980. Plant phenolics. In: Sacondary plant products, Encyclopedia of plant physiology (Eds.: E.A. Bell and B.V. Charlwood) Springer- Verlag, Berlin-Heidelberg, Vol. 8, pp. 329-402.
• Hüsken, A., Milkowski, C., Strack, D., Becker, H. C. and Möllers, C., 2003. Metabolic Engineering of the Sinapic Acid Ester Content in Oilseed Rape (Brassica napus L.). In: Proceedings 11th International Rapeseed Congress, Copenhagen, Vol. 1, pp. 157-159.
• Kozlowska, H., Naczk M., Shahidi F., and R. Zadernowski, 1990: Phenolic acids and tannins in rapeseed and canola. In: Canola and rapeseed. Production, chemistry, nutrition and processing technology (Eds.: F. Shahidi). Van Nostrand Reinhold, New York, pp. 193-210.
• Mekki, B. B., 2003. Yield and Chemical Composition of Rapseed (Brassica napus L.) Varieties in Response to Nitrogen Fertilization. In: Proceedings 11th International Rapeseed Congress, Copenhagen, Vol. 3, pp. 915-917.
• Reinhardt. T.C., 1992, Entwicklung und Anwendung von Nah-Infrarot- spektroskopischen Methoden für die Bestimmung von Öl-, Protein-, Glucosinolat-, Feuchte- und Fettsaeure- Gehalten in intakter Rapssaat. Doctoral dissertation. Cuvlillier Verlag, Göttingen.
• SAS Institute Inc. 1999. SAS/STAT Version 8. Cary, NC.
• Scarth, R. and McVetty, P.M., 1999. Designer oil canola- a review of new food-grade Brassica oils with a focus on high oleic, low linolenic types. Proceedings of the 10th International Rapeseed Congress. Canberra, Australia. CGRC; 26.- 29.09.1999. CD ROM.
• Schnebly, S. R. And Fehr, W. R., 1993. Effect of years and planting dates on fatty acid composition of soybean varietys. Crop Sci. 33: 716-719.
• Schierholt, A., 2000. Hoher Ölsäuregehalt im Samenöl: Genetische Charakterisierung von Mutanten im Winterraps (Brassica napus). Doctoral dissertation. Cuvlillier Verlag, Göttingen.
• Tillman, P., 1997. Recent experiences with NIRS analysis of rapeseed. CGIRC Bulletin. 13: 84-87.
• Velasco, L., Matthäus, B. and Möllers, C., 1998. Nondestructive assessment of sinapic acid esters in Brassica species: I. Analysis by near infrared reflectance spectroscopy. Crop Sci., 38: 1645- 1650.
• Velasco, L., Fernández-Mártinez, J.M. and De Haro, A., 1997. Use of near infrared reflectance spectroscopy to screen Ethiopian mustard for seed weight. Agron. J., 89: 150-153.
• Weissleder, K., 1996: Genetische Kartierung von Loci für züchterisch bedeutsame Merkmale beim Winteraps (Brassica napus L.) Doctoral dissertation. Cuvlillier Verlag, Göttingen..
• zum Felde, T., Baumert, A., Becker, H. and Möllers, C., 2003. Genetic Variation, Inheritence and Development of NIRS-Calibrations for Sinapic Acid Esters in Oilseed Rape (Brassica napus L.). In: Proceedings 11th International Rapeseed Congress, Copenhagen, Vol. 1, pp. 271-273.