Düşük Çoğalma Potansiyeline Sahip Bazı Muz (Musa spp.) Çeşitlerinin In-Vitro Organ Oluşum Kapasitelerine Thidiazuron’un Etkisi

Yıl 2006, Cilt: 19 Sayı: 2, 255 - 259, 01.12.2006

E. Youmbı B. Ella K. Tomekpe

Öz

Afrika Muz ve Muz Türleri Araştırma Merkezi Bitki Doku Kültürü Loboratuvarının amaçlarından birisi; bitki materyalinin çoğaltımı ve dağıtımıdır. Topala, Fougamou ve Gros-Michel gibi çeşitler In-Vitro’da düşük çoğalma kapasitelerine sahip olup, Dwarf-Kalapua, Pelipita and Kalapua 2 gibi çeşitlerde ise farklılaşma uzun bir zaman (2 ay) almaktadır. Bu çeşitler, üstün tarımsal özelliklere sahip, Black Leaf Streak Disease (BLSD) hastalığına ise tam veya kısmen dayanıklıdırlar. Bu çalışma adı geçen çeşitlerin In-Vitro çoğalma oranları üzerine thidiazuron (TDZ)’un etkisinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla çeşitlere ait meristemler farklı konsantrasyonlarda TDZ (0,05-2 µM) içeren Murashige ve Skoog besi ortamlarında kültüre alınmış ve sonuçlar 0,2 mg/l BAP içeren standart besin ortamı ile karşılaştırılmıştır. Meristemlerin besi ortamlarına yerleştirilmesinden 6 hafta sonra ve kültür süresince büyüme (sürgün boyu ve gövde çapları ) ve çoğalma parametrelerine (sürgün sayısı, yaprak sayısı ve kök oluşumu) ait ölçümler yapılmıştır. Sonuçlar, tüm çeşitlerde TDZ’un düşük konsantrasyonlarında (0,05 – 0,8 µM) organ oluşumunun daha iyi olduğunu göstermiştir. Büyüme ölçütleri açısından uygulamalar arasında istatistiksel anlamda fark olmamasına karşın, tüm çeşitlerde 0,05-0,4 µM TDZ konsantrasyonlarının büyüme değerlerini artırdığı gözlenmiştir. Ayrıca Topala çeşidi dışındaki Fougamou, Gros-Michel, Dwarf-Kalapua, Pelipita ve Kalapua 2 çeşitlerinde sürgün oluşumu ile yaprak veya kök oluşumu arasında pozitif korelasyonlar belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Musa spp., In-Vitro Kültür, Thidiazuron, Organ Oluşumu

Effect of Thidiazuron on In-Vitro Proliferation Capacities of Some Banana (Musa spp.) Cultivars with Weak Multiplication Potential

Öz

The multiplication and the distribution of plant material is one of the objectives of plant tissue culture laboratory of African Research Centre on Bananas and Plantains (ARCBAP). Some banana (Musa spp.) cultivars including Topala, Fougamou, Gros-Michel shows low proliferation when cultured in vitro. Other cultivars like Dwarf-Kalapua, Pelipita and Kalapua 2 take long time (two months) to be differentiated in in vitro multiplication. All these cultivars have interested agronomic characteristics and have partial or total resistance to Black Leaf Streak Disease (BLSD). In the aim of increasing proliferation rate, shoot tips of those cultivars were cultured on Murashige and Skoog nutrient salts supplemented with different concentrations of thidiazuron (0.05-2 µM) in comparison with the standard medium containing 2 mg/l of BAP. Growth parameters (length and diameter of the stem) and proliferation parameters (number of shoots, leaves and roots formed) were measured six weeks after introduction of explants on the medium during introduction and proliferation phases. Results showed that proliferation was better whichever the cultivar with low thidiazuron concentration (0.05 to 0.8 µM). The plant growth in treatments did not show any significant difference as compared to the control, however, plant development was ameliorated in all cultivars at thidiazuron concentration of 0.05-0.4 µM. Positive correlations were observed between shoot proliferation and leaf or root formation in Fougamou, Gros-Michel and Pelipita cultivars, except for cultivar Topala.

Anahtar Kelimeler

Musa spp, in vitro culture, thidiazuron, proliferation rate

Kaynakça

• Arif, .. and Kathamlan, .., 1992. Recent advances in plant tissue culture III, Edwin B. Herman Ed, 173p.
• Arinaitwe, G., Rubaihayo, P.R. and Magambo, M.J.S., 2000. Proliferation rate effects of cytokinins on banan (Musa spp) cultivars. Scienta Horticulturae. 86: 13-21.
• Blakesley, D., 1991. Uptake and metabolism of 6- benzyladenine in shoot proliferation of Musa and Rhododendron. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 25. 69-74.
• Fellman, C.D., Read, P.E. and Hosier, M.A., 1987. Effects of thidiazuron and CPPU on meristem formation and shoot proliferation. HortScience 22: 1197-1200.
• Gübbük, H. and Pekmezci, M., 2004. In vitro propagation of some new banana types (Musa spp). Turkish Journal of Agriculture and Forestry 28: 355-361.
• Huetteman C.A. and Preece, J.E., 1993. Thidiazuron a potent cytokini for woody plant tissue culture. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 33: 105- 119.
• Kaminck, M., 1992. Progress in cytokinin research. TIBTECH 10: 159-162.
• Mok, M.C., Mok, D.W.S., Turner, J.E. and Mujer, C.V., 1987. Biotechnological and biochemical effects of cytokinin-like phenyl urea derivative in tissue culture systems. HortScience 22 (6), 1194-1197.
• Morel, G., 1950. Sur la culture des tissues de deux monocotylédones, C.R. Acad. Sci. 230 : 1099- 1101.
• Murashige, T., and Skoog, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bio-assays with tobacco tissue cultures. Physiol. Plant. 15: 473- 497.
• Noupadja, P., Tchango Tchango, J., Abadie, C. and Tomekpe, K., 2001. Evaluation de cultivars exotiques de bananiers au Cameroun, Cahiers Agricultures, 10 : 19-24.
• Srangsam, A. and Kanchanapoom, K., 2003. Thidiazuron induced plant regeneration in callus culture of triploid banana (Musa sp.) “Gros Michel”, AAA group. Songklanakarin J. Sci. Technol. 25 (6): 689-696.
• Thomas, J.C. and Katterman, P.R., 1986. Cytokinin activity induced by thidiazuron. Plant Physiol. 18: 681-683
• Tran Thanh Van, K. and Trinh, 1990. Organogenic differenciation. In: Bhojwani, S.S. (Ed), Plant Tissue Culture, Application and Limitations. Elservier, Amsterdam.
• Vuylsteke, D., 1985. Shoot-tip culture for the propagation, conservation and exchange of Musa germplasm. Rome: IBPGR, 55 p.
• Vuylsteke, D., 1998. Shoot-tip culture for the propagation, conservation and distribution of Musa germplasm. International Institue of Tropical Agriculture Ibadan, Nigeria. 82p.
• Vuylsteke, D., Swennen, R. and De Lange, E., 1998. Shoot-tip culture for propagation, conservation and distribution of Musa germplasm. Ibadan: IITA, 73 p.