Effects of Different Sowing Times on Yield and Yield-Related Traits in Bread Wheat Grown in Çanakkale

Yıl 2002, Cilt: 15 Sayı: 2, 81 - 87, 01.12.2002

M. Akdamar Ş. Tayyar A. Gökkuş

Öz

The study was conducted in the Experimental Field of Agriculture Faculty of Çanakkale Onsekiz Mart University during the 1997-1998 and 1998-1999 growing seasons. In this trial four bread wheat cultivars were sown at four different times. Grain yield, plant height, plant number per plant, head number per m2 and plant, head length, grain weight and number per head, 1000 grain weight, biological yield and harvest index were investigated. According to two years’ average data, the effects of variety and sowing times on grain yield were found to be significant. The highest grain yield (3731 kgha-1) was obtained from cultivar Pehlivan. On the other hand, the highest grain yields were obtained at the sowing times of 30 October and 20 November. The effects of variety and sowing time on yield components investigated in the research were generally significant. Correlations between grain yield and plant height, plant and head number per m2, head number per plant, grain weight per head, 1000 grain weight, biological yield and harvesting index were positively significant. As a result, under the ecological conditions of Çanakkale winter bread wheat should be sown from 30 October to 20 November. Gönen variety should be preferred if the sowing time was late (20 November), but Pehlivan variety should be used early sowing.

Anahtar Kelimeler

Bread wheat, sowing time, grain yield, yield components, correlation

Çanakkale Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarının Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim ve Verim ile İlişkili Öğelere Etkileri

Öz

Bu araştırma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin deneme alanında 1997-98 ve 1998-99 büyüme dönemlerinde yürütülmüştür. Dört ekmeklik buğday çeşidinin (Pehlivan, Gönen, Kate A-1 ve Saraybosna) dört ayrı zamanda (20 Eylül, 10 Ekim, 30 Ekim ve 20 Kasım) ekildiği denemede dane verimi, bitki boyu, m2’deki bitki sayısı, m2’deki başak sayısı, bitkideki başak sayısı, başak uzunluğu, başaktaki dane ağırlığı, başaktaki dane sayısı, bin dane ağırlığı, biyolojik verim ve hasat indeksi incelenmiştir. İki yıllık ortalama verilere göre dane verimi üzerine çeşitlerin ve ekim zamanlarının etkisi önemli bulunmuştur. En yüksek dane verimi (373.1 kgda-1) Pehlivan çeşidinde belirlenmiştir. Ekim zamanlarına göre en yüksek dane verimleri 30 Ekim ve 20 Kasım tarihlerinde yapılan ekimlerden elde edilmiştir. Genel olarak denemede çeşitler ve ekim zamanlarının incelenen verim unsurlarına etkileri önemli olmuştur. Ayrıca dane verimi ile bitki boyu, m2’deki bitki sayısı, m2’deki başak sayısı, bitkideki başak sayısı, başaktaki dane ağırlığı, bin dane ağırlığı, biyolojik verim ve hasat indeksi arasındaki ilişkilerin önemli ve olumlu olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak Çanakkale ekolojik şartlarında kışlık ekmeklik buğday 30 Ekim-20 Kasım arasında ekilmelidir. Ekimin gecikmesi (20 Kasım) halinde Gönen, daha önce yapılacak ekimlerde Pehlivan çeşidi kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik Buğday, Ekim Zamanı, Verim, Verim Unsurları, Korelasyon

Kaynakça

• Açıkgöz, N., Akkaş, M.E., Moghaddam, A. ve Özcan, K., 1994. PC’ler için veritabanı esaslı Türkçe istatistik paketi: TARİST. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, Cilt:II, Bitki Islahı Bildirileri, pp. 264-267.
• Akkaya, A. ve Akten, Ş., 1989. Erzurum kıraç koşullarında farklı ekim zamanlarının kışlık buğdayın verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Doğa Tu Tarım ve Orm. Derg., 13: 913-923.
• Akkaya, A., 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Kahraman-maraş Sütçü İmam Üni., Ziraat Fak. Yayın:1, Ders Kitabı:225, Kahramanmaraş.
• Alessi, J., Power, J.F. and Sibbitt, L.D., 1979. Yield quality and nitrogen fertilizer recovery of standart and semidwarf spring wheat as affected by sowing date and fertilizer rate. J. Agric. Sci. 93: 87-93.
• Anderson, A. and Olsen, C.C., 1992. Seed time, seed rate and nitrogen fertilization in different varieties of winter wheat. Tidsskr. Planteavl., 96: 441-451.
• Anderson, W.K. and Smith, W.R., 1990. Yield advantage of two semidwarf compared with two tall wheats depends on sowing time. Aust. J. Agric. Res. 41: 811-826.
• Bostancıoğlu, H. ve Bayram, M.E., 1993. Marmara bölgesinde üretilen bazı buğday çeşitlerinde ekim zamanlarının tespiti. TKB Tarımsal Araş. Genel Müd., Mısır Araş. Enst. Müd. Yayın No:7, Sakarya.
• Chougule, B.A., Kotecha, P.M., Adsule, R.N. and Manke, B.S., 1993. Effect of fertilizers, irrigations and sowing dates on quality of wheat. J. of Maharashtra Agricultural Univ., 18: 226-228.
• Dahlke, B.J., Oplinger, E.S., Gaska, J.M. and Martinka, M.J., 1993. Influence of planting date and seeding rate on winter wheat grain yield and yield components. J. of Production Agric., 6: 408-414.
• Gençtan, T. and Sağlam, N., 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim, Bursa, pp. 171-182.
• Hadjichristodoulou, A., 1982. The effect of annual precipitation and its distribution on grain yield of dryland cereals. J. Agric. Sci. Cambridge, 99: 261-270.
• Jedel, P.E. and Salmon, D.F., 1994. Date and rate of seeding of winter cereals in central Alberta. Canadian J. of Plant Sci., 74: 447-453.
• Öztürk, E., Ağdağ M.İ. ve Torun, M., 1997. Karadeniz sahil kuşağında en uygun buğday ekim zamanının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, pp. 31-35.
• Reitz, L.P., 1976. Wheat in the United States. USDA Agric. Info. Bull. 386. US Government Printing Office, Washington DC.
• Smid, A.E and Jenkinson, R.C., 1979. Effect of rate and date of seeding on yield and yield components of two winter wheat cultivars grown in Ontario. Canadian J. of Plant Sci., 59: 939-943.
• Stickler, F.C. and Pauli, A.W., 1964. Yield and winter survival of winter barley varieties as affected by date and rate of planting. Crop Sci., 14: 487-489.
• Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H. ve Karadavut, U., 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L. em Thell) ve makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, pp.1-5.
• Witt, M.D., 1996. Delayed planting opportunities with winter wheat in the central great plains. J. of Production Agric., 9: 74-78.