Antalya-Kumluca Yöresi Domates Seralarında Hasat Sonrası Bitkisel Atıklarla Kaldırılan Besin Maddeleri Miktarları Ve Bu Atıkların Değerlendirimesi İle İlgili Öneriler

Yıl 2002, Cilt: 15 Sayı: 1, 19 - 25, 01.06.2002

Sahriye Sönmez Mustafa Kaplan Şule Orman İlker Sönmez

Öz

Bu çalışma, Antalya ili Kumluca yöresinde yoğun yetiştiricilik yapılan domates seralarından yetiştirme mevsimi sonunda sökülüp atılan bitkisel atıkların içermiş oldukları bitki besin maddesi miktarlarını belirlemek ve değerlendirme olanaklarına yönelik önerilerde bulunmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, Kumluca yöresinde domates yetiştirilen seralardan bitki örnekleri alınmıştır. Alınan bitki örneklerinin gövde, yaprak, meyve ve kökü ayrılarak, ayrılan bu örneklerde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn ve Cu analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; Kumluca yöresinde yaklaşık 14275 da alanda domates yetiştiriciliği yapılan seralardan bitkisel atıklar ile yılda ortalama 132.47 ton N, 8.39 ton P, 88.49 ton K, 81.23 ton Ca, 30.40 ton Mg, 319.2 kg Fe, 344.88 kg Mn, 124.06 kg Zn ve 140.33 kg Cu’ın topraktan kaldırmakta; Antalya ilinde yetiştiricilik yapılan bütün domates sera alanları (ortalama 82142 da) dikkate alındığında ise sökülen domates bitkileriyle yılda ortalama 762. 28 ton N, 48.22 ton P, 572.53 ton K, 467.39 ton Ca, 174.96 ton Mg, 1.84 ton Fe, 1.98 ton Mn, 0.71 ton Zn ve 0.81 ton Cu hiçbir amaçla kullanılmadan heba edilmektedir. Bu bitki atıkları ile yaklaşık Kumluca'da 680 ton, Antalya ilinde ise 3910 ton kimyasal gübredekine eşdeğer N, P2O5 ve K2O heba edilmektedir. Ancak bu sera bitki atıklarının kompostlaştırılarak organik gübre olarak kullanılabilmesi mümkündür. Bölgede seralarda yetiştiricilikte karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi olan yetersiz toprak organik maddesi kapsamının da bu yolla iyileştirilmesi mümkün olabilecektir. Yöreye 40 km uzaklıktaki çöp kompostu fabrikasından yararlanmak mümkündür. Ayrıca , yöresel olarak üreticilerin veya üretici birliklerinin basit kompost tesisleri kurmaları öncelikle desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel atık, Bitki besin maddesi, Domates, Sera, Antalya

The Amounts of Nıtrient Elements Uptake with Plant Wastes After Harvest in Tomato Greenhouses and Some Suggestions Concerning Its Evaluation in Kumluca Region of Antalya

Öz

This study was carried otu to determine the amounts of nutrient elements of plant wastes from tomato greenhouses during growing season in Kumluca region of Antalya and some suggestions to benefit from these wastes were made. From this purpose, plant samples were separated as stem, leaf, fruit and root to analyze N, P, K, Ca, Mg, Fe, mn, Zn and Cu contents. According to the results, the elements uptake with plant wastes from tomato grown greenhouse soils were 132.47 tons for N, 8.39 tons for P, 88.49 tons for K, 81.23 tons for Ca, 30.40 tons for Mg, 319.2 kg for Fe, 344.88 kg for Mn, 124.06 kg for Zn and 140.33 kg for Cu in Kumluca region (approximately 1427.5 ha). These were 762.28 tons for N, 48.22 tons for P, 572.53 tons for K, 467.39 tons for Ca, 174.96 tons for Mg, 1.84 tons for Fe, 1.98 tons for Mn, 0.71 tons for Zn and 0.81 tons for Cu in Antalya itself (average 8214.2 ha). These nutrient element uptakes from soils are destroyed. By this, plant nutritional elements such as N, P2O5 and K2O, which are equal to 680 tons in Kumluca, 3910 tons in Antalya, are lost instead of being used as fertilizer. Greenhouse soils in the region have generally low organic matter content. Using this organic waste material as organic fertilizer after composting can solve this problem. Also, organic waste material can be used as row material for the garbage compost factory, which is 40 km away from the region. However, establishment of simple compost production plants by farmer and farmer of association should be supported.

Anahtar Kelimeler

Plant waste, Nutrient elements, tomato, greenhouse

Kaynakça

• Anonim, 1999. Sayılarla Tarım 1989-1998. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Antalya İl Müd., Antalya. 301 ss.
• Anonymous, 2000. QWM- Annual Comparisons. http:/www.umas.edu.
• Aydeniz, A., Brohi, A. 1991. Gübreler ve Gübreleme. C.Ü. Tokat Ziraat Fak. Yayınları: 10, Ders Kitabı: 3, Tokat, 880 ss.
• Cheuk, W., Lo, V., Lau, A. 2001. On-site Composting of Greenhouse Wastes. http:/www.compost.org/onsite composting.html.
• Kacar, B. 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri. II. Bitki Analizleri, A.Ü. Ziraat Fak. Yayınları: 453, Ankara.
• Kacar, B., Kovancı, İ. 1982. Bitki, Toprak ve Gübrelerde Kimyasal Fosfor Analizleri ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 354.
• Kaplan, M., Köseoğlu, A.T., Akson, T., Pilanalı, N., Sarı, M. 1995. Batı Akdeniz Bölgesinde Yetiştirilen Domates Bitkisinin Beslenme Durumunun Toprak ve Yaprak Analizleri ile Belirlenmesi, proje No: TOAG- 987/DPT- 3, Antalya.
• Kaplan, M., Sönmez, S., Alagöz, Z. 2001. Antalya Yöresinde Tarımsal Faaliyetler Sonucu Meydana Gelen Bazı Çevre Sorunları ve Çözüm Önerileri. Arıtım 2000 Uluslar arası Sempozyum ve Sergisi. 17- 20 Mayıs 2001, 370-375, İstanbul.
• Sevgican, A. 1982. Seralarda Hıyar Yetiştiriciliği. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 40, İzmir.