Türkiye'de Yaş Meyve ve Sebze Pazarlaması: Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 1999, Cilt: 12 Sayı: 1, 157 - 168, 01.12.1999

Burhan Özkan Serpil Yılmaz İbrahim Yılmaz

Öz

Bu çalışmada, ikincil kaynaklardan elde edilen veriler ve bu konuda yapılmış araştırma sonuçlan kullanılarak, yaş meyve ve sebze pazarlamasında karşılaşılan sorunlar ile bn sorunlara yönelik çözüm önerilerinin tartışılması amaçlanmıştır.
Türkiye’de yaş meyve ve sebze üretiminde sağlanan olumlu gelişmelere karşın bu ürünlerin pazarlama sisteminde etkinlik sağlanamamıştır. Yaş meyve ve sebzelerin iç piyasada pazarlamasının yapıldığı toptancı hallerindeki pazarlama sorunları giderilememiştir. Diğer yandan Türkiye yaş meyve ve dışsatımında önemli bir potansiyeli olmasına rağmen bunu kullanamamaktadır. Türkiye’nin dünya yaş meyve ve sebze üretimindeki payına göre, dünya ihracatından aldığı payın düşük olduğu görülmektedir. Dünya yaş meyve ve sebze ihracatı hızla büyürken, Türkiye bu büyümeden yararlanamamaktadır. Hatta yaş meyve dışsatımında son yıllarda büyümenin tersine bir durgunluk söz konusudur. Bu durum söz konusu ürünlerde üretim miktarının iç tüketim ve dışsatım için yeterli olmasına karşın üretime göre dış satımın çok düşük düzeyde kalmasına yol açmaktadır. Bugün gelinen noktada, yaş meyve-sebzenin iç ve dış pazarlamasında yaşanan olumsuzluklar üretimi ve ülkenin bu ürünlerden sağlayabileceği ekonomik yararlan sınırlandırmaktadır. Türkiye, iç tüketimin çok üzerinde bir üretime sahip olduğu yaş meyve ve sebze üretimindeki mevcut sorunları gidermek ve dünya koşularına uyum sağlamak için söz konusu bu ürünlerde üretimden pazarlamaya kadar olan sürecin yeniden yapılanmasını sağlamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Pazarlama, Yaş Meyve ve Sebze, Üretim, Dışsatım

Fresh Fruits and Vegetables Marketing in Turkey: Problems and Suggestions

Öz

The aim of this paper was to discuss the marketing problems of fresh fruit and vegetable crops and to make suggestions to the existing marketing problems. The information contained in this paper was drawn primarily from secondary sources and previous research studies.
Although important developments occurred in the production of fresh fruit and vegetable crops in Turkey, marketing of these crops was not enough effective. The marketing problems of wholesale markets that is the main market place for fresh fruit and vegetable crops have not been solved. On the other hand, Turkey has a great potential to expand its export in the fresh fruits and vegetables but Turkey could not take its advantages. The share of Turkey from the world fresh fruits and vegetables export is very low according to its share in the world production. The volumes of the world export of the fresh fruits and vegetables grow up but Turkey does not get benefit from this growth. In fact, in recent years, there is a stagnancy in the fresh fruit exports of Turkey. The production quantity of the fresh fruit and vegetable crops is enough for domestic consumption and export. However export/production ratio is considerably low in these crops. It is very clear that poor marketing performance of the fresh produces at the domestic and export markets limits the production and economic benefits from these crops. It should be pointed out that a new approach should be established in the Turkish fresh fruit and vegetables production which is very higher than domestic consumption, from the production to marketing in order to overcome of the current problems and to become compatible with the world conditions.

Anahtar Kelimeler

Marketing, Fresh Fruits and Vegetables, Production, Export

Kaynakça

• Akkaya, F ve Özkan, B 1998. Horticultural Economics in Turkey: An Assesment of the Current Situation and Some Implications. Acta Horticulturae (in print)
• Aksoy, Ş. ve M. J. Sargent, 1993. Türkiye Yaş Meyve ve Sebze İhracatı: Avrupa Topluluğu Pazarında Genel Bir Değerlendirme. Tarım Ekonomisi Dergisi, 1993/2 (116-127), İzmir.
• Anonim, 1997. 1. Tarım Şurası Sonuç Raporu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara. Anonim a 1999. 1998 Yılı Çalışma Raporu. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Antalya İl Müdürlüğü, Antalya.
• Anonim b, 1999. Antalya Belediyesi Hali Kayıtları, Antalya.
• Anonymous, 1999. Salient Trends in World Agricultural Production, Demand, Trade and Food Security. FAO Commodity Policy and Projection Service, http://www.fao. org./docrep/meeting/x2996e.htm.
• ATSO, 1998. Ekonomik Rapor 1997. Antalya Ticaret Ve Sanayi Odası, Antalya.
• Carman, H. F., Cool, R. and Sexton R. J., 1997. Marketing California’s Agricultural Production Chapter 5. In California Agriculture: Issues and Challenges. Jeromo,B Sieebest editor. Berkeley University of Califorbia, Gianni Foundation. Ppl25-150.
• Cook, R. L., 1998. The Dynamic U.S. Fresh Produce Industry: An Industry in Transition. http://www.agecon.ucdavis.edu/facultv/ roberta. c
• DIE, 1997. Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer) 1997. DİE Yayınları, No: 2137, Ankara.
• FAO, 1999. FAOSTAT ( FAO Statistical ) Database, Agriculture Data. http:/www. fao.org.
• Gündüz, M., 1999. Yaş Meyve-Sebze Sektörü; Çeşitler Fiyat ve Bilgi Kaynakları. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, Ankara.
• Gümüş, S., 1997. Yaş Meyve ve Sebze Pazarlama Kanallarındaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Tarım ve Köy Dergisi, Sayı 114, Ankara.
• Güneş, T., R. Arıkan, H. Erdem, H. Vural, F. Ergenoğlu, Ö. Gezerel, M. Kaplankıran, B. Çetin, 1986. Adana ve İçel İllerinde Üretilen ve Ankara’ya Gönderilen Önemli Yaş Meyve ve Sebzelerin Pazarlamasının Düzenlenmesi ve Masrafların Düşürülmesi Araştırması. TÜBİTAK Proje No: TOAG- 550, Ankara.
• Güneş, T. 1992. Potansiyel ve Alternatif Pazarları Tanımada Tarımsal Pazarlama Araştırmalarının Önemi, Amacı ve Yapılması Aşamaları. Tarım ve Köy Dergisi sayı 79.
• Hatırlı, S. A. ve Yurdakul, O., 1992. Mersin’de Örtüaltı Sebzeciliğinin Pazarlama Yapısı ve Sorunları. Çukurova Ünv. Z. F. Dergisi 7,(2): 159-172, Adana.
• İnan, H., 1998. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği. Trakya Ünv. Zir. Fak., Tekirdağ.
• Kaptangil, M, Kaptan, 1980. Toptancı Meyve, Sebze Halleri ve Kooperatifçilik. Ziraat Ekonomisi Dergisi, Sayı 30-31.s.3.
• Kotler, P., 1999. Marketing Management: Analysis, Planning, Implemention, and Control (9th Edition). Pendice Hall, International, Inc. New Jersey.
• Vaughan, R. L., and Crane, R. T., 1998. Horticultural Business Data. Department of Agricultural & Food Economics, The Üniversity of Reading, UK.
• Vural, H., 1983. Ankara Şehri Yaş Meyve ve Sebze Toptancı Halinin Ekonomik Analizi ve Düzenleme Tedbirleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Ünv. Z. F. Tarım Ekonomisi Bölümü No:5, Ankara.
• Yılmaz, İ., 1996. Antalya İlinde, Serada, Domates, Biber ve Patlıcan Yetiştiriciliğinde Girdi Kullanımı ve Üutim Maliyetleri. Çukurova Ünv. Z. F. Dergisi, 11 ,(4): 155-164, Adana.
• Yurdakul, O., M. N. Ören; O. Erkan; 1992. Türkiye’nin Avrupa Topluluğuna Yönelik Tarım Ürünleri İhracat Potansiyeli ve Bu Potansiyeli Değerlendirme Olanakları. Ticaret Borsası Yayınları No:44, İzmir.