Dört Ekmeklik Buğday Çeşidinde Diallel Melez Analizleri

Yıl 1989, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 01.06.1989

İsmail Turgut

Öz

Bu çalışmada, dört ekmekli buğday çeşidi (Atlas 66, Rageni 15, Cumhuriyet 75, Orso) ve bunların resiproksuz Fı döllerinden oluşan (yarım diallel) populasyonda, bazı tarımsal özelliklere ilişkin genel uyuşma yeteneği (general combining ability), özel uyuşma yeteneği (specific combining ability) ve heterosis etkileri araştırılmıştır. İncelenen özellikler; bitki başına verim, başak boyu, bitki boyu, kardeş sayısı ve başaklanmaya kadar geçen süredir (gün olarak).
İncelenen özellikler içerisinde başak boyu, bitki boyu ve başaklanma süresi için elde edilen genel uyuşma yeteneği varyansları ile bitki boyu için elde edilen özel uyuşma yeteneği varyansı istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Tüm özellikler için genel uyuşma yeteneği varyansının özel uyuşma yeteneği varyansına oranı l'den büyük bulunduğundan, bu özellikler bakımından populasyonda eklemeli gen etkisinin egemen olduğu görüşüne varılmıştır. Ayrıca her özellik için önemli heterosis ve heterobeltiosis değeri veren melezler saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik Buğday, Melez, Kombinationsfâhigkeiten, Heterosis, Eizelpflanzenertrag

Diallele Kreuzungsanalysenan Vier Brotwelzensonen

Öz

I. Kombinationsfâhigkeiten und Heterosis
In der vorliegenden Arbeit wurden in einer Population bestehend aus vier Brotweizensorten und deren Fı - Nachkomnenschaften ohne Reziproken die allgemeinen und spezifischen Kombinatıonsfahigkeiten sowie Heterosiseffektebezüglich einiger agronomischen Eigenschaften untersucht. Es handelte sich dabei um folgende Merkmale; Eizelpflanzenertrag, Ahrenlange, Pflanzenhöhe, Anzahl der Bestockungstriebe und Tage bis zum Ahrenschieben.
Unter den untersuchten Merkmalen erwiesen sich die Varianzen für die allgemeine Kombinationsfahigkeit der Ahrenlange, Pflanzenhöhe und Tage bis zum Ahrenschieben sowie der Varianz für die spezifische Kombinationsfahigkeit der Pflanzenhöhe signifikant. Da der Varianzverhaltnis von allgemeiner Kombinationsfahigkeit zur spezifischen Kombinationsfahigkeit grösser als 1 ausfiel, wurde daraus geschlossen, dass in dieser Population die additive Genwirkung bezüglich der genannten Eigcnschaften vorherrscht. Ferner wurden Kreuzungsnachkommenschaften herausselektiert, die für die einzelnen Eigchshaften signifikant hohe Heterosis - und Heterobeltiosiswerte aufwiesen.

Anahtar Kelimeler

Kombinationsfâhigkeiten, Eizelpflanzenertrag, Heterosis

Kaynakça

• Aksel, R., A.Kırcalıoğlu ve K.Z.Korkut, 1982. Kantitatif Genetiğe Giriş ve Diallel Analizler. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları, No:20, Menemen- İzmir.
• Corchran, W.G. and G.M.Cox, 1955. Experimental Designs. John Wiley and Sons, Inc., New York, 454 pp.
• Demir, İ., K.Z.Korkut ve İ.Turgut, 1982. Kantitatif Genetik ve Bitki Islahı. TÜBİTAK Bilim Kongresi, Ofset Baskı.
• Fonseca, S. and F.L.Patterson, 1968. Hibrid Vigor ın A Seven Parent Diallel Cross In Commen Wheat. Crop. Sci. 8, 85-88.
• Griffing, B., 1956. Concept of General and Specific Combining Ability in Relation to Diallel Crossing Systems. Aust. J.Biol.Sci. 9, 463-493.
• Hallauer, A.R. and J.B.Fliranda, 1981. Quantitative Genetics in Flaize Breeding. Ioua State university Press, ames, I A.
• Johnson, V.A., P.J.Mattern, J.W.Schmidt and E.Stroike, 1973. Genetik Advences in Wheat Protein Quantity and Composition. In Proc. 4 th Internat. Wheat Genetic Symposium. Missouri Agr. Exp. Sta., Colombia, 547-556.
• Korkut, K.Z., 1981. Arpada Diallel Melez Analizleri ile Bazı Tarımsal özelliklerin Kalıtımı üzerinde Araştırmalar. Doktora Tezi, Bornova-îzmir (basılmamış).
• Rückenbauer, P., 1977. Vergleichende Untersuchungen über die Einsatzmöglichkeiten neuer biometrischer Methoden in der Kreuzungszüchtung bei Winterueizen. Die Bodenkultur, 28/1, 58-93.
• Şölen, P., 1976. 6x6 Ekmeklik Buğday Diallel Melez Döllerinde Bazı Tarımsal Karakterlerin Kalıtımı üzerinde Araştırmalar. Doktora Tezi, E.Ü.Z.F., Bornova (basılmamış).
• Yıldırım, M.B., 1972. Seleksiyon, Bitki Islahı Semineri, TZAD Yayını, Birlik Matbaası, Bornova.
• Yıldırım, M.B. 1975. Beş Ekmeklik Buğday Çeşidinin Diallel Melez Döllerinde Bazı Tarımsal özelliklerin Populasyon Analizleri. Bitki 2/2, 204-220.
• Yıldırım, M.S., A.Kaşlı ve Z.Kalıpçıoğlu, 1979. Diallel Analizler. E.Ü.Elektronik Hesap Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2/1, 29-37.