Akdeniz Bölgesinde Muz Yetiştirilen A­lanlarda Toprak- Bitki İlişkilerinin Belir­lenmesi

Yıl 1988, Cilt: 1 Sayı: 2, 53 - 66, 01.12.1988

A. Turgut Köseoğlu Caner Onur Necati Uludağ Nadire Uludağ Ahmet Arpacıoğlu

Öz

Bu çalışma, Akdeniz Bölgesinde muz yetiştiriciliği yapılan yörelerde muz bitkisinin mineral beslenme durumunu toprak-bitki ilişkileri yoluyla incelemek amacıyla yapılmıştır.
Alanya, Gazipaşa ve Anamur yörelerinden toplam olarak 65 adet muz plantasyonu seçilerek, 1985 yılı Kasım-Aralık aylarında yaprak ve toprak örnekleri alınmıştır. Yaprak örneklerinde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn ve Zn analizleri, toprak örneklerinde ise pH, CaCO₃, EC, Bünye, organik madde, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn ve Zn analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçlarına korelasyon ve regresyon analizleri uygulanarak toprak-bitki ilişkileri saptanmaya çalışılmıştır.
Araştırmadan elde edilen bulgular aşağıdaki gibi özetlenebilir;
1- Yapraktaki besin elementleri arasındaki ilişkiler araştırılarak N'un P, K ve Zn ile pozitif, K'un Ca ve Mg ile negatif, Zn'nun Ca ve Mg ile negatif ilişki içinde olduğu görülmüştür.
2- Potasyum, Fe ve Zn için bulunan önemli toprak-yaprak ilişkilerinden yararlanılarak, topraktaki K için 204-360 ppm, Fe için 16,9 ppm ve Zn için 5,3 ppm, tahmini sınır değerleri olarak hesaplanmıştır.
3- Yaprakdaki Mg ile topraktaki K arasında ve yine aynı besin elementlerinin yapraktaki miktarları arasında bulunan negatif ilişkiler, yapılacak aşırı K gübrelemesinin Mg noksanlığına neden olabileceğini düşündürmektedir.
4- Yapraktaki Fe'in, toprakların Ca miktarları ve pH değerleri ile, ayrıca yapraktaki Zn'nun pH ile olan negatif ilişkileri, topraktaki yüksek Ca miktarlarının ve alkali reaksiyonun, Fe ve Zn'nun muz bitkisi tarafından alınmasını engelleyen faktörler olduğunu ortaya koymaktadır.
5- Topraktaki organik madde miktarı ile yapraktaki P arasında bulunan pozitif ilişki, organik maddenin önemli bir P kaynağı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz Bölgesi, Muz, Toprak­

Determination or Soil-­Plant Relations in Banana Growing Areas In the Medi­terranean Region

Öz

This research was carried out in the Mediterranean Region to determine mineral nutrition status of banana plants in regard to the soil-plant relationships.
Sixty-five banana plantations were randomly selected from Alanya, Gazipaşa and Anamur districts. Soil and leaf samples were taken in November and December in 1985. Nitrogen, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn and Zn analysis mere made on the leaf samples. Meantime, pH, CaCO₃, EC, texture, organic matter, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn and Zn analysis were made on the soil samples. Correlation and regression analysis were used to determine the soil-plant relationships.
The results of this study is summarized as follow;
1- Significant positive relations were found between N and some other elements such as P, K and Zn, respectively, on the analysis of leaf samples. In cases of K and Zn, the negative relations were independently shown between these two elements and fallowing ones Ca and Mg.
2- Estimated soil critical values were calculated for K, Fe and Zn, by means of determined soil-leaf regression equations of these elements. Calculated the soil critical values were 204-360 ppm for K, 16.9 ppm for Fe and 5.3 ppm for Zn.
3- Significant negative relations were found between soil-K and leaf-Mg, and also leaf-K and leaf-Mg. These relationships showed that excess K application might cause Mg deficiency.
4- Negative relations between leaf-Fe and soil-Ca, leaf-Fe and pH value, and also between leaf-Zn and pH value showed that high level of soil- Ca and alkali soil reactions were preventive factors to uptake of Fe and Zn from soil by banana plants.
5- Determined positive relations between leaf-P and soil organic matter indicated that soil organic matter was an important source of the phosphorus.

Anahtar Kelimeler

Medi­terranean Region, Banana, Soil

Kaynakça

• Atalay, İ.Z., 1977. Izmir ve Manisa Bölgesi Çekirdeksiz Bağlarında Bitki Besini Olarak Azot, Fosfor, Potasyum, Kalsiyum ve Magnezyumun Toprak-Bitki İlişkilerine Dair Bir Araştırma. Doktora Tezi, Ege üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir.
• Bouyoucos, G.J., 1951. A Recalibration of the Hydrometer Method of flaking Mechanical Analysis of the Soils. Agronomy Journal. 4 (9):434.
• Caldas, E.F., Garcia, V. and Garcia, V.P., 1972. Etude de L'elat Nutritionnel du Bananier aux lies Canaries. II. Interactions Entre Cations. Fruits, 28(5): 351-355.
• Chapman, H.D. and Pratt, P.F., 1961. Methods of Analysis for Soils, Plant and Waters. Univ. of California, Division of Agriculturul Sci.
• Çağlar, K.Ü., 1949. Toprak Bilgisi. A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları, No:10.
• Çolakoğlu, H., 1973. İzmir Bölgesi Mandalina Plantasyonlarında Bitki Besini Olarak Potasyum, Kalsiyum ve Magnezyumun İlişkilerine Dair Bir Araştırma. Ege üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg. 10(1):245-252.
• De Geus, J.G., 1967. Fertilizer Guide for Tropical and Subtropical Farming. Centre d'Etude de 1'Azote, Zurich.
• Düzgüneş, 0., 1963. istatistik Prensipleri ve Metotları. Ege üniversitesi Matbaası, İzmir.
• Hewitt, C.W. and Osborne, R.E., 1962. Further Field Studies on Leaf Analysis of Lacantan Bananas, as A Guide to the Nutrition of the Plant. Emp. Jour. Expt. Agri. 30:249-256.
• Jackson, M.L., 1967. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall of India Private Limited. New Delhi.
• Kacar, B., 1962. Plant and Soil Analysis. Univ. of Nebraska, College of Agri. Dept, of Agronomy, Lincoln, Nebraska, USA.
• Kacar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri. II.Bitki Analizleri. A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları, 453, Uygulama Klavuzu, 155.
• Köseoğlu, A.T., Onur, C., Uludağ, N., Arı, N. ve Göncüoğlu, G., 1985. Muzlarda Organik ve Ticari Gübrelerin Gelişmeye ve Yaprakların Bitki Besin Maddeleri Miktarlarına Etkileri. Derim, 2 (4):3-6.
• Köseoğlu, A.T., Onur, C., Uludağ, N., Uludağ, N. ve Arpacıoğlu, A., 1987. Akdeniz Bölgesindeki Muz Plantasyonlarının Makro ve Mikro Elementler Bakımından Beslenme Durumu. Derim, 4(4):147-161.
• Lahav, E. and Turner, D.W., 1983. Fertilising for High Yield, Banana Nutrition. IPI-Bulletin No:7. International Potash Institute, Bern-Switzerland.
• Lindsay, W.L. and Norvell, W.A., 1978. Development of A DTPA Soil Test for Zinc, Iron, Mangenese and Copper. Soil Sci. Sec. Am. J. 42(3):421-428.
• Olsen, et al, 1954. Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction with Sodium Bicarbonate. W.S., Dept, of Agri. Circ. 939. Washington D.C.
• Özbek, N. ve Danışman, S., 1978. Alanya Bölgesinde Yetiştirilen önemli Muz Çeşitlerinin Mikro ve Mikro Element Noksanlıklarının Teşhisi üzerinde Bir Araştırma. A.ü.Ziraat Fakültesi Yayınları, No:682.
• Turner, D.W. and Barkus, B., 1974. The Effect of Season, Stage of Plant Growth and Leaf Position on Nutrient Concentration in Banana Leaves on A Krasno- zem in New South Wales. Aust. Jour. Exp. Agri. Ani. Hus., 14:112-117,
• Twyford, I.T. and Walmsley, D., 1974 a. The Mineral Composition of the Robusta Banana Plant. II.The Concentration of Mineral .Constituents. Plant and Soil, 41:459-470.
• Twyford, I.T. and Walmsley, D., 1974 b. The Mineral Composition of the Robusta Banana Plant. III.Uptake and Distribution of Mineral Constituents. Plant and Soil, 41:471-491.
• Yenigün, A.N., Özus, T. ve Biçer, Y., 1980. Anamur Yöresi Koşullarında Ticaret Gübrelerinin Muz Verimine Etkileri. Tarsus Bölge Topraksu Araş. Enst. Yayınları, No:93.