Çeşitli Derecelerdeki Akrabalıklardan Yarar­lanılarak Tavşanlardaki Canlı Ağırlığın Kalıtım Derecesinin Tahmini

Yıl 1988, Cilt: 1 Sayı: 1, 87 - 96, 01.06.1988

Ragıp Tığlı

Öz

Bir canlının fenotipi, genotip ile çevre şartlarının ortaklaşa ortaya çıkardıkları bir üründür. Bir canlının kromozomları üzerinde lokalize olmuş genler, o canlının Genotipini oluşturur. Çevre ise kromozom dışı etkilerin toplamıdır. Genotip, herhangi bir canlının belirli bir değer almasını sağlamakta çevre ise, bunda (-) ve (+) yönde sapmalar meydana getirmektedir. Memeli hayvan ağırlıkları gerçekten karmaşık bir karakterdir. Bu karakter dölün gelişmesi ve ananın özel etkileri şeklinde olan iki parça karakterin bir sonucu olur. Muhtemeldir ki bu karakterlerin her biri Genetik ve çevresel faktörler tarafından belirlenmiştir.
Kalıtım Derecesi (Heritability), hayvan ve bitki ıslâhında devamlı kullanılan bir deyim olup seleksiyon ve çiftleşme metodlarının belirlenmesi açısından önemli bir variyasyon ölçüsüdür. V(G)/V(P) = h² şeklinde formüle edilen bu ölçü, herhangi bir populasyonda ele alınan karakter bakımından tespit edilen fenotipik farklılıktaki genotipik farklılığın nispi payı olarak yorumlanır. Araştırıcıların hayvan ıslâhında başarı sağlamaları; materyallerinin, üzerinde durulan karakterlerin kalıtım derecelerini bilmelerine bağlı kılınmaktadır. Zira, ileriki generasyonlarda ele alınan verim bakımından bir ilerlemenin sağlanması genotipik variyasyonun ortaya konmasıyla mümkün olmakta bu da, çiftleşme metodları ile azaltılıp fazlalaştırılabilmektedir. Öyle ise; genotipin iyileştirilmesi için bir taraftan damızlık seçimi bir taraftanda çiftleştirme metodları imkânlarını kullanmak gerekmektedir.
Bu amaçla mesaide; yurdumuzda oldukça popüler hale gelen ve hayvansal protein açığımızın kapatılmasında büyük katkıları olabilecek Tavşanların çeşitli dönemlere ait canlı ağırlıklarının kalıtım dereceleri hesaplanmaya çalışılmıştır. Genetik ve çevresel variyansların, özel deney teknikleri kullanılmadan populasyanlar üzerinde yapılan ölçümlerden direkt olarak hesaplanamayacağı dikkate alınarak, bu etkileyici variyanslar akrabalar arasındaki gözlenen ilişki derecelerinden bulunmak istenmiştir. Bunun için elde mevcut Beyaz Yeni Zelanda Tavşan sürüsünden üç populasyon oluşturarak akrabalık durumlarına göre cinsi olgunluğa gelenler çiftleştirilmişlerdir. İlk gebeliklerinden olan yavrularla-ebeveynlerinin 0., 7., 15., 30., 45., 60., 75. ve 90.ncı günlerdeki canlı ağırlıkları alınmıştır. Elde edilen rakamlar standartlaştırılarak tavşanların adı geçen günlerdeki canlı ağırlıklarına ait kalıtım dereceleri çok çeşitli akraba hatlarla incelemeye alınmış ve sonuçlar her akraba düzeyinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tavşan, Canlı Ağırlık, Heritability

The Determination of the Heritability of Living Weight in Rabbits by Using Various Degrees of Relationships

Öz

The ferrotype of a living creature is a product of it's genotype and the environment. The genotype of a living creature is constituted by it's genes which are located on it's chromosomes. The effects other than those coming from chromosomes are considered as environmental effects. Genotype provides a certain value to the living creature but (+) or (-) deviations from this value are produced by environment. The weight of mammalians is one of the complex characters. This character is a result of two characters which consists of the maternal effect and the development of offspring. Probably each of this characters are determined by the genetic and environmental factors.
Heritability is a term widely used in plant and animal breeding, and is an important criterion of variation in choosing suitable selection and mating methods. This criterion is expressed as V(G) / V(P) = h² and is considered as proportional part of genotypic difference in fenotypic difference found in a character investigated in a population. The succes of scientists in animal breeding depends on their knowledge of the heritability of characters investigated in their material. Because an increase in the yield in succeding generations by determination of genotypie variation. The yield can be increased or decreased by mating methods. Therefore both are necessory for improvement of genotype suitable the choose of parent stock and the use of mitable mating methods.
The aim of this study was the determination of heritability of living weight of rabbits. Rabbit production became popular in recent years and may contribute to meet the animal proteins deficit in Turkey. Taking into consideration that it won't be possible to estimate the genetical and environmental variations directly by measurements made on populations without any use of special evperimental technics, we planned to find these variations from the relationship degrees observed between relatives. For this purpose three populations of white New Zeland rabbits has been established and those reached the sexual maturity were mated according to their degree of relationship. Living weights of parents and their offspring from their first pregnancy on the 0th., 7th., 15th., 30th., 45th., 60th., 75th. and 90th. days were measured. The figures obtained were standardised and the heritabilities of the living weight on the doys mentioned above were estimated in various relative and the results were discursed for every relationship level.

Anahtar Kelimeler

Rabbits, Living Weight, Heritability

Kaynakça

• Aşkın, Y., 1974. Beyaz Yeni Zelanda Tavşanlarında Çeşitli Verimlere Ait Genetik ve Fenotipik Parametreler. Ankara üniversitesi Ziraat Fakültesi. Zootekni Kürsüsü, Doktora Tezi (Basılmamış).
• Becker, W.A., 1970. Manual of Quantitative Genetics. Published and Distributed by Students Book Corporation N.E. 700 Thatuna. Pullman, Washington 99163, U.S.A.
• Bogdan, S.D., 1970. The Heritability of Live Weight in Rabbits. Anim. Breed, Abstr., 1972 (40): 134.
• Crow, J.F. and Kimura, M., 1970. An Introduction to Population Genetics Theory. Harper and Row, Publishers, Inc., 49 East 33rd Street, New York, N.Y. 10016.
• Düzgüneş, 0., 1976. Hayvan Islâhı. Çukurova üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın¬ları: 98. Ankara üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Falconer, D.S., 1960. Introduction to Quantitative Genetics. The Ronald Press Company. New York 10, N.Y. Page 159-161.
• Karlowicz, W., Z.Rogozinska. 1967. Role of Environmental and Genetic Factors in Determining the lileight of Rabbits of the Popielno Breed at 2 and 3 Months of Age. Anim. Breed. Abstr., 1968 (36): 282.
• Mc Reynolds, W.E., 1974. Genetic Parameters of Early Growth in a Population of New Zeland White Rabbits. Dissertation Abst. Int. B (1974): 35(B). 3980.
• Merkusin, V.V., 1971. Evaluation of Meat Characters of Young Rabbits on Phenotype. Anim. Breed. Abst., 1971 (39): 580.
• Mostageer, A., M.A. Ghany, H.I. Barwish, 1970. Genetic and Phenotypie Parameters for the Improvement of Body Weight in Giza Rabbits. Journal of Animal Production of the United Arab. Republic, 10 (1): 65.
• Tığlı, R., 1978. Beyaz Yeni Zelanda Tavşanlarında Çeşitli Verim özellikleri üzerine Ananın Genetik ve Çevresel Etkilerinin Araştırılması. Ankara üniversitesi Ziraat Fakültesi, Genetik ve istatistik Kürsüsü, Doktora Tezi. (Basılmamış).
• Willham, R.L., 1972. The Role of Maternal Effect in Animal Breeding: III.Biometrical Aspects of Maternal Effects in Animals. Journal of Animal Science Vol. 35, No.6: 1288.