Türk Kitap Süsleme Sanatlarında Uygulanan Katı Tekniğinin Deri Ürünlerde Kullanımı

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 10, 0 - 0, 07.11.2012

Melda Özdemir

Öz

Deri; insanların ilk çağlardan itibaren, taş ve ağaçtan sonra ilk ve en çok kullandığı doğal materyallerden biridir. Dericilik ise deri işlemenin insanlar tarafından keşfedilmesi ile başlamış, zaman içerisinde gelişerek, çadırdan, ev dekorasyona ve giyime kadar pek çok alanda yerini alan bir sanat dalı haline dönüşmüştür.

      Türklerde dericilik, Orta Asya'dan Anadolu topraklarına yayılmış, Osmanlı İmparatorluğu Döneminde dericilik ve deri ürünleri kalitede zirveye ulaşmıştır.

      İnsanlar ilk çağlardan itibaren günümüze kadar farklı malzemelerden yararlanarak çeşitli teknikler geliştirmiş, deri işleri ve süsleme sanatlarını yaratmışlardır. Bu teknikler, Orta Asya, Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri gibi Türk tarihinin önemli evrelerinde, çağının özelliğini yansıtacak biçimde gelişmiş ve dokuma, deri, ahşap, maden, taş, çini vb. gibi sanat dallarında kullanılmış ve ortak özellikleri yansıtmıştır. Örneğin, deri yüzey süsleme tekniklerinde kullanılan kakma (gömme) tekniği, maden sanatında, oyma tekniği (katı'), ahşap ve kitap sanatlarında, kabartma tekniği, taş işlemeciliğinde, işleme ve aplikasyon gibi tekniklerde dokuma sanatında çok kullanılan tekniklerdir.

      Deri yüzey süsleme teknikleri içerisinde katı' (oyma) tekniği, sanat, zevk ve ince işçilik ile yapılması bakımından dikkat çekicidir. Deri ürünlerinden özellikle Kuranı-Kerim ve kitap ciltlerinin süslenmesinde katı' tekniği kullanılmıştır.

      Bu bildiride geçmişte ve günümüzde deri ürünlerinde kullanılan katı'(oyma) tekniği hakkında bilgi verilmiş, katı' tekniği ile üretilmiş deri ürün örnekleri fotoğraflarla desteklenerek verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk kitap sanatları, oyma(katı')tekniği, deri ürünler