Seamanship History of Cilicia and Shipyard Archaeology

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 435 - 446, 01.10.2019

Hakan Öniz

Öz

Cilicia was always at the first plan with the sea and seamanship activities during the antiquity. Many of known sea battles and trade connections did happen at the coast of Clicia or at least related to Cilicia in the history of Mediterranean. Some important discoveries have been
carried out on this subject since 2015. One of them is a great shipyard which is found in the east
of the Rough Cilicia region on the Mediterranean coast of Turkey, 276 slipways were found on Dana Island. This island is located 2.300 metres from the shores of the Silifke District of Mersin Province. On the island, there are also a great number of different building remains behind these
slipways. Among the surviving structures are at least three chuches, a bath, more than a hundred
cisterns, various workshops/mils, with the majority being building groups which couldn’t be
identified, dated to the 2nd-6th centuries AD. Masonry tecniques that can be probably dated to
the Iron Age have been seen in some structures whose function has not been fully understood yet.
There are traces which show multiple uses in building remains, located both in the slipways and
behind the slipways. The surface materials were dated to the Romen and Eartern Roman period.
The information obtained gives rise to the thought that the structure of the shipyard here may
have been in uninterrupted use from the Iron Age until the Eastern Roman period. This shipyard
will be compared to the other known examples during the presentation.

Anahtar Kelimeler

Shipyard, Seamanship, Ships, Boat Building

Kilikya’da Denizcilik Tarihi ve Tersane Arkeolojisi: Dana Adası

Öz

Doğu Akdeniz’in göbeğinde yer alan Kilikya Bölgesinde bilinen en erken örneklerinden
başlayarak denizciliğin birçok örneğinin uygulanmış olduğu görülebilmektedir. Neolitik dönemde,
henüz Akdeniz’in bilinen kıyı şeridinin oturmamış olduğu binyıllardan itibaren insanların ilkel
teknelerle Anadolu Kıyılarından Kıbrıs’a ulaştıkları kazı sonuçlarından bilinmektedir. Şüphesiz
Tunç Çağıyla birlikte yelkenler gemilerde yerini almış, Akdeniz’in bir ucundan diğerine yelkenli
gemilerle yük ve insan taşınmaya başlamıştır. Bu dönem uluslararası ticaretin yaygınlaştığı,
doğal limanlık bölgelerde kıyı kentlerinin yayıldığı dönemdir. Denizlerin insanoğluna sağladığı
bu olanaklar Orta Çağ’da da tüm hızıyla devam etmiş, günümüze kadar gelmiştir. Kilikya tüm bu
binyıllarda önemi korumuş, deniz ve denizcilik alanında adını sürekli gündemde tutmuştur. 2015
yılında Silifke Dana Adası’nda bulunmuş olan tersane alanı Kilikya’nın tarihteki denizci rolünü bir
kez daha, bu sefer arkeolojik kanıtlarıyla birlikte sunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Tersane, denizcilik, gemicilik, gemi

Kaynakça

• Autret, C., 2012, “Cyprus and Cilicia: Amphora Productıon, Trade And Relatıons in the Early Roman Era”, Cyprus An Island Culture, (Editör Artemis Georgiou), Oxbow Books, 251-267.
• Autret, C., Yağcı, R., Rauh, K.N., 2010, “An LRA1 Amphora Kiln Site at Soli Pompeipolis”, ANMED-8, 203-207.
• Aydıngün, H. (2014), “Uygar Dünyanın İlk Yıkışı MÖ 1200”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Istanbul
• Asal, R. (2010), “Theodosius Harbour and Sea Trade in Byzantine Istanbul”, Istanbul Archaeology Museums, Proceedings of the 1st Symposium on Marmaray-Metro Salvage Excavations, 5-6 May 2008 (Editor: Ufuk Kocabaş), Istanbul Museum, 153-160, Fig. 8.
• Beal, R.H. (1992), “Location of Cilician Ura”, Anatolian Studies, Vol. 42, 65-73
• Bean, G. (1999), “Eski Çağda Güney Kıyılar”, Arion Yayınevi, Istanbul
• Blackman, D. ve Rankov, B. (2013), “Shipsheds of the Ancient Mediterranean”, Cambridge University Press, New York
• Borgia, E., Iacomi, V. (2010), “Note Preliminari Su Un Complesso Industriale per la Produzione di Anfore Late Roman 1 ad Elaiussa Sebaste (Cilicia)”, L'Africa Romana XVIII, Olbia 2008, Roma, 1029- 1054, 1042- Fig 8; 1043- Fig. 9.
• Casson, L. (2002), “Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler), Homer Kitabevi, Istanbul
• De Souza, P. (1999), “Piracy in Graeco-Roman World”, Cambridge University Press, Cambridge
• Drews, R. (1993), “Tunç Çağının Sonu” (Çeviren Tolga Ersoy ve Gürkan Engin), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Istanbul
• Durukan, M. (2015), “Mersin’den Tarsu’a Kilikia Kıyılarındaki Kayıp Kentler”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Istanbul
• Gezik, H. (2014), “Heredot / Pers-Yunan Savaşları”, Parola Yayınları, Istanbul
• Gökhan, I. (2012), “Türkiye Selçuklulari ile Kilikya Ermenileri Arasindaki Siyasi Ilişkiler”, Nevsehir University Journal of Social Sciences 1, 70-108
• Ferrezoli, A.F., 2010, “Economy of Roman Eastern Rough Cilicia: Some Archaeological Indicators”, ROMA 2008 – International Congress of Classical Archaeology Meetings Between Cultures in the Ancient Mediterranean, Volume Speciale G / G10 / 5, 39-50.
• Frost, H. (1989), "Pyramidal" Stone Anchors; An Inquiry”, Proceedings of 1st International Symposium On Ship Construction In Antiquity Piraeus, (30 August - 1 September 1985) (Editör: Harry E. Tzalas) Hellenic Institute For The Preservation Of Nautical Tradition, Atina, 97-114
• Georgiou, H. (1979), “Relations Between Cyprus And The Near East In The Middle And Late Bronze Age”, Levant - The Journal Of The Council For British Research In The Levant, Volume 11, Issue 1, 84-100
• Gordon, C.H. (1958), “Abraham and the Merchants of Ura”, Journal of Near Eastern Studies, Vol. 17, No. 1, 28-31
• Günaltay, Ş. (1951), “Yakın Şark IV, Perslerden Romalılara Kadar”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
• Hirschfield, N. (2006), “Uluburun Batığı’nda ele Geçen Kıbrıs Keramiği”, Uluburun Gemisi, 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti (Editörler: Ünsal Yaçın, Cemal Pulak, Rainer Slotta) Deutsches Bergbau-Museum, Bochum, 105-110
• Kelly, A. (2010), “The Discovery of Phocaean Red Slip Ware (PRSW) Form 3 and Bii ware (LR1 Amphorae) at Collierstown in County Meath – An Analysis Within a Broader Framerwork”, Proceedings of the Royal Irish Academy Section C, Dublin, 35-88
• Kristensen, T.M. (2016), “Landscape, Space, and Presence in the Cult of Thekla at Meriamlik”, Journal of Early Christian Studies, Johns Hopkins University Pres, 24:2, 229–263
• Karagöz, Ş. (2005), “Eski Çağ’da Depremler”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, Istanbul
• Kurt, M (2015), “M.Ö. VI-V. Yüzyıllarda Kilikya Bölgesi: Küresel Güçler ve Syennesis Krallığı”, Uluslararası Tarih Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi - Tarihin Peşinde, Sayı 13, 303-326
• Macqueen, J.G. (2015), “Hititler ve Hitit Çağında Anadolu” (Çeviri: Esra Davutoğlu), Arkadaş Yayınları, Istanbul.
• Melchert, H.C. (2007), “The Borders of Tarhuntassa Revisite”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan - VITA Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol (Editörler: Metin Alparslan, Meltem Doğan-Alparslan, Hasan Peker), Ege Yayınları, Istanbul, 507-514
• Muller-Karpe, V. (2006), “Anadolu’da Bronz Çağında Bira”, Uluburun Gemisi, 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti (Editörler: Ünsal Yaçın, Cemal Pulak, Rainer Slotta) Deutsches Bergbau-Museum, Bochum, 173-186
• Policante, A. (2012), “Hostis Humani Generis - Pirates and Empires from Antiquity until Today” PhD Thesis to Goldsmiths College, University of London Department of Politics, London
• Pulak, C. (2006), “Uluburun Batığı”, Uluburun Gemisi, 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti (Editörler: Ünsal Yaçın, Cemal Pulak, Rainer Slotta) Deutsches Bergbau-Museum, 57-104
• Pulak, C. (2001), “CedarFor Ships”, Archaeology & History in Lebanon, Issue Fourteen, 24-36
• Rauh, N.K., 1998, “Dağlık Kilikya Yüzey araştırması Projesi: 1997 Sezonu Raporu”, XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Kültür Bakanlığı Yayınları-2199, 339-348.
• Reynolds, P. 2003, “Amphorae in Roman Lebanon, 50BC to AD250” Archaeology & History in Lebanon Issue Seventeen, 120-130.
• Roaf, M. (1996), “Mezopotamya ve Eski Yakın Doğu”, Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi (Çeviren: Zülal Kılıç) İletişim Yayınları, Istanbul
• Sasson, J.M. (1966), “Canaanite Maritime Involvement in the Second Millennium B. C.”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 86, No. 2, 126-138
• Senol, A.K., 2008, “Cilician Commercial Relations with Egypt due to the New Evidence of Amphora Finds” OLBA XVI, 109-131.
• Sciallano, M., Sibella, P., 1991, “Amphores Comment Les İdentifier ?”, C.Y. Chaudoreielle Edisud, Aixen Province.
• Sevin,V. (2002), “Anadolu Arkeolojisi”, Der Yayınları, İstanbul
• Sevketoglu, M. (2006), “Cypro-Anatolian Relations in the 9th Millenium BC: Akanthou/Tatlısu Rescue Excavation”, Anatolia-30, 119-136
• Starr, C.G. (2000), “Antik Çağda Deniz Gücü” (Çeviri: Gürkan Engin), Homer Kitabevi, Istanbul
• Stillwell, R., MacDonald, W.L., McAllister, M.H., (1976), “The Princeton Encyclopedia of Classical Sites” Princeton University Press, Princeton, N.J. at: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0006%3Aalphabetic+letter%3DP%3Aentry+group%3D5%3Aentry%3Dpityoussa-2 (Erişim: 18.11.2016)
• Tarakçı, N. (web), “Yunanlılar Nasıl Denizci Oldu”, http://www.tasam.org/Files/Icerik/File/ YUNANLILAR_NASIL_DEN%C4%B0ZC%C4%B0_OLDU_pdf_358c5b5a-db39-4e88-96e7-ad8ebd54724e.pdf (Erişim: 20112016)
• Tsirkin, J. B. (2001), “Canaan. Phoenica.Sidon”, Aula Orientalis 19, 271–279
• Ünal, A.(2002), “Hitit Devrinde Anadolu I”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Istanbul
• Ünal, A. (2006), “Hitit İmparatorluğunun Yıkılışından Bizans Döneminin Sonuna Kadar Adana ve Çukurova Tarihi”, ÇÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 3, 67 - 102
• Ünal, A., Girginer, K.S. (2007), “Kilikya-Çukurova, İlk Çağlardan Osmanlılar Dönemine Kadar Kilikya’da Tarihi Coğrafya, Tarih ve Arkeoloji”, Homer Kitabevi, Istanbul.
• Wiseman, D.J. (1956), “Chronicles Of Chaldaean Kings (626-556 B.C.) in The British Museum”, The Trustees of The British Museum Publishing, London
• Zelenko, S. (2008), “Underwater Archaeology of Crimea”, Stylos, Kyev, 117-121