The Yivli Minare Mosque Excavation In 2007

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 649 - 662, 01.10.2019

Osman Eravşar

Öz

The structure known as Yivli Minaret Mosque has survived to the present day with some
plan changes due to some repair interventions within the process. The structure, in general terms,
has a rectangular plan geometry. It is covered with six domes on the Harim and a westward sloping
vault on the west side. It is a structure that can be perceived from far away with its Yivli Minaret
which is named as the symbol of Antalya. The evaluation of some information and findings that
emerged during the restoration of this structure in 2006 is the subject of this paper.
In accordance with the restoration decision, archaeological excavations were conducted
in and around the building under the supervision of Antalya Museum Directorate and Antalya
Regional Directorate of Foundations. Based on the architectural findings obtained from these
excavations and the evaluation of small works, some new ideas about the structure can be put
forward.
The history of the building and the resources that provide information about the
structure are quite limited. The inscriptions of the building were first published by Ahmet Tevhit
(A. Tevhit, 1340). S.Fikri Erten gives the first information about the architecture and its original
form (Süleyman Fikri Erten, 1338-1340, p. 89). The first comprehensive review of the structure
was made by Riefstahl (Riefstahl, 1941, pp. 34-35). The book is defined in the current status of
the Foundation Foundations prepared by the General Directorate of Foundations (Anonymous,
1983, p. 525-528). M. Kýrmızı, one of the experts of the Antalya Museum, examined the structure
and evaluated the structure within the Seljuk artifacts in Antalya (M.Kırmızı, 1986). The detailed
plan and architectural description of the building was made by Leyla Yılmaz (Yılmaz, 2002, pp.
10-15). Apart from these publications, there are some studies about the structure indirectly. The
architectural identity of the building, which is the focus of these studies, has not been sufficiently
questioned.
During the excavation, the thick concrete layer inside the building was removed and some
architectural remains were uncovered. On the other hand, considering the relationship of the
remains with the architectural elements, the idea that the structure has been transformed from
another structure. These findings, which constitute the subject of the paper, will be evaluated
through the architecture of the structure.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Yivli Minaret, Selcuklu, Saray

2007 Yılı Yivli Minare Cami Kazısı

Öz

Yivli Minare Camisi olarak bilinen yapı tarihi süreç içerisinde geçirdiği bazı onarım
müdahalelerine bağlı olarak bazı plan değişimiyle birlikte günümüze gelebilmiştir. Yapı, genel
hatlarıyla yapı dikdörtgen bir plan geometrisine sahiptir. Harimin üzeri altı kubbe ve batı
tarafta kuzey güney doğrultusunda uzanan, batıya eğimli bir tonoz ile kapatılmıştır. Yapının
isimlendirilmesine sebep olan yivli minaresiyle uzaklardan algılanabilen ve Antalya’nın simgesi
olmuş bir yapıdır. Antalya’daki önemli Türk devri eserlerinden birisi olan bu yapının 2006 yılında
restorasyonu süresince ortaya çıkan bir takım bilgi ve bulguların değerlendirilmesi bu bildirinin
konusunu oluşturmaktadır.
Restorasyon kararı gereğince yapının içinde ve çevresinde Antalya Müze Müdürlüğü
ve Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü denetiminde arkeolojik kazı çalışmaları yapılmıştır. Bu
kazı çalışmaları sonucunda elde edilen mimari bulgular ile küçük eserlerin değerlendirilmesine
dayanılarak yapı hakkında bir takım yeni fikirler ileri sürülebilecektir.
Yapının tarihçesi ve yapı hakkında bilgi veren kaynaklar oldukça sınırlıdır. Yapının kitabeleri
ilk olarak Ahmet Tevhit tarafından yayınlanmıştır (A.Tevhit, 1340). Yapının mimarisi ve özgün
hali ile ilgili ilk bilgiyi S.Fikri Erten verir (Süleyman Fikri Erten, 1338-1340, s. 89). Yapı hakkında ilk
geniş kapsamlı incelemeyi Riefstahl yapmıştır (Riefstahl, 1941, s. 34-35). Vakıflar Genel Müdürlüğü
tarafından hazırlanan Vakıf Abideleri envanterinde eser mevcut haliyle tanımlanmıştır (Anonim,
1983, s. 525-528). Antalya Müzesi uzmanlarından M.Kırmızı, yapıyı incelemiş ve yapıyı Antalya’daki
Selçuklu eserleri içinde değerlendirmiştir (M.Kırmızı, 1986). Yapının ayrıntılı plan ve mimari
tanımlamasını Leyla Yılmaz yapmıştır (Yılmaz, 2002, s. 10-15). Bu yayınlar dışında dolaylı olarak
yapıdan bahseden bazı çalışmalar da vardır. Bu çalışmaların odağında yer alan yapının mimari
kimliği yeterince sorgulanmamıştır.
Kazı çalışmaları sırasında yapının içindeki kalın beton tabakası kaldırılmış ve ortaya bir
takım mimari kalıntılar çıkmıştır. Çıkan bu kalıntılar içinde su yollarının olması diğer yandan,
kalıntıların mimari elemanlar ile olan ilişkisi düşünüldüğünde yapının başka bir yapıdan
dönüştürüldüğü fikri ağır basmaktadır. Bildirinin konusunu oluşturan bu bulgular, yapının
mimarisi ile değerlendirilerek ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Yivli Minare, Selçuklu, Saray

Kaynakça

• A.Tevhit. (1340). Antalya Kitabelerine Dair. Türk Tarih Encümeni Mecmuası(6/83, ), 336.
• Anonim. (1983). Vakıf Abideleri (Vol. 1). Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Anonim. (1983). Vakıf Abideleri-1. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Durukan, A. (1986). Alaeddin Keykubat Döneminde Antalya. Antalya 1. Selçuklu Eserleri Semineri(1), 29.
• Erdmann, K. (1958). Turkische Baukunst seldschukischer und osmanischer Zeit. (8), 3.
• Erten, F. (1940). Antalya Vilayeti Tarihi. İstanbul.
• M.Kırmızı. (1986). Yivli Minare ve Külliyesi , . Antalya 1.Selçuklu Eserleri Semineri, (p. 39). Antalya.
• Merçil, E. (1968). Osmanlı Devrinde Anadolu Camilerinde Restorasyon Faaliyetleri. Vakıflar Dergisi(7), 149-205.
• Riefstahl, R. M. (1931). Turkish Architecture in southwestern Anatolia. Cambridge: Harvard University Press.
• Riefstahl, R. M. (1941). Cenubi Garbi Anadolu’da Türk Mimarisi. (C. Berktin, Trans.) İstanbul.
• Süleyman Fikri Erten. (1338-1340). Antalya Livası Tarihi. İstanbul.
• Tevhit, A. (1340). Antalya Kitabelerine Dair. Türk Tarih Encümeni Mecmuası(6/83, ), 336.
• Texier, C. (2002). Küçük Asya. Cografyası, Tarihi ve Arkeolojisi (Vols. I-III). (Ç. K. Ali Suat, Trans.) Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
• Turan, O. (1947). Mübärizeddin Ertokus ve vakfiyesi. Belleten, 11(43), pp. 415-429.
• Yılmaz, L. (2002). Antalya Bir Ortaçag Türk Sehrinin Mimarlık Mirası ve Sehir Dokusunun Gelisimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.