Thoughts About An Unknown Seljukian Inscription

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 557 - 562, 01.10.2019

Muhammet Arslan

Öz

Around Karaaslan Dede neighborhood in Karatay, Konya, there is a Seljukian inscription
on Tasra Karaaslan Great Mosque that mentions the name of Kılıçarslan II who was the Sultan
of Anatolian Seljuk. It is out of focus that the inscription belongs to which building. It is thought
that the inscription belongs to any Seljukian building in Konya and it was put in its current place

after the destruction of the previous building. Being situted on a mosque gives rise to though
that it was a part of a mosque. Probably, a Seljukian mosque in same place must be fall down and
the current mosque was built in the place of the previous and the inscription was used on it.
Emdowment of Governor Cacaoglu Nureddin which is dated to 1272 comes to mind first
about which Seljukian building it can be belong to. Namely, with his expression “outside of the city,
….of mosque in village of Arslan” Cacaoglu Nureddin Bey informed us about a mosque that was
built outside of the city wall while he was determining border of his foundations. We are of the
opinion that this inscription belongs to the mosque which is mentioned by Governor Cacaoglu
Nureddin in the endowment dated to 1272.
We discover again same mosque in cadastral record book of Karaman State dated to 1483.
However, it is mentioned two different buildings as Masjid of Karaaslan and Masjid of Karaaslan
District. This case both confirms the existence of Mosque of Tasra Karaaslan and brings to mind
Inner Karaaslan Masjid inner side of the city walls. In other words, naming it as “inner” makes
think that the existence of similar one which was built in the outside of the city; in rural area.
Thus, expression in the way of “outside of Konya” by Governor Cacaoglu Nureddin is predicative
for this.
When it is accepted that the inscription belongs to the period of Kılıçarslan II is bound
up with “Tasra Karaaslan Mosque” that is mentioned in the endowment and the cadastral record
book, and this was built by same person with Inner Masjid of Karaaslan in the period of Kılıçarslan
II, life and position of Vizier Necmeddin who is considered as the builder of Inner Masjid of
Karaaslan become suspicious. In this study, it will be argued assumptions about the relation of
Vizier Necmeddin Karaaslan with Inner and Outer Karaaslan Mosques with the reference to the
inscription dated to the period of Kılıçarslan II.

Bilinmeyen Bir Selçuklu Kitabesinin Düşündürdükleri

Öz

Konya’nın Karatay ilçesi Karaaslan Dede Mahallesi’ndeki Taşra Karaaslan Büyük
Camii’nde Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan’ın adının geçtiği bir Selçuklu kitabesi bulunur.
Kitabenin hangi yapı türüne ait olduğu anlaşılmaz. Bunun Konya’daki bir Selçuklu yapısına ait
olduğu ve yıkılması ile bugünkü yerine konulduğu düşünülmektedir. Cami üzerinde bulunması
ise bunun bir camiden buraya nakledildiği fikrini düşündürmektedir. Belki de aynı yerde bulunan
Selçuklu camisi yıkılmış ve yerine şimdiki cami yapılarak bir duvarında da kitabesi korunmuş
olmalıdır.
Kitabenin hangi Selçuklu yapısına ait olabileceği konusunda akla ilk 1272 tarihli Caca oğlu
Nureddin Bey’in vakfiyesi gelmektedir. Şöyle ki; Cacaoğlu Nureddin Bey, vakıflarının sınırlarını
belirlerken “Konya şehrinin dışarısında, Arslan Köyü’ne ait caminin….” şeklindeki ifadesi ile bizi
Konya şehir surlarının dışında inşâ edilmiş bir caminin varlığından haberdar etmektedir. Biz
bu kitabenin Cacaoğlu Nureddin Bey’in 1272 tarihli vakfiyesinde bildirdiği camiye ait olduğu
kanısındayız.
Aynı camiye bu kez 1483 tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri’nde rastlarız. Ancak
burada “Karaaslan Mahallesi Mescidi” ve “Karaaslan Mescidi” şeklinde iki ayrı yapıdan bahsedilir.
Bu durum “Taşra Karaaslan Camii”nin varlığını teyit ettiği gibi, akla şehir surları içindeki “İç
Karaaslan Mescidi”ni de getirir. Başka bir deyişle, bunun “İç” olarak nitelendirilmesi, bir de “Dış”,
yani “Taşra”da, şehir surlarının dışında inşâ edilmiş bir benzerinin olduğunu düşündürür. Nitekim
Caca oğlu Nureddin Bey’in “Konya şehrinin dışarısında…” ifadesi bunu doğrular niteliktedir.
Söz konusu II. Kılıçarslan dönemine ait kitabenin yukarıda zikredilen vakfiye ve vakıf
tahrir defterinde belirtilen “Taşra Karaaslan Camii”ne ait olduğu ve bunun İç Karaaslan Mescidi ile
birlikte II. Kılıçarslan döneminde aynı bâni tarafından yaptırıldığı kabul edildiğinde, İç Karaaslan
Mescidi için bâni olarak teklif edilen Vezir Necmeddin Karaaslan’ın durumu/yaşamı tartışmalı
hale gelmektedir. Bu bildiride, II. Kılıçarslan dönemine ait kitabeden hareketle Vezir Necmeddin
Karaaslan’ın “İç ve Taşra Karaaslan” yapılarıyla olan bağlantısı hakkındaki fikirler tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Konya, Selçuklu, Cami, Karaaslan, Cacabey

Kaynakça

• Arslan, M. Anadolu’da Selçuklu Çagı Cami ve Mescit Mimarisi, 2, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Türk-Islâm Sanatları Bilim Dalı Doktora Tezi, Erzurum, 2017.
• Bayburtluoglu, Z. “Caca Oglu Nureddin’in Vakfiyesi’nde Adı Geçen Yapılar”, Vakıflar Dergisi, XXV, Ankara, 1995, 5-8.
• Coşkun, F. 888/1483 Tarihli Karamn Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Iktisat Tarihi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Istanbul, 1996.
• Duran, R. Selçuklu Devri Konya Yapı Kitâbeleri (Insa ve Ta’mir), Ankara, 2001.
• Karpuz, H. Türk Kültür Varlıkları Envanteri Konya 42, I, Ankara, 2009.
• Konyalı, I. H. Konya Tarihi, Konya, 2007.
• Önder, M. Mevlâna Sehri Konya (Tarihi Kılavuz), Ankara, 1971.
• Önge, Y. “Alaaddin Keykubad Döneminde Konya’da Insa Edilmis Mimarlık Eserleri”, Selçuk Dergisi Alaaddin Keykubat Özel Sayısı, 3, Konya, 1988, 49-60.
• Özaydın, A. “Kılıcarslan II”, Islâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, XXV, Ankara, 2002, 399-403.
• Sak, I. 47 Numaralı Konya Ser’iye Sicili (1128-1129/1716-1717), Konya, 2006.
• Sak, I., Çetin, C. 45 Numaralı Konya Ser’iye Sicili (1126-1127/1714-1715), Konya, 2008.
• Temir, A. Kırsehir Emiri Caca Oglu Nur El-Din’in 1272 Tarihli Arapça-Mogolca Vakfiyesi, Ankara,1989.
• Türkiye Cumhuriyeti Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Katalogları, Fon No: C..EV.., Dosya No: 85, Gömlek No: 4205, Tarih: 03.12.1215 H.
• Türkiye Cumhuriyeti Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Katalogları, Fon No: IE.EV.., Dosya No: 25, Gömlek No: 2923, Tarih: 13.05.1105 H.
• Türkiye Cumhuriyeti Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Katalogları, Fon No: IE.EV.., Dosya No: 40, Gömlek No: 4585, Tarih: 18.09.1130 H.
• Türkiye Cumhuriyeti Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Katalogları, Fon No: ML.VRD.TMT.d…, Dosya No: 10277, Tarih: 29.12.1261 H.Usta, A. “Artuklular”, Türkler, VI, Ankara, 2002, 471-483.