Lule Findings Recovered In The Excavations Of Ancient City Thyateira-Akhisar/Manisa

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 585 - 614, 01.10.2019

Mustafa Kemal Şahin

Öz

Recent studies around Manisa have yielded important information in the direction of the
region’s historical position.For this purpose, since 2011 in the ongoing excavations in the ancient
city of Thyateira, a large number of samples achieved lule from the Ottoman period has meant that
studies done in this direction have to be elaborated. The fact that the region is one of the leading
tobacco production places in our country as it is in the historical past brings the findings to an
important situation. These samples are important samples in form of typology and decoration
and they contribute to known examples.

Anahtar Kelimeler

Ceramic, Lule (Pipe), Tobacco, Ornament

Manisa/Akhisar- Thyateria Antik Kenti Kazılarında Ele Geçen Lüle Buluntuları

Öz

Manisa çevresinde son yıllarda yapılan çalışmalar bölgenin tarihsel konumu yönünde
önemli bilgiler vermiştir. Bu amaçla 2011 yılından beri yürütülmekte olan Thyateria antik kentinde
yapılan kazılarda çok sayıda Osmanlı dönemine ait lüle örneklerinin ele geçmesi bu yönde yapılan
çalışmaların ayrıntılı olarak ele alınmasını gerektirdi. Bölgenin tarihsel geçmişte olduğu gibi
ülkemiz genelinde önde gelen tütün üretim yerlerinden biri oluşu buluntuları önemli, duruma
getirmektedir. Ele geçen örnekler gerek form tipolojisi gerekse bezemeleri bakımından önemli
örnekler özelliğindedir ve bilinen örneklere katkı sağlar boyuttadır.

Anahtar Kelimeler

Seramik, Lüle, Tütün, Bezeme

Kaynakça

• Akdağ, M. (1995)(a). Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi-1 (1243-1453), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Akdağ, M. (1995)(b). Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası –Celali İsyanları-, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Akdeniz, E.- Şahin, M. K.. (2014). Akhisar Gezi Rehberi, Akhisar Belediyesi Yayınları.
• Altınsapan, E. (2004). “2002 Bilecik Osmanlı Dönemi Çarşı Alanı Kazısı”, Ankara: 25. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.2, 26-31 Mayıs 2003 Ankara, 2004, 259-266.
• Ayhan, G. (2006). Çeşitli Müzelerde Bulunan Örnekleriyle Osmanlı Lüleleri, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• AYHAN, G. (2010). “Hasankeyf Kazısı Lüle Buluntularının Değerlendirilmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, XIX-1, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, Ege Üniversitesi Basımevi, 1-22.
• Ayhan, G. (2011)(a). “19. Yüzyıla Tarihlenen Bir Grup Osmanlı Lülesi”, Kültürel ve Estetik Yansımalar –Cultural Memory And Aesthetic Reflections-, Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Sanat Tarihi Bölümü, 227-241.
• Ayhan, G. (2011) (b). “Başur Höyük Kazısı Lüle Buluntuları”, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 14-16 Ekim 2009, Yayına Hazırlayanlar: K. Pektaş- S. Cirtil- S. Özgün Cirtil- G. Kurtuluş Öztaşkın- H. Özdemir- E. Aktuğ- R. Uykur, İstanbul: Pamukkale Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, Biltur Basım Yayın ve Hizmet A.Ş., 49-57.
• Ayhan, G. (2011) (c). Hasankeyf Kazısı Lüle Buluntuları, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Bakla, E. (1993). Tophane Lüleciliği, İstanbul: Antik A.Ş., Kültür Yayınları,
• Barışta, Ö. (2002). “Ankara Eyne Bey Hamamı Kazısında Bulunan Lüleler Üzerine”, Uluslar arası Sanat Tarihi Sempozyumu –Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan-, 10-13 Ekim 2001, Bildiriler, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, 71-81.
• Baykara, T. (1997). I. Gıyaseddin Keyhüsrev (1164- 1211) Gazi Şehit, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Cantay, G. (2003). “Edirne Sarayı Kazısı Lüle Buluntuları”, Sanat Tarihi Defterleri-7, İstanbul: Ege Yay., 15-24.
• Carroll, L. (2004). “Geç Osmanlı Anadolu’sunda Seçkin Olmayan Sınıfın Tüketim Arkeolojisine Doğru”, Osmanlı Arkeolojisi, Ed. U. Baram- L. Carroll, Çev. B. Altınok, İstanbul: Kitap Yayınevi, 164-181.
• Cengiz, A. (2011). Edirne Yeni Saray Kazılarında Ele Geçen Lüleler, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Daş, E. (2011). “Alaşehir Kurşunlu Han Kazı ve Temizlik Çalışmaları”, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 14-16 Ekim 2009, Yayına Hazırlayanlar: K. Pektaş- S. Cirtil- S. Özgün Cirtil- G. Kurtuluş Öztaşkın- H. Özdemir- E. Aktuğ- R. Uykur, İstanbul: Pamukkale Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları, Biltur Basım Yayın ve Hizmet A.Ş., 197-212.
• Doyduk, S. (2006-?). Tarihi Kent Dokusuyla Akhisar, İstanbul: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.
• Emecen, F. (1989). “Akhisar” mad., İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 256, 257.
• Emecen, F. (1997). “Osmanlı’nın Batı Anadolu Türkmen Beylikleri Fetih Siyaseti: Saruhan Beyliği Örneği”, Osmanlı Beyliği- The Ottoman Emirate 1300-1389, G. Çağalı Güven- İ. Yerguz- T. Altınova (Ed.), Çev. E.A. Zachariadou, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 34-40.
• Erler M.Y. (2011). “Samsun’da Tütün Üretimi (1788-1919)- Tobacco Production in Samsun (1788-1919)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yaz 2011, C.4, S.18, 230-247, http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt4/sayi18_pdf/kunye_18.pdf , Evliya Çelebi Seyahatnamesi, C.9, Mehmet Zıllioğlu, Sad. T. Temelkıran- N. Aktaş- M. Çevik, Üçdal Neşriyat, İstanbul.
• İnanan, F- Şahin, D. (2017). “Arkeopark- Osmanlı Lüleleri Osmanlı’da Tütün Keyfi”, Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.18, S.32, 2017, 33-54, http://dergipark.gov.tr/sosbilder,
• İres, M. (2016). Tophane İşi Lülecilik –Seramik Sergisi-, 24 Şubat- 19 Mart 2016, İstanbul, İstanbul: 2016.
• Karaca, E. (2009). Alaşehir Kurşunlu Han Kazısında Bulunan Lüleler, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınlanmamış Lisans Tezi.
• Karakuyu, M- - Sarıusta, F- Yalçın, S. (2012) (a). Kentleşme Sürecinde Akhisar. Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.
• Karakuyu, M. (2012) (b). Mahalle Mahalle Akhisar. Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.
• Karakuyu, M. (2012) (c). Tarihi Coğrafyasıyla Akhisar, Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kocabaş, H. (1963). “Tophane Lüleciliği”, Türk Etnografya Dergisi-V, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yay., Türk Tarih Kurumu Basımevi, 12,13.
• Robinson, R. (1985). “Tobacco Pipes Of Corinth And Of The Athenian Agora”, Hesperia, The Journal Of The American School Of Classical Studies at Athens, 149-203, http://www.jstor.org/stable/147907.
• Şahin, M. K. (2014). “Batı Anadolu Bölgesi Beyliklerinin Cami Plan Tiplerinin Oluşumunda Anadolu Selçuklu Dönemi Etkileri Üzerine Düşünceler”, XVI. Ortaçağ- Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 18-20 Ekim 2012, Ed. Meryem Acara Eser- Ebru Bilget Fataha- Gülseren Koyun, C.2, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay., 681-699.
• Şahin, M. K. (2017). “Akhisar Müzesi’nde Bulunan Anadolu Selçuklu Dönemine Ait Sikkeler”, Sanat Tarihi Yazıları –Prof. Dr. Kerim Türkmen Armağanı-, Ed. Dr. S. Murat Topçu- Dr. Remzi Aydın, Konya: Çizgi Kitabevi, 359-384.
• Taşçı, H. (1966). “Topkapı Sarayındaki ‘Tophane Lüleciliği Eserleri’”, Antik- Dekor, S.34, İstanbul: Bilnet Matbaacılık, 148-150.
• Ünal, E. (1966). “İstanbul’da İlk Kahveler”, Hayat Tarih Mecmuası, Yıl:2, C.1, S.5, 1 Haziran 1966, İstanbul: Tifdruk Matbaacılık Sanayii A.Ş., 22-27.
• Ward-, C- Baram, U. (2006). “Global Markets, Local Practice: Ottoman- Period Clay Pipes and Smoking Paraphernalia from the Red Sea Shipwreck at Sadana Island, Egypt”, Springer- International Journal of Historical Archaeology, Vol. 10, No:2, Juna 2006. (http://www.jstor.org/stable/20853097- link.springer.com).
• Yener, A. (2005). “Tütün Lüleleri ve Antalya Kaleiçi’nde Bulunan Örnekler”, Arkeoloji- Sanat, S.119, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 94-113.
• Yılmaz, F. (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nda Tütün: Sosyal, Siyasi ve Ekonomik Tahlili (1600-1883), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• “Pipes From The Island Of Pomegues In Marseille”, http://philippe.gosse.pagesperso-orange.fr/Chioggia/intro.pdf.