Excavations at Keykubadiye Palace Ceramic Findings in 2015

Yıl 2019, Cilt: 13 - 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştımaları Sempozyumu Bildirileri, 56 - 77, 01.10.2019

Ali Baş , Şükrü Dursun

Öz

The excavations at Keykubadiye Palace in 2015 yielded numerous finds in various types
and characteristics. Ceramics are among the numerous finds while tile is in the first place.
The vast majority of ceramics are unglazed. Unglazed ceramics made of tile or cream-colored
paste are generally broken, with two samples intact and one partially solid. Two of the unbroken
samples is a vessel. These are egg-shaped, bodied and single-handled wares, showing similarity
in form, but varying in neck and mouth characteristics. The pot partially uncovered as intact
is an oil lamp. It has an open form with a broken back. The fragments that form the majority of
the samples do not give a shape. There are almost no decorations on unglazed ceramics. In a few
decorated examples, various motifs were made by scraping and pressing techniques.
There are many glazed pottery samples among the findings. Except for two samples

that are intact, majority of the samples are fractured parts that do not give a shape. The glazed

pottery samples producted with different techniques have various types of paste. While the paste
is preferred in white or gray colors in tile ceramics, tile and cream colors are seen in unglazed ceramics.
Tile ceramics are prepared with underglazing, single color glazing and lustre techniques.
Two examples made under the glazing technique are quite striking. In one of these examples,

which are both flat bottoms of the plate, there is six-armed star (Mühr-ü Süleyman) supported

by rumi pattern and floral motifs, and the other has a bird figure on it. Another tile ceramic is the
jug shaped vessel found in small pieces of which a large part is lost. This lustre vessel is ornamented
with three line of write-like motif. Most of the tile ceramics and cream colored ceramics are
single color glazed in various shades of green or brown. The majority of them are broken pieces
that do not give a form. Glazed ceramics include samples made with sgraffito-champlevé and slipping
techniques with the use of shades of green, brown or yellow. The majority of ceramics made
in both techniques are uncovered in fragments. A bowl with a high base prepared in the slip technique
is among the best examples. There are various ornaments on ceramics made with sgraffito
technique. Among them, a bird figured vessel is quite remarkable. Located inside the body of a
vessel giving a flat form, one part of the head of the bird seems to have been broken while other
parts are intact. In this study, the above-mentioned findings will be evaluated in detail.

Anahtar Kelimeler

Keykubadiye Palace, Four Arch Structure, Ceramic, Anatolian Seljuks, Kayseri

Keykubadiye Sarayı Kazısı 2015 Yılı Seramik Buluntuları

Öz

Keykubadiye Sarayı’nda 2015 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında çeşitli tür ve
özelliklerde çok sayıda buluntu ele geçmiştir. Buluntular arasında çiniler ilk sırada yer alırken,
seramikler de azımsanamayacak kadar çok sayıda örnek teşkil etmektedir.
Seramiklerin büyük çoğunluğu sırsızdır. Kiremit kırmızısı veya krem renkte hamurdan
imal edilen sırsız seramiklerin geneli kırık olup, iki örnek sağlam, bir tanesi de kısmen sağlamdır.
Sağlam olan örneklerden ikisi testidir. Bunlar yumurta biçiminde gövde ve tek kulplu görünümleriyle
form olarak benzerlik gösterirken, boyun ve ağız yapılarıyla farklılık arz etmektedir. Kısmen
bütüncül olarak ele geçirilen seramik ise kandildir. Arka kısmında küçük kırık bulunan kandil,
açık formludur. Bu örnekler dışında çoğunluğu teşkil eden kırık parçalar ise form vermemektedir.
Sırsız seramiklerde süsleme yok denecek kadar azdır. Süslemeli olan az sayıdaki örnekte kazıma
ve baskı tekniği ile yapılmış çeşitli motifler görülmektedir.
Sırlı seramikler hayli fazla olan buluntulardandır. Kısmen sağlam olan iki örnek dışında,
çoğunluğu form vermeyen kırık parçalar şeklindedir. Farklı tekniklerle üretilmiş olan sırlı seramiklerin
hamur yapıları da çeşitlidir. Bir grubunda beyaz hamur tercih edilirken, diğerlerinde
sırsız seramiklerde olduğu gibi krem veya kiremit kırmızı hamurlar tercih edilmiştir.
Beyaz veya krem hamurlu seramikler sıraltı, tek renk sırlı ve lüster teknikleriyle hazırlanmıştır.
Sıraltı tekniğinde yapılmış iki örnek oldukça dikkat çekicidir. İkisi de, birer tabağın
düz dip kısmı olan bu örneklerin bir tanesinde rumi ve bitkisel motiflerle desteklenen altı kollu
yıldız (Mühr-ü Süleyman), diğerinde ise kuş figürlü bezeme yapılmıştır. Bir diğer örnek ise, kırık
parçaların birleştirilmesiyle oluşturulan, büyük bölümü eksik sürahi-testi formlu kaptır. Lüster
tekniğinde hazırlanmış kabın üzeri üç sırada taklit yazılarla süslenmiştir. Kiremit kırmızısı hamurlu
seramiklerin büyük bölümü yeşil veya kahverenginin çeşitli tonlarında tek renk sırlıdır.
Bunların çoğunluğu form vermeyen kırık parçalardır. Sırlı seramikler içerisinde yeşil, kahverengi
veya sarı tonlarının kullanıldığı sgraffito-champlevé ve slip teknikleriyle yapılmış örnekler de bulunmaktadır.
Bu teknikteki seramiklerin yine çoğunluğu kırık parçalar halindedir. Slip tekniğinde
hazırlanmış yüksek kaideli bir kâse sağlam örnekler arasındadır. Sgraffito tekniği ile yapılmış seramiklerde
çeşitli süslemeler yer almaktadır. Bunlar içerisinde kuş figürlü bir örnek oldukça dikkat
çekicidir. Alçak kaideli yayvan gövdeli olduğu anlaşılan bir kabın iç kısmında yer alan kuş
figürünün baş kısmının bir bölümü kırılmış olmakla birlikte diğer kısımları sağlam durumdadır.
Bu bildiride yukarıda belirtilen buluntular ayrıntılı biçimde değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Keykubadiye Sarayı, Dört Kemerli Yapı, Seramik, Anadolu Selçuklu, Kayseri

Kaynakça

• Arık, R. Kubad Abad, Selçuklu Saray ve Çinileri, İstanbul, 2000.
• Bilici, S. “Sırlı Seramik Sanatı”, Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, (Ed. A. U. Peker- K. Bilici), Ankara, 2006, s. 513-523.
• Bulut, L. “Samsat Ortaçağ Sgaffito ve Champleve Seramikleri”, Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, (Haz. Y. Demiriz), İstanbul, 1996, s.31-46.
• Bulut, L. “Samsat Kazısı Buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, (Ed. G. Öney- Z. Çobanlı), İstanbul, 2007, s.173-197.
• Çeken, M. Hasankeyf (1991, 2001-2003 Yılı) Kazı Buluntusu Fırın ve Atölyeleri ile Seramik Malzemeler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2005.
• Çeken, M. “Kubad Abad Sarayı Kazısı Selçuklu Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, (Ed. G. Öney- Z. Çobanlı), İstanbul, 2007, s. 111-119.
• Gürhan-Gök, S. Akşehir Taş Medrese Müzesi’ndeki Türk Dönemi Seramikleri (2000-2001 Anıt Meydan’da Yapılan Kurtarma Kazısı Seramikleri), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir, 2007a.
• Gürhan-Gök, S. Akşehir Kurtarma Kazısı Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, (Ed. G. Öney- Z. Çobanlı), İstanbul, 2007b, s. 157-169
• Gürhan-Gök, S. Bir Seramik Definesinin Öyküsü – Saruhanoğlu Beyliği’nin Mirası Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, Manisa, 2011.
• Karamağaralı, B., Yazar, T. “Ani Kazısı Buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, (Ed. G. Öney- Z. Çobanlı), İstanbul, 2007, s. 123-131.
• Kerîmüddin Mahmud-i Aksarayî, Müsâmeretü’l-Ahbâr, (Çev. M. Öztürk), Ankara, 2000. Tunçel, G. “Sırsız Seramik Sanatı”, Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, (Ed. A. U. Peker- K. Bilici), Ankara, 2006, s. 525-531.