Eflani Demirli (Küre-i Hadid) Köyü Camii ve Türbesi ile Kalem İşlerinin Mevcut Korunma Durumu Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 25, 71 - 91, 30.01.2020

Muhammet Bilgen İşılay Konak Lütfiye Göktaş Kaya

Öz

Demirli (Küre-i Hadid) Köyü Camii ve Türbesi Candaroğulları döneminden günümüze kalan, ahşap taşıyıcılı ve tavanlı, dönem özelliklerini yansıtan Anadolu’daki önemli mimari eserlerdendir. Günümüzde Karabük ili Eflani ilçesi Demirli Köyü sınırları içerisinde bulunan yapı günümüze kadar birçok onarım, ek ve müdahalelere maruz kalmıştır. En son 2012 yılında yaptırılan restorasyon çalışmalarıyla bugünkü mevcut görünümüne sahip olmuştur. Kitabesinden 1451 tarihinde inşa edildiği anlaşılan caminin, kaynaklarda belirtildiğine göre 1891 tarihinde doğu cephe duvarına bitişik türbe yapısı eklenmiştir. 1958 sonrası müdahalelerde yapının kuzeyi kapatılarak burada kapalı bir mekân oluşturulmuş, bu alanın doğusuna ahşap bir minare eklenmiş ve harim duvarlarına kalem işleri yapılmıştır. 2012 müdahalelerinde ise yapı bütünüyle ele alınarak esaslı onarımdan geçirilmiştir. Bu çalışmada; elde edilen bilgi, belge, yayın, arşiv kayıtları ve yerinde incelenme sonucunda kalem işlerine yönelik olarak yapının geçirdiği müdahaleler, müdahale biçimi ve sonuçları bilimsel koruma yaklaşımları çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eflani Demirli (Küre-i Hadid) Camii, Koruma, Onarım, Kalem işi, Restorasyon

An Evaluation On The Current Conservation Status of Eflani (Demirli) Kure-i Hadid Village Mosque and Tomb and Their Wall Paintings

Öz

Kure-i Hadid Village Mosque and Tomb, which are extant from Candaroğlu Beylic times and have wooden bearing-pillars and attic are among the important architectural structures that represent the characteristics of that period. The structure, located in Demirli Village of Eflani district in Karabük province, has been exposed to several renovations, additions and interventions. The last intervention, which gave the present appearance to the structure was the restoration work done in 2012. The sources short that in 1891 the tomb was additionally built right next to east face wall of the mosque, which was built in 1451 its inscription suggests. By the interventions after 1958, an enclosed area was built by covering the north side, a wooden minaret was built in the east side of the area and wall painting also was performed on walls. With the restoration interventions in 2012, a substantial restoration work was applied to the mosque and the tomb as a whole. In this study; as a result of the dotained and analysed information, documents, publications, archival records and on-site examination, the interventions of the structure in relation to the wall painting, the manner of intervention and the results were evaluated within the structure of scientific restoration approaches.

Anahtar Kelimeler

Eflani Demirli (Küre-i Hadid) Mosque, Conservation, Renovation, Wall Painting, Restoration

Kaynakça

• Asatekin, N. G., (2004), Kültür ve Doğa Varlıklarımız Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız?, Ankara: T.C. Kültür ve Turiz. Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Behçet, M., (1925), Kastamonu Eski Ererleri (Kastamonu Asar-ı Kadimesi), Kastamonu: Kastamonu Valiliği İl Özel İdaresi Yayınları.
• Bilgen, M., Yetiş, E., Konak, I. ve Eroğlu, M. (2019), Kastamonu – Araç Aşağıyazı Köyü Camii Kalem İşleri, Uluslararası Türkoloji Araştırmaları Sempozyumu Tam Metin Kitabı, 26-28 Eylül Van, 523-534
• Çiftçi, F., (2018), Kastamonu Camileri – Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserleri-I, Kastamonu: y.e.y.
• Eser, E., (1997), “Küre-i Hadid Köyü’nde Candaroğlu İsmail Bey Camii”, Vakıflar Dergisi, 26, 237-238, Ankara.
• Göktaş Kaya, L. ve Ş. Kaya (2010), “İki Ahşap Taşıyıcılı Harim Geleneği: Eflani Demirli Köyü Camii”, 14. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 257-280, Konya.
• Gökoğlu, A., (1952), Paphlagonia, Kastamonu, Sinop, Çankırı, Safranbolu, Bartın, Bolu, Gerede, Mudurnu, İskilip, Bafra, Alaçam, ve Civarı Gayri Menkul Eski Esreleri ve Arkeolojisi, Kastamonu: y.e.y.
• Hasol, D., (2009), Mimarlık Cep Sözlüğü, İstanbul: Yem Yayın.
• Öney, G., (1976), Türk Çini Sanatı, İstanbul: Binbirdirek Matbaacılık Sanayii A. Ş. Yayınları.
• Öney, G., (1989), Beylikler Devri Sanatı XIV.-XV. Yüzyıl (1300-1453), Ankara: Türk Tarihi Kurumu Basım Evi.
• Özen, M. E., (1985), Yazma Kitap Sanatları Sözlüğü, İstanbul: İ. Ü. Fen Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Prof. Dr. Nazım Terzioğlu Basım Atölyesi.
• Serin, N., (2018), Selçuklu Ve Beylikler Dönemi Kastamonu Camileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi Ve Sanatları Anabilim Dalı, Isparta.
• Şener, Y. S., (2001), Kayseri Selçuklu Yapılarında Korunma Problemleri, 1. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler-II-, 283-311, Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuk Araştırmaları Merkezi Yayını.
• Şener, Y. S., (2013), Arkeolojik Alanda Yapı Malzemelerinin Korunması: Temel Yaklaşımlar, Yöntem ve Uygulama Biçimleri, Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı, 611-624, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yetkin, Ş., (1986), Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişimi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyet Fakültesi Yayınları.
• Susoy, Ş., (2018), Tarihi Camisi ve Sufileri İle Küre-i Hadid (Demirli) Köyü, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (10), 109-123, Kars.
• Kastamonu Vakıflar Bölge Müdürlüğü Arşivi Restorasyon Raporları