SANATSAL ARAŞTIRMANIN BİLİMSEL NİTELİKLERİ ÜSTÜNE: SEÇİLMİŞ ÖRNEKLERLE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 30, 225 - 248, 31.07.2022

Babacan Taşdemir

https://doi.org/10.48069/akdenizsanat.1121147

Öz

Son yıllarda uluslararası alanda sanatsal araştırma konusunda yapılan yayınların sayısının hızla arttığı görülmektedir. İlgili literatürde sanatsal araştırmanın hangi açılardan bilimsel yaklaşım ve yöntemlerle uyumlulaşabileceği konusu öne çıkan bir tartışma olagelmiştir. Bu bağlamda çalışmamızın esas amacı sanatsal araştırmaların bilimsel yeterlikler açısından değerlendirilebilmeleri için tanım ve ölçütler belirleyerek yapılan tartışmalara katkı sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için çalışmada önce yerleşik bilime ilişkin tanım, yöntemsel yaklaşım ve tartışmalar ele alınmış; katı ve sınırlayıcı bir bilim tanımından uzaklaşarak tüm bilim sahalarına ve bu arada sanat konusuna da uygun esnek bir bilim yaklaşımının gerekli olduğu savlanmıştır. Bu çerçevede bir araştırmanın ve araştırma raporunun bilimsel nitelik kazanması için temel düzeyde sahip olması gereken özellikler belirlenmeye çalışılmıştır. Daha sonra sanatsal araştırma literatürü ele alınarak sanatsal araştırma tanım ve türlerine ilişkin öneriler tartışılmıştır ve tipoloji önerisinde bulunulmuştur. İlgili literatür ışığında bir sanatsal araştırmanın bilimsel nitelik kazanması için konu/sorun sunumu, literatür ve katkı sunumu, yöntem sunumu, bulgu ve sonuç sunumunun olması gerektiği; ancak sorun sunumu, yöntem sunumu ve biçimsel açılardan sanat araştırmalarının yerleşik bilimsel çalışmalardan ayrılan yönleri olabileceği varsayımlarında bulunulmuştur. Ardından sanatla ilgili yükseköğrenim kurumlarının esas ilgi konusu olan “dar anlamda” sanat araştırmalarına örnek olabilecek, amaçlı örneklem yöntemi ile belirlenen, üç yayın incelenmiştir. Bir bilimsel çalışmada bulunması gerektiği varsayılan bilgi kategorilerinin örnek çalışmaların metinlerinde bulunup bulunmadığını, bulunuyorsa sunumunun nasıl yapıldığını sorgulayan bir niteliksel içerik analizi yapılmıştır. İncelenen çalışmalarda temel bilimsel bilgi kategorilerinin bulunduğu; ancak özellikle yöntem sunumu, bulgu sunumu ve biçimsel yapı açısından sanat araştırmalarının yerleşik bilimsel çalışmalardan farklı ve özgün görülebilecek yönleri olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat Araştırmaları, Bilim, Yöntem, Bilimsel Yeterlik, Sanat.

ON SCIENTIFIC QUALITIES OF ARTISTIC RESEARCH: AN APPRAISAL WITH SELECTED EXAMPLES

Öz

The number of international publications on artistic research has soared in the last few years. The related literature seems to have focused on in what ways artistic research could collide with scientific approaches and methods. In this context, the main purpose of our study is to contribute ongoing discussion by determining definitions and criteria to assess artistic research in respect to scientific sufficiency. To reach this aim; firstly, definitions, methodological approaches, and discussions as to what the science is reviewed, and the necessity of avoiding restrictive definitions of science in favor of a flexible approach suitable for all categories of scientific inquiry is defended. In doing so, a discussion is also made on the basic criteria any research should meet for being qualified scientific research. And then, the literature on artistic research is dealt with to review definitions and typologies. In this section a new typology for artistic research is proposed. Thanks to the related literature, for any artistic research to be eligible for scientific research some basic qualities are assumed necessary, such as subject/problematic presentation, presentation of contribution to existing knowledge/literature, findings, and conclusion presentation. However, it is also suggested that artistic research may differ from established scientific research in terms of problematic presented, methods employed, and formal structure of the text. Afterwards, with the method of purposive sampling we analyzed three publications that we think well exemplify artistic research “in narrow sense” which is in the main of the art institutions of higher education. A qualitative content analysis is used to see if case studies have basic information categories of typical scientific research, and if they do so in what ways they do it. It is concluded that case studies meet the criteria of basic scientific information; yet, they have diverging ways in comparison to typical examples of scientific research in respect to method presentation, findings presentation, layouts, and language.

Anahtar Kelimeler

Artistic Research, Science, Method, Scientific Sufficiency, Art.

Kaynakça

• Alajami, A. (2020). Beyond originality in scientific research: considering relations among originality, novelty and ecological thinking, Thinking Skills and Creativity, 38, 1-11.
• Balkema, A. W. ve Slager, H. (2004). Artistic research, Amsterdam: Lier en Boog, Series of Philosophy of Art and Art Theory.
• Barrett, E. ve Bolt, B. (ed.) (2010 [2007]). Practice as research: approaches to creative arts, London: I. B. Tauris.
• Barzun, J. ve Graff, H. F. (1998). Modern araştırmacı, 6. Bsm., çev. Fatoş Dilber, Ankara: Tübitak.
• Bedir Erişti, S. D. (ed.) (2017). Görsel araştırma yöntemleri: teori, uygulama ve örnek, 2. Bsm, Ankara: Pegem.
• Boeck, A. ve Tepe, P. (2021). What is artistic research? Between Science and Art, erişim adresi: https://between-science-and-art.com/what-is-artistic-research/
• Bolt, B. (2004). Art beyond representation, London and New York: I. B. Tauris.
• Bolt, B. (2013). Yeni bir bakışla Heidegger, İstanbul: Kolektif Kitap.
• Borg, E. W. (2009). The experience of writing a practice-based thesis in fine art and design, Yayınlanmamış doktora tezi, Leeds Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Erişim adresi: https://etheses.whiterose.ac.uk/3745/1/uk_bl_ethos_522924.pdf
• Borgdorff, H. (2006). The debate on research in the arts, erişim adresi: https://www.ahk.nl/fileadmin/download/ahk/Lectoraten/Borgdorff_publicaties/The_debate_on_research_in_the_arts.pdf
• Borgdorff, H. (2011). The production of knowledge in artistic research, içinde, Routledge Companion to Research in Arts, ed. Michael Biggs, Henrik Karlsson, London: Routledge.
• Borgdorff, H. (2012). The conflict of the faculties: perspectives on artistic research and academia, Leiden: Leiden University Press.
• Borries, F. (2015). Artistic research – why and whereof?, Journal of Science Communication, 14(01), 1-5.
• Busch, K. (2009). Artistic research and the poetics of knowledge, Art&Research, 2(2), 1-7.
• Butt, D. (2017). Artistic research in the future academy, Bristol: Intellect.
• Caduff, C. (2017). Artistic research: methods-development of a discourse-current risks içinde: Langkilde, Kirsten Merete (ed.) Poetry of the Real. Aufzeichnungen der Hochschule für Gestaltung und Kunst FHNM, Basel: Christoph Merian Verlag.
• Carter, P. (2004). Material thinking: the theory and practice of creative research, Carlton: Melbourne University Publishing.
• Chapman, O. ve Sawchuk, K. (2015). Creation-as-research: critical making in complex environments, Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/pdf/24327426.pdf?casa_token=Y4RE-vAJSuQAAAAA:eeDI9HFA_tR8DyaA8mH84wF2UPFju2O5FwZT6wdPUjU7u24YJYXrLKwB68sH23obsMOHmBe8ucbsDu-1Pekrv1QKHdAJam_DuxENXkzTXmQzJCK1ELc
• Chandler, D. ve Munday, R. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü, çev. Babacan Taşdemir, İstanbul: İletişim.
• Diegert, J. ve Artacho, A. (t.y.) Aubiome: A collaborative method for the production of interactive electronic music, Journal for Artistic Research – JAR, issue 25, erişim adresi: https://jar-online.net/en/issues/25.
• Djahwasi, Z. ve Saidon W. L. (2020). Artistic research: artistic as research vs. artistic as method, International Journal of Academic Research in Business & Social Sciences, 10(11), 292-309
• Elkins, J. (ed.) (2012). What do artists know, Pennyslvania: The Pennyslvania University Press. enquiry, New York: I. B. Tauris.
• Erdoğan, İ. (2003). Pozitivist metodoloji, Ankara: Erk.
• Frascati Kılavuzu 2015 (2015). Erişim adresi: https://www.oecd.org/publications/frascati-manual-2015-9789264239012-en.htm
• Frayling, C. (1993). Research in Art and Design, RCA Research Papers 1(1), 1-5.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı.
• Gray, C. ve Malins, J. (2004). Visualizing research, Burlington: Ashgate.
• Gray, C. ve Pirie, I. (1995). ‘Artistic’ research producer: at the edge of the chaos?, Erişim adresi: http://carolegray.net/Papers%20PDFs/ead.pdf
• Gündeşlioğlu, H. Ö. (2019). Seramik malzeme ve yapma eylemi bağlamında karşıtlıkların birlikteliği, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Akdeniz Üniversitesi GSE Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı.
• Hannula, M. (2008). Catch me if you can: chances and challenges of artistic research, Erişim adresi: https://gupea.ub.gu.se/bitstream/handle/2077/21781/gupea_2077_21781_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Hart, C. (2018). Doing a literature review: releasing the social science imagination, London: SAGE.
• Hellström, T. (2010). Evaluation of artistic research, Research Evaluation, 19(5), 306-316.
• Kjorup, S. (2011). Pleading for plurality: artistic and other kinds of research, in The Routledge Companion to Reseacrh in the Arts (ed. Michael Bigss ve Henrik Karlsson), London: Routledge.
• Klien, J. (2012 [2010]). What is artistic research?, erişim adresi: https://www.researchcatalogue.net/view/15292/15293.
• Macleod, K. ve Holdridge, L. (2006). “Introduction,” in thinking through art: reflections on art as research, London and New York: Routledge.
• MacLeod, K. ve Holdridge, L. (2006). Thinking through art – reflections on art as research, London: Routledge.
• Maki, T. (2014). Art and research colliding, Journal for Artistic Research, 5, erişim adresi: https://jar-online.net/en/exposition/abstract/art-and-research-colliding
• Michelkevisius, V. (2012). Notes on interdisciplinary methodology of artistic research: visual thinking, writing and mapping, Acta Academiae Artium Vilnensis, 67.
• Nimkulrat, N. (2009). Paperness: expressive material in textile art from an Artist’s Viewpoint, Finland: Publication Series of the University of Art and Design Helsinki.
• Saego, A. (1995). Research Methods for MPhil and PhD students in art and design: contrasts and conflicts, Royal College of Art Research Papers, 3, 1-6.
• Saego, A. ve Dunne, A. (1999). New methodologies in art and design research: the object as discourse, Design Issues, 15(2), 11-17.
• Sanat Alanında Doktora Derecesine Yönelik “Floransa İlkeleri” (2016). erişim adresi: https://www.eaae.be/wp-content/uploads/2017/04/eaae_the-florence-principles.pdf
• Sanat Araştırmalarına Yönelik Viyana Deklerasyonu (2020). Erişim adresi: https://cultureactioneurope.org/files/2020/06/Vienna-Declaration-on-AR_corrected-version_24-June-20-1.pdf
• Schiesser, G. (2015). What Is at Stake: qu’est-ce que l’enjeu? Paradoxes: Problematics: Perspectives in Artistic Research Today, içinde: Arts, Research, Innovation and Society, Arts, Research, Innovation and Society, G. Bast et al. (eds.), İsviçre: Springer International Publishing.
• Schippers, H., Tomlinson, V. ve Draper, P. (2018). Two Decades of Artistic Research: The Antipodal Experience, erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/324909354_Two_Decades_of_Artistic_Research_The_Antipodal_Experience
• Schwarzenbach, J. B. (2012). Possibilities for the fine art PHD in the United States: a self-imposed qualification ceilings?, Yayınlanmamış doktora tezi, Lesley University Eğitim Fakültesi.
• Slager, H. (2012). The pleasure of research, Berlin: Hatje Kantz.
• Taşdemir, B. ve Yörük, M. (2021). Türkiye’de sanat ve tasarım alanına dahil akademik dergilerde yayınlanan makaleler üzerine bir inceleme, Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi: Geçmişten Günümüze Metodoloji Çalışmaları (18-20 Kasım 2021), Sinop, Bildiri Kitabı, 201-215.
• Yağcılar, G. (2022). Görsel Kültürde Bir Uğrak – Yavaş Hareketinin Grafik Tasarıma Yansıması: ‘Yavaş’ ve ‘Esnek’ Afiş, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Akdeniz Üniversitesi GSE Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı.