RESTORATION OF AYDINGER PAPER AS AN ARCHIVAL DOCUMENT PAPER TYPE

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 33, 105 - 140, 30.01.2024

Gülüşan Şahin , Hicran Hanım Halaç , Nuray Özkaraca Özalp

https://doi.org/10.48069/akdenizsanat.1388888

Öz

Tracing paper is a unique type of paper that has been widely used for various purposes in many fields since its invention due to its transparency, smooth surface, and versatility. Therefore, it is often found in archival documents. Transparent papers are generally in worse physical condition than other paper types of the same age. Damage to this type of paper can result from external factors, such as unsuitable environmental and storage conditions, or internal factors, such as issues during the production process. Common types of deterioration include brittleness, staining, discoloration, tears, cracks, whitening wrinkles and creases, destroyed fragments, copper corrosion, fungus, and photochemical deterioration. The focus of this study is the lack of background information on the consolidation/restoration of tracing paper as an archival document paper type. The study explains the consolidation process of tracing paper, including pre-restoration, interventions during the restoration stages and post-restoration. The pre-restoration phase involves creating written and visual documentation forms that will define the characteristics of the relevant artifact. At this stage, we propose visual and written documentation forms to address the systematic deficiency in documenting paper archive sources. Proper identification and documentation of the current condition of the relevant artifacts is crucial in making restoration decisions. During the restoration phase, the following interventions were carried out: cleaning the paper surface, moistening and smoothing the paper, and completing the missing parts. The post-restoration process involves storing the paper. The study utilized archival research and content analysis as methods, and the specialized Manuscript Conservator (corresponding author) provided their knowledge and experience. This study aims to provide valuable information for researchers working on transparent papers and to help evaluating the conservation problem of transparent papers and determining the appropriate conservation treatment.

Anahtar Kelimeler

Archive documents, Map, Tracing paper, Conservation, Adhesives.

BİR ARŞİV BELGESİ KÂĞIT TÜRÜ OLARAK AYDINGER KÂĞIDININ RESTORASYONU

Öz

Aydınger kâğıdı, kâğıt çeşitleri içerisinde özel bir malzemedir. Aydınger kâğıdı, şeffaflığı, pürüzsüz yüzeyi ve çok yönlülüğü nedeniyle icat edildiğinden beri birçok alanda çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Bu nedenle arşiv belgelerinde de sıklıkla aydınger kâğıt türüne rastlanmıştır. Arşivlerde yer alan şeffaf kâğıtlar, genellikle aynı yaştaki diğer kâğıt türlerine göre daha kötü fiziksel durumda olmaktadır. Bu tür kâğıtlarda tahribat; dış etkenlerin (uygun olmayan çevre ve saklama koşulları) veya iç etkenlerin (üretim süreci gibi) bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Genellikle görülen tahribatlar içinde; gevreklik, lekelenme, renk değişikliği, yırtıklar, çatlaklar, beyazlaşan kırışıklık ve buruşmalar, yok olmuş parçalar, bakır korozyonu, mantarlaşma, fotokimyasal bozulma durumları yaygındır. Bu çalışmada odaklanılan problem, bir arşiv belgesi kâğıt türü olarak aydınger kâğıdının konsolidasyonu/restorasyonu üzerine yetersiz arka plan bilgisidir. Çalışma kapsamında aydınger kâğıdının konservasyon süreci; restorasyon öncesi, restorasyon aşamalarındaki müdahaleler ve restorasyon sonrası olarak açıklanmıştır. Restorasyon öncesi aşama; ilgili eserin özelliklerini tanımlayacak nitelikte yazılı ve görsel belgeleme formlarının oluşturulmasını kapsamaktadır. Bu aşamada; kâğıt arşiv kaynaklarının belgelenme aşamasındaki sistematik eksikliğe dikkat çekilerek görsel ve yazılı belgeleme form önerisinde bulunulmuştur. İlgili eserlerin mevcut durumunun nitelikli bir şekilde tanımlanması ve belgelenmesi alınacak restorasyon kararlarının belirlenmesini etkilemektedir. Restorasyon aşamasında gerçekleşen müdahaleler ise; kâğıt yüzeyinin temizlenmesi, kâğıdın nemlendirilmesi ve düzleştirilmesi, eksik kısımların tamamlanması şeklinde sıralanırken restorasyon sonrası süreç ise kâğıdın saklanması/depolanması olarak açıklanmaktadır. Çalışmada yöntem olarak arşiv araştırması ve içerik analizi kullanılmış ve alanında uzmanlaşmış Yazma Eser Konservatörü’nün (sorumlu yazar) bilgi ve birikiminden faydalanılmıştır. Bu araştırmanın şeffaf kâğıtlar üzerine çalışacak ilgili araştırmacıların faydalanabileceği; şeffaf kâğıtların korunma sorununu değerlendirmelerine ve uygun koruma tedavisine karar vermeleri konusunda yardımcı olacak bilgiler sunduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arşiv belgeleri, Harita, Aydınger, Konservasyon, Yapıştırıcılar

Kaynakça

• Abdel, M. and Gomaa, and Khattab R. (2021). Analytical and conservatıon techniques For General Arrangement Plan - Screw Yacht.: Safa-El-Bahre On Tracing Paper. Egyptian Journal of Archaeological and Restoration Studies. (11), Erişim Adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?q=Abdel+Maksoud+and+Gomaa+and+Khattab+R.+(2021).&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholart
• Adanır, T. (2012). Yazma eserlerin restorasyonunda kullanılan kâğıtlar ve bir doğal kâğıt yapımı. Akdeniz Sanat Dergisi. 5 (9), 1-21. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizsanat/issue/27656/291510
• Adcock, Edward P. (2011). Bilginin düzenlenmesi: (Çev. Somer, N. Şekibe). Kütüphane malzemesinin bakım ve kullanımında ıfla ilkeleri. İstanbul, 1-85, Erişim Adresi: https://repository.ifla.org/handle/123456789/1281, (İngilizce orijinaline erişim adresi: http://archive.ifla.org/VI/4/ipi.html)
• Anderson, Priscilla and Alan, Puglia and Sarah, Reidell. (2009). Book Conservation Catalog. Washington: Book and Paper Group. Erişim Adresi: https://www.culturalheritage.org/docs/defaultsource/periodicals/lccdg_2009_andersonreidell.pdf
• Archives-Libraries-Various Collection. (2023). Equipment and tools. Erişim Adresi: https://ctsconservation.com/en/
• Aydınger kağıdı türleri. Aydınger kağıdı nedir ve uygulama alanları nelerdir. Şimdi aydınger kağıdı uygulanıyor. (2023). Erişim Adresi: https://vetdryg.ru/tr/vidy-kalki-chto-takoe-kalka-i-kakovy-oblasti-ee-primeneniya/
• Bachmann, K. (1983). The treatment of transparent papers: A Review. BPG Annual, (2), 3-14 Erişim Adresi: https://cool.culturalheritage.org/coolaic/sg/bpg/annual/v02/bpga02-02.pdf
• Binark, İ. (1988). Arşiv malzemesını tahrib eden unsurlar, bunlara karşı korunma metodları ve arşiv malzemesinin restorasyonu. Vakıflar Dergisi, 20, 347-348. Conservation and Restoration Papers. (2023). Restoration Papers. Erişim Adresi: https://ctsconservation.com/en/205-restoration-papers
• Çakar, P. (2011). Tezhipli elyazması eserlerde bakır ve diğer elementlerin pigmentler üzerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı., İstanbul, 21, Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• De Cupis, A. (2010-2011). Restaurocarte da lucido: privilegi e nuove ınvenzioni da conservare. İtalya: Anno Accademico. , Facolta’ Dı Lettere E Fılosofıacorso Dı Laurea Inrestauro Deı Materıalı Lıbrarılaboratorıo Dı. Erişim Adresi: web www.alessandrodecupis.weebly.com.,Facebook https://www.facebook.com/decupisalessandro/#www.alessandrodecupis.weebly.comwww.alessandrodecupis.wee
• Er, M. (2019). İstanbul müftülüğü şeriyye sicilleri ve meşihat arşivi kâğıt ve cilt restorasyon bölümü çalışmaları. İstanbul Üniversitesi Konservasyon ve Restorasyon Topluluğu, 55-59
• Er, M. (2023). Kâğıt konservasyonunda istanbul kâğıt değerlendirmesi. Asitane Vakıf Yayınları, I. El Yapımı Kâğıt Sempozyumu Bildiri Kitabı, 202-206
• Hebert, H. (2023). Announcing the conservation documentation archive. Preservation Underground, Duke Univesity Libraies. Erişim Adresi: https://blogs.library.duke.edu/preservation/2023/11/30/announcing-the-conservation-documentation-archive/
• Homburger, H. and Korbel, B. (1999). Architectural drawings on transparent paper: modifications of conservation treatments. The Book & Paper Group Annual 18, 25-33 Erişim Adresi: https://cool.culturalheritage.org/coolaic/sg/bpg/annual/v18/bp18-06.html Laroque, C. (2004). History and Analysis of Transparent Papers. The Paper Conservator, 28 17-32. Erişim Adresi: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03094227.2004.9638639
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü, Atatürk Kitaplığı. (2023). “aydınger” taraması. https://katalog.ibb.gov.tr/yordam/
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2023). 2015 Yılı Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://iski.istanbul/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2023). 2020 Yılı Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: https://iski.istanbul/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari
• İtalian Art Society. (2023). “IASblog.” Erişim Adresi: https://www.italianartsociety.org/2020/04/tracing
• Kiraz, K. N. (2014). Kâğıt konservasyonunda kullanılan yapıştırıcılar. Art-Sanat Dergisi, 172-174, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuarts/issue/8769/109618
• Koç Üniversitesi. (2023). Suna Kıraç Kütüphanesi Arşivleri. “aydınger” taraması. Erişim Adresi: https://librarydigitalcollections.ku.edu.tr/
• Koç Üniversitesi. (2023). Suna Kıraç Kütüphanesi Özel Koleksiyonları ve Arşivleri, Erişim Adresi: https://librarydigitalcollections.ku.edu.tr/
• Kütükoğlu, M. S. (1998). Osmanlı belgelerinin dili (Diplomatik). İstanbul: Kubbeaaltı Neşriyatı Yayınları. 1-419, Erişim Adresi: https://www.academia.edu/41529766/Osmanl%C4%B1_Belgelerinin_Dili_Diplomatik_M%C3%BCbahat_S_K%C3%9CT%C3%9CKO%C4%9ELU
• Marina, B. and Paola, B. and Giovanna, P. (2009). Tracing Paper: Methods of Study and Restoration, Restaurator. 217-233. Erişim: https://doi.org/10.1515/rest.1993.14.4.217
• Olexandrivna, M., B. (2022). Application Of Traditional Japanese Restoration Techniques To Preserve The Architectural Graphics On Tracing Paper. International Course on Conservation of Japanese Paper: Evaluation, 6
• Page, S. (1997). Conservation of nineteenth-century tracing paper: A quick practical approach. The Book & Paper Group Annual 16, 67-73. Erişim Adresi: https://cool.culturalheritage.org/coolaic/sg/bpg/annual/v16/bp16-09.html
• Para Restauración. (2023). Reemay. Erişim Adresi: https://shop-espana.ctseurope.com/812-reemay
• Preservation Self-Assessment Program. (2023). Paper. Erişim Adresi: https://psap.library.illinois.edu/collection-id-guide/paper#tracingpaper
• Şahin G. (2016). Süleymaniye kitap şifahanesinde bir şifa kaynağı: müfredât-ı tıbbiye-i musavvere. İstanbul, 2. Sağlık Tarihi ve Müzeciliği Sempozyumu. Bildiri makalesi. Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayımları Kitap, 42, 141-171.
• T.C. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu. (2023). “aydınger nasıl yazılır? Aydınger kelimesinin anlamı nedir?” Erişim Adresi: https://www.tdktr.com/aydinger-nasil-yazilir-aydinger-kelimesinin-anlami-nedir.html
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Devlet Arşivleri. (2023). “Kâğıt” Taraması. Erişim Adresi: https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/
• Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanlığı. (2023). Erişim Adresi: https://kitapsifahanesi.yek.gov.tr/Content/UploadFile/Doc/Klucel%20G.pdf
• Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanlığı. (2023). Erişim Adresi: https://kitapsifahanesi.yek.gov.tr/Home/ShowLink?LINK_CODE=6
• Wilson, H. (2015). “A Decision Framework for the Preservation of Transparent PaJournal of the Institute of Conservation. 38: 54-64,
• Yates, S. A. (1984). The Paper Conservator. The Conservation Of Nineteenth-Century Tracing Paper , 8 20-39.
• Madge, J. (1965). The Tools of Science An Analytical Description Of Social Science Techniques. Amerika: Another Books Doubleday and Comp.