SOCIAL REALITY AS A COMMUNICATION LANGUAGE IN CONTEMPORARY TURKISH PAINTING

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 36, 361 - 380, 30.07.2025

Mustafa Öztürk

https://doi.org/10.48069/akdenizsanat.1669404

Öz

Art combines the forms of expression nourished by the artist's inner world with the transmission of cultural identity and criticism of social structures. Painting has been an aesthetic form of expression throughout history, as well as a visual witness to social reality and a powerful means of communication. By building a bridge between the artist's inner world and the viewer in his paintings, he creates an effective language of expression and communication at individual and social levels. In contemporary Turkish painting, social realist artists have addressed issues such as the socio-cultural environments, economic situations, beliefs, life struggles and class differences of the Anatolian people in their works. These artists have shed light on the period they lived in with their paintings and have used painting as a tool to raise awareness in their viewers. The main purpose of the research is how artists reflect social realities in their works and how they use these realities as a language of communication. In line with this purpose and within the limitations of the research, Neşet Günal, Nuri İyem, Fikret Otyam, Turgut Zaim and Mehmet Başbuğ have been selected to be evaluated with their works among contemporary Turkish painters who produce social realist works. At the end of the study, it is understood that artists can bring together the spirit of the period they live in, the dynamics of society and the inner world of the individual on the same surface with the viewer and transform the art of painting into a unique field of witnessing. Through the paintings of the examined artists, the aspect of art informing and raising awareness of society comes to the fore. The living conditions of the Anatolian people are emphasized in the paintings; thus, the viewer is provided with the opportunity to empathize and develop awareness. In this context, it is seen that the art of painting has a strong aspect as a means of social communication and documentation, and that it plays an effective role in transferring social reality to visual language through contemporary Turkish painting.

Anahtar Kelimeler

Painting , Contemporary Turkish Painting , Social Reality , Communication , Communication in Painting

ÇAĞDAŞ TÜRK RESMİNDE BİR İLETİŞİM DİLİ OLARAK TOPLUMSAL GERÇEKLİK

Öz

Sanat, sanatçının iç dünyasından beslenen anlatım biçimlerini; kültürel kimliğin aktarımı ve toplumsal yapıların eleştirisiyle birleştirir. Resim sanatı, tarih boyunca estetik bir ifade biçimi olmakla beraber, toplumsal gerçekliğin görsel tanığı ve güçlü bir iletişim aracı olmuştur. Sanatçı resimlerinde içsel dünyası ile izleyici arasında köprü kurarak, bireysel ve toplumsal düzeyde etkili bir anlatım ve iletişim dili oluşturur. Çağdaş Türk resminde toplumsal gerçekçi sanatçılar eserlerinde, Anadolu insanının sosyal kültürel çevrelerini, ekonomik durumlarını, inançlarını, yaşam mücadelelerini ve sınıfsal farklılıkları gibi konuları ele almışlardır. Bu sanatçılar resimleriyle bulundukları döneme ışık tutmuşlar ve izleyenleri bilinçlendirmek için resmi, araç olarak kullanmışlardır. Sanatçıların eserlerinde toplumsal gerçekleri nasıl yansıttıkları ve bu gerçekleri bir iletişim dili olarak nasıl kullandıkları, araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda ve araştırmanın sınırlılıkları içerisinde, toplumsal gerçekçi eserler üreten çağdaş Türk ressamları arasından Neşet Günal, Nuri İyem, Fikret Otyam, Turgut Zaim ve Mehmet Başbuğ eserleri ile değerlendirilmek üzere seçilmiştir. Çalışma sonunda, sanatçıların yaşadığı dönemin ruhunu, toplumun dinamiklerini ve bireyin içsel dünyasını aynı yüzeyde izleyenle buluşturabildiği ve resim sanatını eşsiz bir tanıklık alanına dönüştürebildiği anlaşılmaktadır. İncelenen sanatçıların resimleri aracılığıyla, sanatın toplumu bilgilendirme ve bilinçlendirme yönü öne çıkmaktadır. Resimlerde Anadolu insanının yaşam koşulları vurgulanmakta; bu sayede izleyiciye empati kurma ve farkındalık geliştirme fırsatı sunulmaktadır. Bu bağlamda, resim sanatının toplumsal iletişim ve belgeleme aracı olarak güçlü bir yönü bulunduğu, çağdaş Türk resmiyle toplumsal gerçekliğin görsel dile aktarılmasında etkili bir rol üstlendiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Resim , Çağdaş Türk Resmi , Toplumsal Gerçeklik , İletişim , Resimde İletişim

Kaynakça

• Aksu, S. (2020). Neşet Günal’ın toplumsal gerçekçi resimleri üzerinden emekçi kadın figürleri. Sanat Dergisi(36), 135–150. https://doi.org/10.47571/ataunigsfd.644417
• Akyürek, M. (2018). Çağdaş Türk resim sanatında Anadolu insanı yorumları: Neşet Günal örneği. Turkish Studies, 13(1), 75–92. https://doi.org/10.7827/TURKISHSTUDIES.13660
• Arıkan, E. (2021). Türk resminde göç konulu eserlerin renk yapısının incelenmesi: Nuri İyem örneği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. https://doi.org/10.21563/sutad.984816
• Ayaydın, A. (2012). Evrensel dil ve semboller dünyası: Görsel sanatlar. Güzel Sanatlar, 7(3), 258–268. https://doi.org/10.12739/10.12739
• Bal, H. (2012). Toplumsal gerçekçilik bağlamında sanat ve figür ilişkisi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 9(1), 137–145.
• Demirel, İ. N. (2018). Dışavurumcu sanat yoluyla estetik değer öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 693–714.
• Eryılmaz, H. (2016). Fikret Otyam ve toplumsal belgeci fotoğraf anlayışı. The Journal of Social Sciences, 3(6), 51–62. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.168
• Giray, A. (2000). Türkiye’de figüratif resim anlayışları. Sanat Dünyamız, 80, 436–442.
• Güngör, T. (2020). Çağdaş Türk resim sanatında göç olgusu: Mehmet Başbuğ özelinde bakmak. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1608–1626.
• Güngör, T. (2021). Mekânsal değerinin ötesinde kültürel bir öge olarak pazar yeri: Sanatçının tuvallerinde konumları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(4), 2243–2255.
• İğci Saltık, B. & Yayan, G. (2016). Fikret Otyam resimlerinde sanat nesnelerinin imgesel anlamları. The Journal of Social Sciences, 3(7), 348–379. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.259
• İskender, A. (1995). Neşet Günal: Figüratif anlatımda emekçi kimliğin resmedilmesi. Sanat Yazıları Dergisi, 2(1), 7–11.
• Karaalioğlu, O. (2021). Portre sanatında temsil ve dışavurumcu tavır kapsamında kimliğin soyutlanması. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(1), 68–87. https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.923904
• Kılıç Gündüz, Y. (2021). Toplumsal gerçekçilik ve çağdaş Türk resmi perspektifinde öyküleyici yorumlarıyla Neş’e Erdok. Art-E Sanat Dergisi, 14(28), 1028–1051. https://doi.org/10.21602/sduarte.989877
• Kılıç, H. (2013). Turgut Zaim'in sanatı ve Türk resmindeki yeri. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 12(2), 327–334.
• Kurtoğlu, S., & Çeken, B. (2023). Göç Olgusunun Çağdaş Sanat Eserlerine Yansıması. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 8(2), 98-113. https://doi.org/10.5281/zenodo.8025537
• Ören, Ş. (2015). Sanatın doğuşunda iletişimle aralarındaki varoluşsal birliktelik ve sanat eyleminde psikolojik iletişimin önemi. Atatürk İletişim Dergisi (8), 207–226.
• Ötgün, C. (2008). Sanat yapıtına yaklaşım biçimleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/192611
• Öz Çelikbaş, E. (2019). Dışavurumcu sanat terapisi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 20–37.
• Tansuğ, S. (2005). Çağdaş Türk sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tepecik, T. (2017). Fırçanın ardındaki Anadolu: Mehmet Başbuğ. Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, (6), 72–78.
• Uzuntaş, A. (2013). Etkili İletişim: Anlatabilmek Ve Anlayabilmek Kastamonu Eğitim Dergisi Ocak 2013 Cilt:21 No:1 11-30
• Yabalak, H. (2020). Mehmet Başbuğ resimlerinde Millî Mücadele. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 117–136.
• Yazkaç, P. (2018). Turgut Zaim’in resimlerinde Anadolu folkloru ve Yörük yaşamı üzerine bir değerlendirme. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7(48), 1031–1041. https://doi.org/10.7816/idil-07-48-13
• Yılmaz, E., & Küçükşahin, E. (2017). Fikret Otyam’ın resimlerinde halk sanatının etkisi: Yerellik ve evrensellik bağlamında bir değerlendirme. Art-E Sanat Dergisi, 10(19), 160–186. https://doi.org/10.21602/sduarte.285201