İSVİÇRE VE ALMAN HUKUKUYLA KARŞILAŞTIRMALI OLARAK YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKINA GENEL BİR BAKIŞ VE AVANS İZİN UYGULAMASI

Yıl 2022, , 1091 - 1117, 27.12.2022

Artür Karademir

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1177094

Öz

Türk iş hukukunda işçinin yıllık ücretli izin hakkına kavuşabilmesi için belli bir bekleme süresini doldurmuş olması gerekmektedir. Buna göre, işverenin işçiye bekleme süresinin dolmasından önce orantılı olarak yıllık ücretli izin kullandırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Buna karşılık, İsviçre ve Alman hukukunda işçinin çalıştığı süreyle orantılı olarak yıllık ücretli izin kullanması mümkündür.
Yıllık ücretli izin hakkı özellikle koronavirüs salgını sürecinde iş ilişkisinin devamını sağlamak için feshe alternatif bir tedbir olarak kullanılmıştır. Aynı şekilde, özellikle salgın sürecinde, tarafların feshe alternatif bir tedbir olarak avans izin uygulamasına başvurdukları da gözlemlenmiştir. Öte yandan, her ne kadar uygulamada avans izne rastlansa da bu uygulamanın yasal dayanağı bulunmamaktadır. Hal böyle olunca, avans izin uygulamasının geçerliliğinin ve sınırlarının tartışmaya açılmasında fayda vardır. Yine, fesihten kaçınmak için işverence avans izne başvurulmuş olsa da, bu uygulamanın feshin geçerliliğinde işletilmesi zorunlu olan bir yol olup olmadığı da tartışılmaya değer bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır.
Avans izin, Türk iş hukuku öğretisinde ağırlıklı olarak sadece koronavirüs salgını gibi zorlayıcı sebeplerin varlığına özgü olarak benimsenmektedir. Buna karşılık, İsviçre hukukunda salgından bağımsız olarak da tartışılan avans izin uygulaması, işçinin açık veya örtülü rızasının varlığı halinde geçerli kabul edilmektedir. Bu çalışmada, avans izin kurumunun Türk hukuku açısından salgından bağımsız olarak geçerli kabul edilmesi gerektiği savunulmuştur. Öte yandan, geçerli bir avans izin uygulamasına başvurulabilmesi için işçinin bu yönde bir talepte bulunması veya bu uygulamaya rıza göstermesi gerekmektedir. Ayrıca, yıllık ücretli izin hakkının dinlenme hakkının bir görünümü olduğu nazara alındığında, avans iznin sadece belli sınırlar dâhilinde geçerli kabul edilebileceği vurgulanmıştır. İlaveten, geçerli bir avans izin uygulamasına başvurulmuş olması nedeniyle, daha sonra telafi edilemeyen izin sürelerine ait ücretin sadece işçinin rızasıyla geri alınabileceği tespitinde bulunulmuştur. Son olarak, avans iznin pek çok belirsizliği beraberinde getirdiği gerçeğinden hareketle, iş güvencesinde son çare ilkesi açısından işverence bu uygulamaya başvurulmasının zorunlu olmadığı kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yıllık Ücretli İzin, Avans İzin, Son Çare İlkesi, Ücret İadesi, Takas

Kaynakça

• Akın, Levent. “Covid-19’un İş İlişkilerine Olası Etkileri”, Çimento İşveren Dergisi 34, S. 3 (2020): 16-71.
• Akyiğit, Ercan. İş Hukuku, (Ankara: Seçkin Yayınları, 2022).
• Akyiğit, Ercan. “Deniz İş Kanunu’nda Yıllık Ücretli İzin”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi 24, S. 1-2 (2012): 1-41.
• Akyiğit, Ercan. “Yeni Borçlar Kanunu’nda Yıllık Ücretli İzin”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 21 (2011): 25-39.
• Akyiğit, Ercan. “Yıllık Ücretli İzin Kurumunda Yeni Bir Durum: Yıllık İznin İşverence Kısaltımı (İndirimi)”, Çalışma ve Toplum Dergisi 3, S. 30 (2011): 73-91.
• Alp, Mustafa. “İşletme Gerekleri ile Fesih”, Ekonomik Kriz Koşullarında Feshe Karşı Koruma: Çalışma Hukuku I. Sempozyum, (Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi ve Kocaeli Barosu Yayınları, 2009), 90-118.
• Alpagut, Gülsevil, editör Alpagut, Gülsevil. Soru-Cevap, Pandemi Sürecinde İş Hukuku, (İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2020), 129-143.
• Alpagut, Gülsevil. “Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik”, Bankacılar Dergisi, S. 65 (2008): 89-110.
• Astarlı, Muhittin. “Genel Ekonomik Kriz Dönemlerinde İşletme Gerekleri Nedeniyle Fesih ve Kısa Çalışma İlişkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 17 (2010): 74-88.
• Baycık, Gaye. “Corona Virüs Salgınının İş İlişkilerine Etkileri”, Erişim Tarihi: Eylül 10, 2022. http://gayebaycik.av.tr/wp-content/uploads/2020/04/CORONA-VI%CC%87RU%CC%88S-SALGINININ-I%CC%87S%CC%A7-I%CC%87LI%CC%87S%CC%A7KI%CC%87LERI%CC%87NE-ETKI%CC%87LERI%CC%87.pdf.
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz, editör Demir, Ender ve Gemici Filiz, Beste. “İşletmenin, İşyerinin ve İşin Gerekleri ile Fesih” Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, II İş Hukuku Uluslararası Kongresi, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017), 301-342. Canbolat, Talat. “Psiko-Teknik Muayenede Yetersiz Görülen İşçinin Şoför Olarak Çalıştırılması Doğru Olmayacağından Önceki İşyerine, Çalıştırılması Mümkün Olan İşe İadesine Karar Verilmesi Gerekir”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 9, (2008): 62-76.
• Caniklioğlu, Nurşen, editör Demir, Ender ve Gemici Filiz, Beste. “İş Sözleşmesinin İşçiden Kaynaklanan Geçerli Sebeplerle Feshi”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, II İş Hukuku Uluslararası Kongresi, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017), 67-133.
• Centel, Tankut. İş Güvencesi, (İstanbul: Legal Yayınları, 2020).
• Çil, Şahin. Koronavirüs Salgınının İş Hukukuna Etkileri, (Ankara: Yetkin Yayınları, 2020).
• Değer Ermumcu, Senem ve İzmirlioğlu, Ayça. “4857 Sayılı İş Kanunu Bakımından Yıllık Ücretli İzin Uygulaması ve Avans İzin”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44 (2020): 96-117.
• Egli, Hans-Peter. “Strittige Fragen zum Thema “Ferien”, ArbR, S. 119 (2006): 121-167.
• Ekmekçi, Ömer ve Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku Dersleri, (İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2021).
• Engin, Murat. “İşletme Gerekleri ile Fesih ve Ücretsiz İzin Yargıtay Karar Değerlendirmesi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S. 2, (2004): 537-544.
• Eyrenci, Öner, editör Demir, Ender ve Gemici Filiz, Beste. “İşçiye Bağlı Nedenlerle Feshin Geçerliliğinde Ölçülülük Denetimi”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, II İş Hukuku Uluslararası Kongresi, (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017), 345-357.
• Eyrenci, Öner. “Feshin Geçerliliğinde Ölçülülük Denetimi”, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları, (İstanbul: Kadir Has Üniversitesi ve İstanbul Barosu, 2010), 34-52.
• Eyrenci, Öner, Taşkent, Savaş, Ulucan, Devrim ve Baskan, Esra. İş Hukuku, (İstanbul: Beta Yayınları, 2020).
• Gallner, Inken, editör Müller-Glöge, Rudi, Preis, Ulrich und Schmidt, Ingrid. Mindesturlaubsgesetz für Arbeitnehmer (Bundesurlaubsgesetz), Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, (München: C. H. Beck Verlag, 2022).
• Gökçek Karaca, Nuray ve Günaydın, Barış. “Gazetecilerin Ücretli Tatil ve Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 4, S. 15 (2007): 907-919.
• Güneş, Başak ve Mutlay Faruk, Barış. “Yeni Borçlar Kanununun “Genel Hizmet Sözleşmesi”ne İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 Sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi 3, S. 30, (2011): 231-288.
• Güzel, Ali. “İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshinde Ultima Ratio (Son Çare) İlkesi ve Uygulama Esasları”, A. Can Tuncay’a Armağan, (İstanbul: Legal Yayınları, 2005), 57-90.
• Jacobsen, Kay, editör Moll, Wilhelm. Erholungsurlaub, Münchener Anwaltshandbuch Arbeitsrecht, (München: C. H. Beck Verlag, 2021).
• Kähr, Michel, editör Kostkiewicz, Jolanta Kren, Wolf, Stephan, Amstutz, Marc und Fankhauser, Roland. OR 329a, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, (Zürich: Orell Füssli Verlag, 2016).
• Kar, Bektaş. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 72, S. 2 (2014): 167-176.
• Karademir, Artür. İş Güvencesinde Son Çare İlkesi, (Ankara: Seçkin Yayınları, 2021).
• Karaman, Mehmet Halis. “Deniz İş Kanunu Kapsamında Çalışan İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 40 (2018): 114-131.
• Kayırgan, Hasan. “Yargı Kararları Işığında Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, S. 2 (2021): 577-596.
• Keser, Hakan. “Korona Virüs (Covid 19) Özelinde Bir Salgın Durumunda İş Mevzuatı Kapsamında İşçi ve İşverenin Kullanabileceği İzin, Esnek Çalışma Süreleri ve Fesih Hakları Üzerine Bir Değerlendirme”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 17, S. 65 (2020): 23-94.
• Köseoğlu, Ali Cengiz. İş Sözleşmesinin İşçiden Kaynaklanan Sebeplerle Bildirimli Feshi, (İstanbul: Beta Yayınları, 2011). Kılıçoğlu, Mustafa ve Şenocak, Kemal. İş Güvencesi Hukuku, (İstanbul: Legal Yayınları, 2007).
• Linck, Ursula, editör Schaub, Günter. Urlaub, Arbeitsrechts Handbuch, (München: C. H. Beck Verlag, 2021).
• Manav, Eda. İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları, (Ankara: Turhan Yayınları, 2009).
• Manav Özdemir, Eda. “Covid-19 Salgınının Çalışma Şekilleri ve İşçinin İzin ve Ücret Hakları Açısından İş Sözleşmesine Etkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 43 (2020): 126-157.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Astarlı, Muhittin ve Baysal, Ulaş. İş Hukuku, (Ankara: Lykeion Yayınları, 2022).
• Ocak, Saim. Türk İş Hukukunda Kısa Çalışma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (İstanbul: 2008).
• Özkaraca, Ercüment. “Aynı İşveren Yanındaki Aralıklı Çalışmalarda Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 39 (2018): 90-104.
• Özveri, Murat. “Pandemi Sürecinin İş Hukukuna Yansımaları”, İzmir Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu Pandemi Özel Bülteni, (2020): 25-38.
• Portmann, Wolfgang und Wildhaber, Isabelle. Schweizerisches Arbeitsrecht, (Zürich: Dike Verlag, 2020).
• Prinz, Marc Ph. und Geel, Gian, editör Etter, Boris, Fancinani, Nicolas und Sutter, Reto. Arbeitsvertrag, SHK - Stämpflis Handkommentar, (Bern: Stämpfli Verlag, 2021).
• Rehbinder, Manfred und Stöckli, Jean-Fritz, editör Hausheer, Heinz und Walter, Hans Peter. Einleitung und Kommentar zu den Art. 319–330b OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Der Arbeitsvertrag, Art. 319-362 OR (Berner Kommentar), BK - Berner Kommentar Band/Nr. VI/2/2/1, (Bern: Stämpfli Verlag, 2010).
• Röller, Jürgen, Seidel, Ralf und Schlegel, Rainer, editör Röller, Jürgen. Urlaubsanspruch, Küttner Personalbuch, (München: C. H. Beck Verlag, 2022).
• Savaş Kutsal, F. Burcu ve Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz. “Covid-19 Pandemisi Gölgesinde Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Uygulaması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, S. 2 (2021): 737-753.
• Senti, Christoph. “Rückforderung oder Verrechnung zu viel bezahlter Leistungen durch den Arbeitgeber”, AJP, S. 40 (2014): 40-59.
• Senyen-Kaplan, E. Tuncay. Bireysel İş Hukuku, (Ankara: Gazi Yayınları, 2020).
• Sevimli, K. Ahmet. “Yıllık Ücretli İznin Kullandırılmamasının Hukuki Sonuçları Hakkında Kısa Bir Not”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 18, (2010): 40-47.
• Staehelin, Adrian, editör Gauch, Peter und Schmid, Jörg. Der Arbeitsvertrag, Art. 319-330a OR Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2c, (Zürich: Schultess Verlag, 2006).
• Streiff, Ullin, von Kaenel, Adrian und Rudolph, Roger. Arbeitsvertrag, Praxiskommentar zu Art. 319-362 OR, (Zürich: Schulthess, 2012).
• Sümer, Haluk Hadi, editör Özgenç, İzzet, Akkanat, Halil, Çağlar, Hayrettin, Sümer, Haluk Hadi, Özekes Muhammet. COVID-19 Küresel Salgınının İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Meydana Getirdiği Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Tüba Covid-19 Küresel Salgını: Hukuki Değişim ve Etkileşimler Raporu, (Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2020), 107-124.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku, (İstanbul: Beta Yayınları, 2021).
• Taşkent, Savaş. “İş Sözleşmesinin Askıya Alınması ve Ücretsiz İzin Uygulaması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.3 (2006): 20-28. Tulukçu, N. Binnur. İş Hukukunda Dinlenme Hakkı, (Ankara: Adalet Yayınları, 2012).
• Tunçomağ, Kenan ve Centel, Tankut. İş Hukukunun Esasları, (İstanbul: Beta Yayınları, 2022).
• Ugan Çatalkaya, Deniz. İş Hukukunda Ölçülülük İlkesi, (İstanbul: Beta Yayınları, 2019).
• Urhanoğlu, İştar: Türk Hukukunda Yıllık Ücretli İzin, (Ankara: Yetkin Yayınları, 2020).