CEZA YARGILAMASINDA HÜKMÜN TEFHİMİNDEN SONRA SÜRE TUTUM DİLEKÇESİ SUNULMASI UYGULAMASI BAĞLAMINDA ANAYASA MAHKEMESİNİN 26.07.2023 TARİHLİ KARARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 935 - 964, 23.01.2024

Muharrem Egemen Gürses

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1387150

Öz

İcra hukuk mahkemelerinde görülen davalar hariç olmak üzere özel hukuktan kaynaklanan tüm davalar ile idare ve vergi mahkemelerinde görülen davalarda karar duruşmalarına katılan taraflar ve vekilleri için olağan kanun yollarına başvurmak üzere duruşmadan sonra süre tutum dilekçesi ibraz etme uygulaması bulunmasa da Cumhuriyet savcısı da dahil olmak üzere ceza mahkemelerinde görülen davaların karar duruşmalarına iştirak edenler yönünden hükmün tefhiminden sonra başvurulacak olağan kanun yolunun niteliğine göre farklılık arz eden yasal süreler içinde ilgili kanun yoluna başvurulacağı iradesini ortaya koyar mahiyette süre tutum dilekçesi sunma zorunluluğu bulunmaktadır. Ceza mahkemelerinde görülen davalarda karar duruşmasına katılıp da olağan kanun yoluna başvurma hakkı hukuken kendisine tanınmış kişilerin itiraz, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurma haklarını saklı tutmak için karar duruşmasından sonra ilgili yasal süresi içerisinde süre tutum dilekçesi sunmaması durumunda olağan kanun yollarına başvurma haklarını kaybettikleri kabul edilmektedir.

Anayasa Mahkemesi’nin 24.10.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan norm denetimi kararı ile kararın Resmi Gazete’de yayım tarihinden itibaren dokuz ay sonrasında yürürlüğe girmesi suretiyle Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 273. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “…hükmün açıklanmasından itibaren…” ibaresinin iptal edilmesine karar verilmiştir. Bu kararla birlikte ceza mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklar yönünden istinaf süre tutum dilekçesi sunma zorunluluğu 24.07.2024 tarihi itibariyle geçerli olmak üzere kaldırılmıştır.

Çalışmada, Anayasa Mahkemesi tarafından verilen norm denetimi kararı değerlendirilmek suretiyle ceza yargılamasında süre tutum müessesesine ilişkin genel bir inceleme yapılacak, süre tutum dilekçesi uygulamasının mahkemeye erişim hakkı başta olmak üzere bir kısım temel hakları ihlal edip etmediği tartışıldıktan sonra süre tutum dilekçesi uygulamasının ceza yargılamasında sürdürülebilirliğine ve uygulanabilirliğine ilişkin yürürlükte olan ilgili kanun maddeleri değerlendirilmek ve uygulamada mevcut problemlere değinilmek suretiyle görüşlerimize yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

SÜRE TUTUM DİLEKÇESİ, MAHKEMEYE ERİŞİM HAKKI, ANAYASA MAHKEMESİ, İSTİNAF, TEFHİM, GEREKÇELİ KARAR

Kaynakça

• Ağkuş, Kazım Furkan ve Bandır, Oğuz. “Ceza Muhakemesinde Temyiz Kanun Yolu ve Getirdiği Tartışmalar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 162, (2022): 105-154.
• Aldemir, Hüsnü. Ceza Yargılamasında Kanun Yolları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku: Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar). Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Apaydın, Cengiz. Ceza Muhakemesine Egemen İlkeler Işığında Olağan ve Olağanüstü Kanun Yolları - Ceza Hukuku Monografileri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Atalan, Mustafa. “Türk Ceza Yargılamasında İstinaf Mahkemesi Kararlarının Kesin Niteliği ve Kanun Yollarına Başvuru”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 14, S. 53, (2023): 43-80.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Aygün Karakoyunlu, Ülkem Cansu. “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 2, (2023): 247-287.
• Babayiğit, Mustafa. “Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 124, (2016): 183-220.
• Balo, Yusuf Solmaz. “Ceza Muhakemesi Kanununda Öngörülen İstinafın Değerleri ve Bunların Sağlanabilirlik Koşulları”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 1, S. 7, (2016): 209-245.
• Bilgin, Çağlar. “Türk Anayasa Yargısında Somut Norm Denetimi Yolu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 3, S. 3, (1988): 350-376.
• Birtek, Fatih. “Ceza Muhakemesinde Temyiz Sebeplerinin Gösterilmesine İlişkin Zor(unlu) luk”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 80, S. 4, (2022): 1331-1372.
• Birtek, Fatih. Ceza Muhakemesinde İstinaf. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Centel, Nur ve Zafer, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi, 2012.
• Çelik, Adem. Adil Yargılanma Hakkı (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku), Ankara: Adalet Yayınevi, 2007.
• Demirciler, Esat. Ceza Yargılamasında Temyiz Kanun Yolu Rehberi. Ankara: Bilge Yayınevi, 2021.
• Erdem, Mustafa Ruhan ve Kavlak, Cihan. “Ceza Muhakemesinde Temyiz İncelemesinin Kapsamı ve Sınırları”, Yargıtay Dergisi, C 44, S. 4, (2018): 1419-1478.
• Erdem, Mustafa Ruhan ve Şentürk, Candide. Ceza Muhakemesinde Kanun Yolları. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2018.
• Erdem, Mustafa Ruhan. Ceza Muhakemesinde Yeni Bir Denetim Muhakemesi Yolu Olarak İstinaf. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2010.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Gökcen, Ahmet, Balcı, Murat, Alaşahin, M. Emin ve Çakır, Kerim. Ceza Muhakemesi Hukuku Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukuna Giriş Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2014.
• İtişgen, Rezzan. “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 5, S. 15, (2014): 373-404.
• Karakehya, Hakan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2022.
• Kaymaz, Seydi. “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf Kanun Yoluna İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 74, S. 1, (2016): 107-121.
• Kaymaz, Seydi. Ceza Muhakemesinde İstinaf. Ankara: Seçkin Hukuk, 2023.
• Kuzu, Burhan. “Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 52, S. 1-4, (1987): 185-229.
• Özbek, Veli Özer, Doğan, Koray ve Bacaksız, Pınar. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Özen, Muharrem. “Türk Ceza Muhakemesinde İstinaf”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 65(4), (2016): 2331-2388.
• Öztürk, Bahri, editör. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Öztürk, Namık Kemal. Anayasa Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Sarıgül, Ali Tanju. Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2017.
• Sümer, Reha. “Cumhuriyet Savcılarının Temyiz Süresi ve Kanun Yoluna Başvuruda Yanılma”, Yargıtay Dergisi, C. 32, S. 1-2, (2006): 219-230.
• Şahin, Cumhur ve Göktürk, Neslihan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Şensoy, Naci. “İstinaf”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 12, S. 4, (1946): 1058-1072.
• Taner, Fahri Gökçen. “5271 Sayılı CMK’nın Temyiz Kanun Yoluna İlişkin Hükümlerinin Yürürlüğe Girmesiyle Ortaya Çıkan Farklılıklar”, Ankara Barosu Dergisi, S. 4, (2017): 47-78.
• Toroslu, Nevzat ve Feyzioğlu, Metin. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2021.
• Turhan, Faruk. Ceza Muhakemesi Hukuku. Isparta: Asil Yayın Dağıtım, 2006.
• Uğuz, Aslan Abid. Ceza Muhakemesinde İstinaf. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Ünver, Yener ve Hakeri, Hakan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Yenisey, Feridun ve Nuhoğlu, Ayşe. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Yenisey, Feridun. Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf ve Tekrar Kabulü Sorunu. İstanbul: İstanbul Fakülteler Matbaası, 1979.
• Yıldırım, Akif. “Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Anayasal Bir Güvence Olarak Ceza Muhakemesinde Gerekçeli Karar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 71(4), (2022): 1691-1748.
• Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, “Yargıda Hedef Süre Uygulaması Başladı.” Erişim Tarihi: Kasım 6, 2023. https://sgb.adalet.gov.tr/ Home/SayfaDetay/yargida-hedef-sure-uygulamasi-baslamistir.
• Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, “Adalet İstatistikleri 2022”, Erişim Tarihi: Kasım 4, 2023. https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/ SayfaDokuman/29032023141410adalet_ist2022cal%C4%B1sma100kapakl% C4%B1.pdf.