AN EVALUATION ON THE PROCEDURE AND EVIDENCE IN INSURANCE ARBITRATION

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 457 - 498, 15.07.2025

Süleyman Burak Gündoğdu

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1531349

Öz

The insurance arbitration in Turkey is regulated in Article 30 of the Insurance Act, numbered 5684. In accordance with Article 30 of the Insurance Act, the Insurance Arbitration Commission was established to resolve disputes arising out of or in connection with insurance contracts. As a result of institutional arbitration, introduced by the Insurance Act, parties to insurance disputes have the means to resolve their disputes within a simple and cost-effective procedure in a comparatively shorter timeframe and without resorting to state courts. The Regulation on Arbitration in Insurance was published in the Official Gazette dated August 17, 2007, No. 26616, to establish the procedures and principles related to the aforementioned institutional arbitration. The insurance arbitration proceedings carried out under the principles stipulated in the aforementioned regulations possess a judicial character and thus constitute legal proceedings. In the context of the proceedings conducted, Article 30/15 of the Insurance Act stipulates that arbitrators
are to render awards based solely on the documents provided to them. In practice, this provision is interpreted in ways that lead to various issues. As a result, some insurance arbitrators, citing this provision, limit their examination strictly to the case file and refrain from holding hearings, hearing witnesses, or conducting inspections. This approach not only causes academic discussion but also leads to conflict between the decisions of the Regional Courts of Appeal and the Court of Cassation on the aforementioned matter. Nevertheless, we argue within the framework of the reference provision in the Insurance Act (Article 30/23), on matters not explicitly covered by the Insurance Act, the relevant provisions of the Code of Civil Procedure may be applied by analogy, thereby resolving many issues. The
study examines the nature and procedure of insurance arbitration by focusing on the time limit, admissibility criteria, the selection and appointment of arbitrators, the conduct of proceedings, preliminary examination, and investigation stages, in connection with issues related to evidence and the means of appeal. Consequently, our study aims to contribute to both practice and doctrine by identifying problems encountered in practice and conflicting awards of arbitrators and conflicting decisions judicial courts, as well as by proposing solutions.

Anahtar Kelimeler

Arbitration , Insurance Law , Insurance Arbitration Commission , Procedure , Evidence

Proje Numarası

-

SİGORTA TAHKİMİNDE YARGILAMANIN İŞLEYİŞİ VE DELİLLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Sigorta tahkimi müessesesi, Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesinde düzenlenmiştir. Sigortacılık Kanununun 30. maddesi uyarınca, sigorta ettirenler ya da sigorta sözleşmelerinden menfaat sağlayanlar ile riski üstlenmiş bulunan taraflar arasındaki sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların yanı sıra güvence hesabından yararlanacak kişilerle güvence hesabı arasındaki uyuşmazlıkların çözülmesini sağlamak amacıyla Sigorta Tahkim Komisyonu kurulmuştur (SK. m. 30/1). Sigortacılık Kanunu ile öngörülen düzenleme sayesinde bireyler, devlet mahkemelerine başvurmaksızın, adli yargıya nazaran çok daha kısa sürede uyuşmazlıklarını basit ve ucuz bir usûl çerçevesinde çözme imkânına kavuşmuştur. Söz konusu tahkim sistemine ilişkin usûl ve esasların belirlenmesine yönelik olarak 17.08.2007 tarihli ve 26616 sayılı Resmi Gazetede Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu düzenlemelerde öngörülen esaslar dahilinde yürütülen sigorta tahkimi bir yargılama niteliği taşır. Bu kapsamda gerçekleştirilen yargılamada SK. m. 30/15’te hakemlerin sadece kendilerine verilen evrak üzerinden karar vereceğine ilişkin bir düzenleme öngörülmektedir. Uygulamada bu hüküm, birçok soruna sebebiyet verecek şekilde yorumlanabilmektedir. Bazı sigorta hakemleri hükmü gerekçe göstererek salt dosya üzerinden bir inceleme yapmakta, duruşma açmaktan, tanık dinlemekten ve keşif yapmaktan imtina etmektedir. Bu durum, öğretide görüş ayrılıklarına sebebiyet vermekte, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay uygulamaları arasında farklılıklara yol açmaktadır. Sigortacılık Kanununda yer alan atıf hükmü (SK m. 30/23) çerçevesinde bu Kanun’da hüküm bulunmayan hallerde Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri kıyasen uygulanabilir ve birçok sorun bu şekilde çözülebilir. Çalışmamızda sigorta tahkiminin niteliği ve usulü; süre sınırı, başvuru koşulları, hakemlerin seçimi ve atanması, yargılamanın işleyişi, ön inceleme ve tahkikat safhaları, deliller ve sigorta tahkiminde öngörülen kanun yolları konuları üzerinde durularak incelenecektir. Bu inceleme kapsamında, uygulamada karşılaşılan sorunlar ve hakem kararları ile yargı kararları arasındaki çelişkiler tespit edilerek, çözüm önerisi sunulması suretiyle uygulamaya ve öğretiye katkı yapılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tahkim , Sigorta Hukuku , Sigorta Tahkim Komisyonu , Usûl , Delil

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Alangoya, Yavuz, Yıldırım, M. Kamil ve Deren Yıldırım, Nevhis, Medenî Usul Hukuku Esasları, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2011.
• Arslan, Ramazan, Yılmaz, Ejder, Taşpınar Ayvaz, Sema ve Hanağası, Emel, Medenî Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Aşık, İbrahim, Medenî Usul Hukukunda Keşif. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Atalı, Murat, Ermenek, İbrahim ve Erdoğan, Ersin, Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Ayhan, Rıza, Çağlar, Hayrettin ve Özdamar, Mehmet, Sigorta Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Batar, Vildan Nuran, Sigorta Tahkimde İspat Sorunları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Berkin, Necmeddin, M., Medeni Usul Hukuku Esasları. İstanbul: Hamle Matbaası, 1969. Bilge, Necip ve Önen Ergun, Medenî Yargılama Hukuku Dersleri. Ankara: Sevinç Matbaası, 1978.
• Budak, Ali Cem. “Sigortacılıkta Tahkim Alanında Meydana Gelen Değişiklikler”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin Kuruluşunun 20. Yılı Armağanı, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, S. 1 (2016): 121-129.
• Çakan, Oya. Sigorta Tahkim Yargılaması ve Tahkime Elverişliliğin Değerlendirilmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Çorbacıoğlu Aydoğmuş, Ececan. “Sigorta Tahkim Komisyonu Kararlarına Karşı Başvurulacak Kanun Yolları”, Terazi Hukuk Dergisi 18, S. 204 (2023): 10-18.
• Dekak, Mehmet Tuğberk. Sigorta Tahkiminde Yargılama Usulü, Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Durmuş, Gökçen. “Tahkim Müessesinde Usul İlkeleri”, Türk Hukuk Araştırmaları Dergisi 1, S. 2 (2016): 73-95.
• Hacıömeroğlu, Abdülhamid Oğuzhan, “Trafik Sigortasında Dava Açılmadan Önce Sigortacı Tarafından Zarar Görene Yapılan Ödemenin Zamanaşımını Kesip Kesmediği Meselesi, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, S. 2, (2024): 565-579.
• Işık, Halil Alperen. Denizcilik Sigortalarına Uygulanacak Hukuk. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2024.
• Kale, Serdar ve Tunç Yücel, Müjgan. “Sigortacılık Kanununda Tahkim”. Haluk Konuralp Anısına Armağan 1. Ankara: Yetkin Yayınları, 2009: 461-477.
• Kara, Hacı. Sigorta Hukuku, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Karasu, Rauf. “Sigorta Tahkimi ile İlgili Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7, S. 26 (2016): 49-69.
• Kayıhan, Şaban ve Selanik, Atakan Adem. Sigorta Hukukunda Alternatif Çözüm Yolları ve Tahkim Usulü. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2024.
• Korkmaz, Cansu. “Sigorta Tahkimine İlişkin Anayasa Mahkemesi’nin 01.03.2023 Tarihli ve 2019/20425 Sayılı Bireysel Başvuru Kararının Değerlendirilmesi”, 3. Uluslararası
• Necmeddin Erbakan Hukuk Kongresi, Tam Metin Bildiri Kitabı. Konya: Neu Press, 2023: 454-470.
• Köksal, Bahadır. “Sigortacılıkta Tahkimde İtiraz Hakem Heyetinin Direnme Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 166 (2023): 129-154.
• Kurt Konca, Nesibe. “Sigorta Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü”, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan 1, (2010): 1343-1365.
• Kuru, Baki. Medenî Usul Hukuku El Kitabı, C. 2. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Küçük, Alper Tunga. “Sigorta Tahkim Komisyonu Nezdinde Verilen Hakem Kararlarına Karşı İtiraz ve Temyizde Parasal Sınırların Belirlenmesi”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, S. 18 (2021): 763-783.
• Parlak, Fatma Tülay. Sigorta Tahkim Yargılaması, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Parlak, Fatma Tülay. “Sigorta Tahkim Yargılamasında Süre Uzatıma Taraflardan Birinin Muvafakat Vermemesi Halinde Karşılaşılan Sorunlar”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 27, S. 2 (2023): 249-272.
• Pekcanıtez Hakan, Atalay Oğuz ve Özekes Muhammet, Medenî Usûl Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2024.
• Özbek, Mustafa Serdar. Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Ankara: Yetkin Yayınları, 2009.
• Özdamar, Mehmet. “Sigorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkim Sistemi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, S. 2 (2013): 831-856.
• Özgen, Mustafa. Sigorta Hukukunda Arabuluculuk ve Tahkim. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Öztek, Selçuk. “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Yönünden Sigortacılıkta Tahkime Bakış”, Legal Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi, S. 2 (2009): 221-249.
• Polat, Ayşegül. “Asimetrik Tahkim Sözleşmelerinin Geçerliliği”, ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 1, S. 1 (2019): 3-65.
• Postacıoğlu, İlhan, Medeni Usul Hukuku Dersleri. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası Vârisleri Koll. Şti., 1975.
• Saat, Dursun. “Tüketici İşlemi Niteliğindeki Sigorta Sözleşmeleri ve Bu Kapsamda Sigorta Tahkim Komisyonunun Rolü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 22, S. 3 (2016): 2453-2471.
• Sarıbaş, Gizem. “Sigortacılıkta Tahkim”, Terazi Hukuk Dergisi 16, S. 179 (2021): 1354- 1360.
• Semerci Vuraloğlu, Tuğba. “5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu’nda Yer Alan Tahkim Hükümleri ile 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki Tahkim Hükümlerinin Karşılaştırılması”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, S. 2 (2016): 269-312.
• Seven Vural. “Mahkemeye - Tahkime Başvurmadan Önce Sigorta Şirketine Başvuru Zorunluluğu”, İzmir Barosu Dergisi 83, S. 2 (2018): 95-129.
• Şahankaya, Sarp, Adi Ortaklıklarda Haklı Sebeplerle Fesih ve Ortaklıktan Çıkarma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Tanrıver, Süha, Medenî Usûl Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2024.
• Tok, Ozan ve Koltaş, Harika. “Senetle İspat Kuralının Tesis Ediliş Amacı Bakımından Bazı Vakıaların İspatına İlişkin Değerlendirmeler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22, S. 3 (2016): 2665-2691.
• Tok, Ozan, Medeni Usul Hukukunda Delil Başlangıcı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Turgut, Hatice Kübra. “Sigorta Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Sigorta Tahkim Komisyonu Yoluyla Çözümü”, Mersin Barosu Dergisi, S. 50 (2023): 107- 128.
• Ulaş, Işıl. “Sigortacılıkta Tahkim”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 24, S. 2 (2007): 239-266.
• Ulaş, Işıl. Sigortacılıkta Tahkim Hukuku, Sigortacılık Tahkiminde Yeni Gelişmeler ve Uygulamalar. Ankara: Turhan Kitabevi, 2022.
• Ulusoy, Erol. “Finans Hukukunda Tahkim”, II. Uluslararası Özel Hukuk Sempozyumu “Tahkim”, 14 Şubat 2009. İstanbul: Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu-Marmara Hukuk Fakültesi, 2009: 203-250.
• Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku. İstanbul: Nesil Matbaacılık, 2000.
• Yaşar, Tuğçe Nimet. “Sigorta Hukukunda Tahkim”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 9, S. 36 (2018): 211-240.
• Yeşilova Aras Ecehan ve Yeşilova, Bilgehan. “Sigortacılık Tahkimi-Sigorta Tahkim Usulü ve Ayırdedici Özellikleri (Sigortacılık Kanunu M. 30)”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 8, S. (Özel) (2013): 275-379.
• Yıldız, Habib. “Sigorta Tahkim Komisyonu’nun Örgütsel Yapısı ve İşleyişi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 18, S. 1, (2022): 68-78.