DARK PATTERNS IN TURKISH LAW (DARK PATTERNS)

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 669 - 697, 15.07.2025

Alperen Korkmaz , Taner Sönmez

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1666577

Öz

Dark patterns are interface patterns, options or expressions that negatively affect consumers’ decision-making or choice-making ability or aim to cause changes in the decision they would normally make in favor of the seller or provider.
Although it has been stated for a long time that dark patterns are unethical, attempts to ban these practices continue in many legal systems. Since consumers are more exposed to these practices due to the widespread use of the internet, it is useful to explain the concept of dark pattern, examples of its application and the sanctions that can be applied regarding dark pattern.

Anahtar Kelimeler

Dark Pattern , Unfair Commercial Practice , The Advertising Board , Administrative Sanction

TÜRK HUKUKUNDA KARANLIK TASARIMLAR (DARK PATTERNS)

Öz

Karanlık tasarımlar; tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadelerdir.
Karanlık tasarımların ahlaki olmadığı uzun bir süredir belirtilmekteyse de birçok hukuk sisteminde bu uygulamaların yasaklanmasına ilişkin girişimler sürmektedir. İnternet kullanımının yaygınlaşması nedeniyle tüketicilerin bu uygulamalara daha fazla maruz kalması nedeniyle karanlık tasarım kavramının, uygulama örneklerinin ve karanlık tasarıma ilişkin uygulanabilecek yaptırımların açıklanmasında fayda görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karanlık Tasarım , Haksız Ticari Uygulama , Reklam Kurulu , İdari Yaptırım

Kaynakça

• Aksoy, Mehmet Ali.”2005/29/AT Haksız Ticari Uygulamalar Direktifinde Düzenlenen Haksız Rekabet Halleri ve Uygulama Örnekleri.”, İÜHFM, C. LXXIII, S. 1. s. 279- 318.
• Aksoy, Hüseyin Can. Tüketici Hukuku Konferansı. Ankara: Yetkin Yayınevi 2015.
• Başar, Cemal. “İdare Hukuku Açısından Sermaye Piyasası Kanununun Değerlendirilmesi.” İdare Hukuku Açısından Sermaye Piyasası. Editör: Meltem Kutlu Gürsel Ankara: Seçkin Yayıncılık 2016.
• Ceylan, Ebru. “Tüketici Hukukunda Haksız Ticari Uygulamalar ve Uygulama Örnekleri.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı 15, (2020), s. 123-147.
• Güçlü, Yaşar, İdari Para Cezaları ve Diğer İdari Yaptırımlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık 2020.
• İnal, Emirhan ve Baysal, Başak. Reklam Hukuku ve Uygulaması. İstanbul: 12 Levha Yayınları 2008.
• Özel, Çağlar. Tüketicinin Korunması Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları, 2023.
• Korkmaz, Alperen, “Sosyal Medya Etkileyicilerinin Yaptığı Tanıtımların Örtülü Reklam Yasağı Bakımından Değerlendirilmesi.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 160, (2022), s. 181-210.
• Koyuncu, Alper Çağlar. Tüketici Hukuku Çerçevesinde Haksız Ticari Uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık 2022.
• Poroy, Reha ve Yasaman, Hamdi. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık 2024.
• Selim, Ali. “Haksız Ticari Uygulamalar.” Tüketici Hukuku Davaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık 2021.
• Tekelioğlu, Numan. Tüketicinin Korunması Açısından Hukuka Aykırı Reklamlar. İstanbul: On İki Levha Yayınları 2016.
• Ulusoy, Ali. Yeni Türk İdare Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi 2019.
• Brenncke, Martin. “Regulating Dark Patterns,” Notre Dame Journal of International & Comparative Law.” Erişim Tarihi: Mart 1 2025. https://ssrn.com/abstract=4588652.
• Brignull, Hanry. “Dark Patterns: dirty tricks designers use to make people do stuff.” Erişim Tarihi: Mart 1 2025. https://90percentofeverything.com/2010/07/08/darkpatterns- dirty-tricks-designers-use-to-make-people-do-stuff/
• Brignull Hanry. “Dark Patterns: Deception vs. Honesty in UI Design.” (Deception&Honesty) Erişim Tarihi: Mart 1 2025. https://alistapart.com/article/dark-patterns-deception-vshonesty- in-ui-design/
• Dull Kyle.R ve Jacobson Julia.B, “United States: Uncloaking Dark Patterns: Identifying, Avoiding, And Minimizing Legal Risk.” Erişim Tarihi: Mart 1 2025. https://www. mondaq.com/unitedstates/dodd-frank-consumer-protection-act/1325806/uncloakingdark- patterns-identifying-avoiding-and-minimizing-legal-risk
• Gawley, Kyle. “Dark Patterns- The Art of Online Deception.” Erişim Tarihi: https://blog. kylegawley.com/dark-patterns-the-art-of-online-deception/