İDARİ İŞLEMDE USUL VE ŞEKİL SAKATLIKLARININ SONRADAN DÜZELTİLMESİ VE ALMANYA ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 183 - 208, 29.12.2021

Atila Erkal

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1031464

Cited By: 4

Öz

İdari işlemler idarenin faaliyetlerinde önemli bir yer tutmaktadır. İdari işlemler ile kişilerin temel haklarına müdahale edilebildiğinden bunların tesisinde hukuka uygunluğun sağlanması için idarenin azami dikkat göstermesi gerekmektedir. Buna rağmen idari işlemde sakatlık söz konusu ise esasa etki etmeyen sakatlıkların sonradan düzeltilme imkânının tanınması usul ekonomisine hizmet edecektir. İdari işlemin esasına etki etmeyen sakatlıklar usul ve şekil unsurunda söz konusu olabilmektedir. İdari işlemler yargısal denetimde usul ve şekil sakatlığı sebebiyle iptal edilse bile idare bu usul ve şekil sakatlığını gidererek aynı hukuki sonucu amaçlayan yeni bir işlem tesis edebilmekte bu da kamu hizmetlerinin aksamasına ya da kişilerin haklarına erişmede gecikmeye neden olabilmektedir.
Türk hukukunda bunu engellemek amacıyla yargı denetimde şekil sakatlıkları asli ve tali olarak ikiye ayrılarak ele alınmaktadır. Asli şekil sakatlıkları sonucu etkilediğinden iptal edilmekte, tali şekil sakatlıklarında ise sonucu etki etmediğinden hukuka aykırılık görmezden gelinmektedir. İdari süreçte idari işlemin kaldırılması ve geri alınması mümkün olmaktadır. Alman hukukunda idari işlem konusu idari usul kanununda ayrıntılı bir şekilde düzenlenmektedir. Bir idari işlemin hukuka uygun ve geçerli olabilmesi için hangi şartların gerektiği, hangi durumda yok hükmünde olduğu, hangi durumda idari işlemdeki usul ve şekil sakatlıkların sonradan düzeltilebileceği ya da görmezden gelineceği hüküm altına alınmıştır. Bu bağlamda asli şekil sakatlığı olarak görülebilecek gerekçe yükümlülüğüne uyulmaması, hukuki dinlenilme hakkının tanınmaması gibi kanunda sayılan durumlarda bu usul hakları sonradan tanınarak idari işlemdeki usul sakatlıkları giderilmektedir. Böylece idari işlem yapıldığı andan itibaren hukuka uygunluk kazanmaktadır. Ancak bu usul ve şekil sakatlıklarının sonradan düzeltilmesi ilgililerin bu hakları etkili bir şekilde kullanabilmesi durumda söz konusu olmaktadır. Usul ve şekil sakatlıklarının hangi süre zarfında giderilebileceği de usul kanununda belirlenmiştir. İdari aşamada giderilebileceği gibi yargılama aşamasında da esasa ilişkin karar verilinceye kadar mümkündür. Buna karşılık tali nitelikte şekil sakatlıkları işlemin esasına etki etmediği sürece görmezden gelinmektedir. Bunlar hukuka uygun hale gelmese de iptalleri istenememektedir.

Anahtar Kelimeler

İdari işlem, usul sakatlığının sonradan düzeltilmesi, şekil sakatlığının sonradan düzeltilmesi, Alman idari usul hukuku, idari işlemin sonradan sağlık kazanması

Kaynakça

• Akyılmaz, Bahtiyar, İdari Usul İlkeleri Işığında İşlemin Yapılış Usulü, Ankara 2000.
• Akyılmaz, Bahtiyar/ Sezginer, Murat/Kaya, Cemil, Türk İdare Hukuku, Ankara 2021. (İdare Hukuku).
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, Açıklamalı-İçtihatlı, Ankara 2019. (İdari Yargılama).
• Beaucamp, Guy, Heilung und Unbeachtlichkeit von formellen Fehlern im Verwaltungsverfahren, JA 2007, s. 117-120.
• Birtek, Fatih, Kazanılmış Hak kavramı, İBD, C. 82, Sy. 2 s. 761.
• Bülbül, Erdoğan, İdari İşlemlerin Yürürlükten Kaldırılması, İstanbul 2010.
• Çağlayan, Ramazan, İdari Yargılama Usulünde İdari Yargı Yerinin Sebep İkame Yetkisi, Y. 2016, DD. Sy. 141, s. 9-40.
• Durner, Wolfgang, Die Behördliche Befugnis zur Nachbesserung fehlerhafte Verwaltungsakte, VerwArch 2006, s. 345-380.
• Fremhut, Michel Lysander, Formelle Fehler des Verwaltungsakts und Ihre Folgen, JA 2012, s. 844- 850.
• Gözler, Kemal, İdare Hukuku, C. I, Bursa 2009. (c. I).
• Gözübüyük, A. Şeref / Tan, Turgut, İdare Hukuku, C. 1, Genel Esaslar, Ankara 2018.
• Günday, Metin, İdare Hukuku, Ankara 2017.
• Gwiasda Benjamin, Das verfahrene Verfahren: § 45 VwVfG und seine Wirkunggen, NVwZ 2021, s. 526-532.
• Häberle, Peter, Grundrechte im Leistungsstaat, VVDStRL, 1970, s. 43-141.
• Haueisen, Fritz, Verwaltungsverfahren und Verwaltungsakt, DÖV 1973, s. 656.
• Held, Jürgen, Individualrechtschutz bei fehlerhaftem Verwaltungsverfahren, NVwZ 2012, s.461-468.
• Hill, Hermann, Das fehlerhafte Verfahren und seine Folgen im Verwaltungsrecht, Heidelberg 1986.
• Hufen, Friedhelm, Fehler im Verwaltungsverfahren,Baden-Baden 2002.
• Kopp, Ferdinand, Die Heilung von Mängeln des Verwaltungsverfahrens und Nachschieben von Gründen im Verwaltungsprozeβ, VerwArch 1970, s. 219.
• Kopp/Ramsauer, VwVfG § 45, Verwaltungsverfahrensgesetz, München 2020.
• Laubinger, Hans_Werner, Heilung und Folgen von Verfahrens- und Formfehlern, VerwArch, 1981, s.333.
• Maurer, Hartmut, Das Verwaltunggsverfahrensrecht des Bundes, JuS 1976, s. 492.
• Oğurlu, Yücel, İdare Hukukunda Kazanılmış Haklara Saygı ve Haklı Beklentiler Sorunu, Ankara 2003.
• Riese, VwGO § 113, in: Schoch/Schneider, VwGO 2021.(BeckOnline).
• Sachs,VwVFG § 45, Heilung von Verfahrens- und Formfehlern, in: Stelkens/Bonk/Sachs/, Verwaltungsverfahrensgesetz, 2018, Rn. 5.
• Saurer, Johannes, Heilung von Verfahrensveghlern in umweltrechtlichen Zulassungsverfahren, NVwZ 2020, s. 1137-1143.
• Schemmer, VwVfG § 46 Folgen von Verfahrens- und Formfelern, in: BeckOK VwVfG, Bader/Ronellenfitsch 2021.(BeckOnline).
• Schenke, Wolf Rüdiger, Reform ohne Ende- Das 6. VwGOÄndG, NJW 1997, s. 81-93.
• Schoch, Friedrich, Nacholen der Begründung und Nachschieben von Gründen, DÖV 1984, s. 401-411.
• Sezginer, Murat, Usul Kanunlarında İdari İşlemin Dış Görünüşü, İdari usul Kanunu Uluslararası Sempozyumu, Ankara 1998, s. 218 (idari işlem).
• Storr, Stefan /Schröder, Rainer, Allgemeines Verwaltungsrecht, Stuttgart 2021.
• Tan, Turgut, İdari İşlemin Geri Alınması, Ankara 1970.
• Tolon, Kemal Doğu, İptal ve Tam Yargı Davalarında Kazanılmış Hak, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile ilgili İncelemeler III, Danıştay Başkanlığı, Ankara 1986, s. 170
• Wahl/Pitzcker Verwaltungsverfahrenzwischen Verwaltungseffizienz und Rechtschutzauftrag, VVDStRL 1983, s. 173.
• Yıldırım, Turan/Yasin, Melikşah/Kaman, Nur/Özdemir, H. Eyüp/Üstün, Gül/Tekinsoy, Özge Okay, İdare Hukuku, İstanbul 2018.