YARGI KARARLARI IŞIĞINDA DEVLET MEMURİYETİNE YAKIŞMAYAN TUTUM VE DAVRANIŞ KAVRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 845 - 870, 27.12.2022

Seher Serttaş

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1169693

Öz

Kanunların devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara veya yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinde sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir. 125. maddenin A/(e) alt bendine göre, “Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak” eylemi, uyarma disiplin cezası gerektirmektedir. Soyut bir kavram olan devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak ne demektir? Yine 125. maddenin B bendinde kınama cezası gerektiren disiplin suçları olarak “Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak” ve “Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak” sayılmaktadır. “Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak” ise aynı maddenin C/(ı) alt bendinde aylıktan kesme cezasını gerektirmektedir. En ağır disiplin cezası olan devlet memuriyetinden çıkarılmayı düzenleyen 125. maddenin E bendinde ise “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” ile “ Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak” disiplin suçları olarak belirtilmiştir. Memuriyeti sona erdiren nitelikte eylem olan “yüz kızartıcı hareket” kavramı ne anlama gelmektedir? Belirtilen disiplin suçlarının içeriği ve sınırlarının belirsiz ve soyut olması uygulamada sorunlara neden olmaktadır. Zira idarenin bu eylemleri dar veya geniş yorumlamasına bağlı olarak memur hakkında disiplin cezası verilip verilmeyeceği veya disiplin cezasının ağırlığı değişeceğinden, memurun hak ve özgürlüğü farklı şekilde etkilenmektedir.
Bu bildiride özetle, devlet memuriyetine yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak kavramının ne anlama geldiği, çerçevesi ve sınırları ile bu kavrama dayanılarak verilen disiplin cezalarına karşı yapılan yargısal denetimde yargı organlarının konuya bakışı değerlendirilecektir. Bu bağlamda, memuriyete yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak kavramının içerik ve anlamı, başta Devlet Memurları Kanunu olmak üzere, diğer Kamu Personel Hukukunu ilgilendiren mevzuat hükümleri çerçevesinde ülkemizde uygulanışına ve yargı kararlarına yer verilerek görüş ve düşüncelerimiz izaha çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Devlet memuru, takdir yetkisi, disiplin suçu, disiplin cezası, memuriyete yakışmayan davranış

Kaynakça

• Akgüner, Tayfun ve Berk, Kahraman, İdare Hukuku. İstanbul: Der Yayınları, 2017.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Sezginer, Murat ve Kaya, Cemil. Türk İdare Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2019.
• Aras, Bahattin. “Kamu Görevlilerinin Özel Hayatlarına İlişkin Hususların Disiplin Soruşturmasına Konu Edilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 2021, S. 153, (2021): 235 – 267.
• Aslan, Zehreddin ve Altındağ, Halil. Memurların Disiplin ve Ceza Soruşturması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Avcı, Mustafa. “Mecelle’ye Göre Hâkimin Nitelikleri ve Yargılama Etiği”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 7, S. 27, (2016): 33-58.
• Başa, Şafak. “Özel Hayatın Gizliliği İlkesi ve Disiplin Hukuku”, Denetim Dergisi, S.127-128, (2014): 26-30.
• Evren, Çınar Can ve Uçar, İsmail. Kamu Görevlileri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Fiş Üstün, Gül. “Disiplin Soruşturmalarında Hukuka Aykırı Deliller”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S.1, (2018): 17-35.
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku Cilt II. Bursa: Ekin Yayınevi, 2019.
• Gündüz, Fatma Ebru. “Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Delillerin Disiplin Hukukunda Kullanılması”, YBHD, S. 1, (2019): 89 –114.
• Hacib, Yusuf Has. Kutadgu Bilig. Ankara: Gençlik ve Spor Yayınları, 2019.
• Kaman Karan, Nur. Devlet Memurluğunun Sona Ermesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.
• Nizamü’l-mülk. Siyasetname. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Pınar, İbrahim ve Çalışkan, Öner. Disiplin Suç ve Cezaları & Disiplin Soruşturması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar. “Özel Hayatın Kapsamı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVII, S. 3, (2013): 227-266.
• Sancakdar, Oğuz, Önüt, Lale Burcu, Us Doğan, Eser, Kasapoğlu Turhan, Mine ve Seyhan, Serkan. İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Yıldırım, Turan ve Kaman, Nur. “Kamu Görevlilerinin Özel Hayatı”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, C. 18, S. 1, (2019): 155–172.