EMİN SIFATIYLA ZİLYEDİN TAŞINIRI BAĞIŞLAMASININ HÜKMÜ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1177 - 1192, 27.12.2022

Osman Levent Özay

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1169720

Öz

Bir eşya üzerinde önceki zilyedin veya malikin iradesiyle zilyet olan kimseler emin sıfatıyla zilyet olarak adlandırılır. Türk Medeni Kanunu’nun 988. maddesinde “Bir taşınırın emin sıfatıyla zilyedinden o şey üzerinde iyiniyetle mülkiyet veya sınırlı aynî hak edinen kimsenin edinimi, zilyedin bu tür tasarruflarda bulunma yetkisi olmasa bile korunur.” hükmüne yer verilmiştir. Başka bir deyişle kanun koyucu, emin sıfatıyla zilyetten edinilen aynî haklar bakımından zilyedin tasarruf yetkisi bulunmasa da iyiniyetli üçüncü kişilerin güvenlerini korumuştur. Bu noktada emin sıfatıyla zilyedin taşınırı bağışladığı hallerin ise, özel olarak değerlendirilmesi gerekir. Zira bağışlama sözleşmesinin tanımlandığı Türk Borçlar Kanunu’nun 285. maddesine göre bağışlama için gerekli şartlardan biri, kazandırmanın bağışlayanın malvarlığından gerçekleşmiş olmasıdır. Başka bir deyişle bağışlayanın malvarlığında olmayan bir malın bağışlanması mümkün değildir. Emin sıfatıyla zilyedin taşınırı bağışladığı hallerde bu şartın gerçekleşmediği ve dolayısıyla geçersizliğin meydana geleceği açıktır. Ancak bu geçersizliğin taahhüt işlemini mi tasarruf işlemini mi geçersiz kılacağı doktrinde tartışmalıdır. Aynı şekilde söz konusu ihtimalin elden bağışlama bakımından da özel olarak değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca bağışlamanın geçersizliğine rağmen taşınırın bağışlandığı iyiniyetli üçüncü kişilerin TMK m. 988 hükmü kapsamında korunup korunmayacağı da yine tartışmalı hususlardandır. Zira bir görüş, bağışlamanın TMK m. 988 kapsamında olmadığını kabul ederken, diğer bir görüş bağışlamanın da ilgili hükmün uygulama alanına dahil olduğunu ve iyiniyetli üçüncü kişilerin güveninin korunacağını ileri sürmektedir. Çalışmada, Türk-İsviçre hukukunda sorunun çözümüne yönelik ileri sürülen görüşler değerlendirilerek emin sıfatıyla zilyedin taşınırı bağışlaması halinde taşınırın mülkiyetinin kime ait olması gerektiği tespit edilmiştir. Ayrıca önceki zilyet veya malikin, emin sıfatıyla zilyet ve iyiniyetli üçüncü kişiye karşı olası talepleri de bu kapsamda belirlenmeye incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emin sıfatıyla zilyet, Bağışlama, İyiniyetli üçüncü kişi, Taşınır, Aynî hak.

LEGAL CONSEQUENCES OF DONATION OF MOVABLES BY ENTRUSTED POSSESSOR

Öz

Person who is in possession of a property by the will of the previous possessor or owner is called entrusted possessor. In Article 988 of the Turkish Civil Code “A person who takes possession of a chattel in good faith in order to become its owner or to acquire a limited right in rem is protected therein even if the chattel was entrusted to the transferor without any authority to effect the transfer.” provision is included. In other words, the legislator, protected the real rights of third parties in good faith, even though the entrusted possessor did not have the power of disposition. At this point, the cases in which the entrusted possessor donates the chattel must be especially evaluated. Because, according to Article 285 of the Turkish Code of Obligations, in which the donation contract is defined, one of the necessary conditions for donation is that the donation is realized from the donor's assets. In other words, the donor cannot donate a property that is not in his/her possession. In cases where the entrusted possessor donates the movable, it is clear that this condition is not fulfilled and therefore invalidity will occur. However, it is debatable in the doctrine whether this invalidation will affect the transaction of disposal or the contract. Likewise, this possibility should be evaluated specifically in terms of a gift from hand to hand. In addition, despite the invalidity of the donation, it is also a controversial issue whether the bona fide third parties to whom the movables are donated will be protected within the scope of Article 988 of the Turkish Civil Code. Because while one opinion accepts that donation is not within the scope of Article 988 of the Turkish Civil Code, another opinion argues that donation is included in the scope of application of the relevant provision and that the bona fide third parties will be protected. In the study, the views put forward for the solution of the problem in the Turkish-Swiss doctrine will be evaluated and it will be determined who should own the movable in case the entrusted possessor donates the movable. In addition, possible legal claims of the previous possessor or owner against the entrusted possessor and bona fide third party will also be tried to be determined within this scope.

Anahtar Kelimeler

Entrusted possessor, Donation, Bona fide third party, Movables, Real rights

Kaynakça

• Antalya, O. Gökhan, Editör. Eşya Hukuku Cilt IV/1. Ankara: Seçkin, 2021.
• Aral, Fahrettin ve Ayrancı, Hasan. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. Ankara: Yetkin, 2021.
• Barth, Frédéric. “Gültigkeit bzw. Wirksamkeit der Handschenkung einer anvertrauten Sache”. Basler juristische Mitteilungen, S. 5 (2021): 275-294.
• Bucher, Eugen. Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil (ohne Deliktsrecht). Zürich: Schulthess 1988.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Esener, Turhan. “Menkul Eşyanın İktisabında Görünüşe İtimat Prensibinin Ehemmiyeti”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16, S. 1-4 (1959): 260-266.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt I. İstanbul: Vedat, 2013.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Gürsoy, Kemal Tahir, Eren, Fikret ve Cansel, Erol. Türk Eşya Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1984.
• Hamamcıoğlu, Gülşah Vardar. Taşınır ve Taşınmaz Mülkiyetini Konu Alan Bağışlama Sözleşmesi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Hatemi, Hüseyin, Serozan, Rona ve Arpacı, Abdülkadir. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1991.
• Homberger, Arthur. Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, IV. Band, Das Sachenrecht, 3. Abteilung, Besitz und Grundbuch, Art. 919-977. Zürich: Schulthess, 1938.
• Honsell, Heinrich, Vogt, N. Peter, Geiser, Thomas, Editör. Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II. Basel: Helbing&Lichtenhahn, 2015.
• Honsell, Heinrich, Vogt, N. Peter, Wiegand, Wolfgang Editör. Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529. Basel: Helbing&Lichtenhahn, 2015.
• Honsell, Heinrich. Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil. Bern: Stämpfli, 2017.
• Huguenin, Claire. Obligationenrecht Allgemeiner Teil und Besonderer Teil. Zürich: Schulthess, 2014.
• Hurst-Wechsler, Martina. Herkunft und Bedeutung des Eigentumserwerbs Kraft guten Glaubens nach Art. 933 ZGB. Zürich: Schulthess, 2000.
• Koller, Alfred. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil. Bern: Schulthess, 2017.
• Kurt, Ekrem. “Motorlu Araç Mülkiyetinin Devri, Tescili ve Harici Devirler.”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 8, Özel Sayı: Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER’e Armağan (2013): 1857-1930.
• Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer ve Oktay-Özdemir, Saibe. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2017.
• Öz, Turgut. Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1990.
• Özçelik, Barış. “Motorlu Araç Mülkiyetinin Yetkisiz Kimseden Devralınması ve Sonuçları.”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 68, S. 4 (2019): 841-861.
• Pichonnaz, Pascal, Vogt, N. Peter ve Wolf, Stephan, Editör. Spuren des römischen Rechts: Festschrift für Bruno Huwiler zum 65. Geburtstag. Bern: Stämpfli, 2007.
• Rusch, Arnold F. Rechtsscheinlehre in der Schweiz. Zürich: Dike 2010.
• Serozan, Rona. Eşya Hukuku I. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2014.
• Sieber, Lorenz. Der bereicherungsrechtliche Ausgleich bei Leistungsketten. Bern: Stämpfli, 2015.
• Sirmen, Lale. Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
• Stark, Emil W. ve Lindenmann, Barbara. Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Der Besitz, Art. 919-941 ZGB. Bern: Stämpfli, 2016.
• Tekinay, Selahattin S., Akman, Sermet, Burcuoğlu, Haluk ve Altop, Atilla. Tekinay Eşya Hukuku Cilt I. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1989.
• Tekinay, Selahattin S., Akman, Sermet, Burcuoğlu, Haluk ve Altop, Atilla. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Ulusan, İlhan. İyiniyetli Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcunun Sınırlanması Sorunu. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1984.
• Ünal, Mehmet ve Başpınar, Veysel. Şeklî Eşya Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2017.
• Vischer, Frank, Editör. Obligationenrecht–Besondere Vertragsverhältnisse, Schweizerisches Privatrecht, Bd. VII/1. Basel, Stuttgart: Helbing&Lichtenhahn, 1977.
• Wieser, Charlotte. Gutgläubiger Fahrniserwerb und Besitzesrechtsklage: Unter besonderer Berücksichtigung der Rückforderung «entarteter» Kunstgegenstände. Basel, Genf, München: Helbing&Lichtenhahn, 2004.