GÜNCEL GELİŞMELER IŞIĞINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ'NİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 681 - 709, 27.12.2022

Hatice Türkay

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1169745

Öz

I. Dünya Savaşı neticesinde kurulan Milletler Cemiyeti silahlı çatışmaları önlemede başarılı olamamış ve II. Dünya Savaşı yaşanmıştır. II. Dünya Savaşı çok geniş bir alanı çok yoğun bir şekilde etkilemiş ve ciddi ihlaller ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Milletler Cemiyeti’nde ortaya çıkan eksikliklerin giderildiği başarılı bir örgüt kurma fikri daha etkili bir şekilde destek görmüş ve 1945 yılında San Francisco Konferansı’na katılan 50 devletin onayıyla Birleşmiş Milletler (BM) kurulmuştur. Birleşmiş Milletler, dönemin şartlarına uygun olarak ortaya çıkmış ve bu nedenle II. Dünya Savaşı’nın galibi olan devletlerin yoğun etkisi altında kalmıştır. Bu durum ilgili düzenlemelere de yansımış, ancak özellikle Güvenlik Konseyi’nin yapısı ve özellikleri eleştirilmiştir. Ancak eleştiriler düzenlemelere engel olamamış ve Güvenlik Konseyi’nde beş daimi üye statüsü oluşturulmuştur. Veto hakkı olarak ifade edilen hak sayesinde esasa ilişkin bir hususta Güvenlik Konseyi’nin karar alabilmesi bu devletlerin olumlu oyuna ya da en azından çekimser kalmasına bağlı olmuştur. Bu durum BM’nin kuruluşundan beri eleştirilen ve farklı çözüm önerileri sunulan bir husustur. Açık Uçlu Çalışma Grubu’nun önerileri, Uzlaşma için Birlik Grubu’nun önerileri, G-4 devletlerinin önerileri, BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın A ve B planları, Afrika Grubu, L.69 Grubu ve S-5 Grubu’nun önerileri bunlardan bazılarıdır. Önerilerde özellikle Güvenlik Konseyi’nin üye sayısının arttırılması ve bu kapsamda daimi üye sayısının arttırılmasına yer verilmiş ve veto hakkı noktasında farklı görüşler ileri sürülmüştür. Ancak henüz sorun çözülememiştir. Çünkü veto hakkına sahip olan beş daimi üye (ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa) daimi üyelikten kaynaklanan ayrıcalıklardan vazgeçmek istememektedir. Çözüm önerilerinin tamamı BM Andlaşması’nda değişiklik gerektirmektedir. Değişikliğin yapılabilmesi ise yine Genel Kurul’da bu beş devletin içinde bulunduğu 2/3 bir oyçokluğunun sağlanmasına bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler, Güvenlik Konseyi, Genel Kurul, yeniden yapılandırma, öneriler.

Kaynakça

• Kitaplar ve Makaleler Adıbelli, Barış, Kuzey Kore (Bir Komünist Hanedanlığın Hikâyesi), C.1. İstanbul: Bilim&Gönül Yayınevi, 2012.
• Akşin, Sina, Kısa 20. Yüzyıl Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Best, Antony, M. Hanhimaki, Jussi, A. Maıolo, Joseph ve Schulze, Kirsten E (Çev. Taciser Ulaş Belge), 20. Yüzyılın Uluslararası Tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2020.
• Bourantonis, Dimitris, The History and Politics of UN Security Council Reform. London: Routledge, 2005.
• Cardeas, Emilio J., “The United Nations Security Council’s Quest for Effectiveness”, Mich. J. Int’l L. 25, S.4 (2004): 1341-1348.
• Carswell, Andrew J., “Unblocking the UN Security Council: The Uniting for Peace Resolution”, J. Conflict &Security L. V:18, No: 3, 2013, pp. 453-480.
• Cox, Brian, “United Nations Security Council Reform: Collected Proposals and Possiple Cıonsequences”, S. C. J. Int2l. L.&Bus.,6, S.1 (2009): 89-127.
• Çağıran, Mehmet Emin, Uluslararası Örgütler. Ankara: Turhan Kitabevi, 2004. Çolak Ömer ve Köse İsmail, “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Reformu Sorunsalı: İtalya’nın Beklentileri ve Stratejileri”, Gazi Akademik Bakış 13, S.26 (Yaz 2020): 21-48.
• Denk, Erdem, Birleşmiş Milletler Sistemi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015.
• Fuqua, Jacgues L., Nuclear Endgme: The Need for Engagement with North Korea. London: Praeger Security International, 2007.
• Hinsley, Francis Harry, Power and the Pursuit of the Peace. Cambridge: Cambridge University Press, 1963.
• Krasno, Jean ve Das, Mitushi, “The Uniting for Peace Resolution and Other Ways of Circumvening the Authority of the Security Council”, Bruce Cronin ve Ian Hurd, editör. The UN Security Council and the Poitics of International Authority. London: Routledge, 2008.
• Mengiler, Özgür, Birleşmiş Milletler Çerçevesinde Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçı Çözümü. Ankara: Barış Kitabevi, 2005.
• Minor, Alice, “Reform of the United Nations Security Council: A Rope of Sand”, School of International Training, International relations, Multilateral Diplomacy and Social Justice, Independent Study Project, 2010.
• Mohamed, Saira, “Shame in the Security Council”, Wash. U. L. Rev. S.90 (2013): 1191-1254.
• Morris, Justin, “United Nations Security Council Reform: A Counsel fort he 21 st Century”, Security Dialogue 31, S.3 (2000): 265-277.
• Öğüt, Selman, 21. Yüzyılda Uluslararası Hukuk Çerçevesinde BM Güvenlik Konseyi’nin Yeniden Yapılandırılması. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2014.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi, 2020.
• Pyo, Lee Kwang (Korean Overseas Information Services), A Handbook of Korea. Samhwa Printing Company, 1990.
• T’ongırwon, Kukt’o, A White Paper on South-North Dialoque in Korea. National Unification Board Rebuplic of Korea, 1982. Topal, Ahmet Hamdi, “Uluslararası Barış ve Güvenliğin Sürdürülmesi Kapsamında Barış İçin Birlik Kararı’nın Uygulanabilirliği”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.19 (Ekim 2014): 101-123.
• Kararlar United Nations, General Assembly Resolution A/RES/112 (II), The problem of indepence of Korea, 13 November 1947,http://undocs.org/en/A/RES/112(II) (24.06.2022).
• United Nations, General Assembly Resolution A/RES/195 (III), The problem of indenpendence of Korea, 11 December 1948, http://undocs.org/en/A/RES/195(III) (24.06.2022).
• United Nations, General Assembly, Resolution A/RES 1991(XVIII) A, Question of equitable representation on the Security Council and the Economic and Social Council, 17 December 1963, https://documents-dds ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/186/66/PDF/NR018666.pdf?OpenElement (11.8.2022).
• United Nations, General Assembly, Resolution A/RES/ES-11, Resolution adopted by the General Assembly on 2 March 2022, 18 March 2022, https://digitallibrary.un.org/record/3965290?ln=en (16.8.2022).
• United Nations, Security Council, Resolution 84(1950) of 7 June 1950, 7 June 1950, S/RES/84.
• United Nations, Security Council, Resolution 82 (1950) of 25 June 1950, 25 June 1950, S/RES/82.
• United Nations, Security Council, Resolution 83 (1950) of 27 June 1950, 27 June 1950, S/RES/83 (1950), http://www.unhcr.org/refworld/docid/3b00f20a2c. (21.06.2022).
• International Court of Justice, Certain Expenses of the United Nations, Advisory Opinion of 20 July 1962.http://www.icj-cij.org/docket/fıles/49/5259.pdf (1.07.2022). http://www.un.org/Docs/journal/aspws.asp?m=A/59/L.&7 (1.7.2022).