MEHAZ İSVİÇRE HUKUKUYLA MUKAYESELİ OLARAK SİMSARIN ÜCRET HAKKININ DOĞUMU KONUSUNDA ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 447 - 483, 17.07.2023

Alper Özboyacı

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1137341

Öz

Sözleşme yapmaya istekli tarafları bir araya getirme veya sözleşme heveslisine istediği fırsatı sunma faaliyeti, eski çağlardan bugüne bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır. Simsarlık uygulamasında genelde simsarın mali hakları, özelde ise ücret hakkının doğumuyla ilgili sorunlar gündeme gelmektedir. Bu nedenle, simsarın ücret hakkının doğumu noktasındaki şartları tek tek ele almak, uygulamada karşılaşılan tartışmalara çözüm bulmak adına gereklilik arz eder. Keza bu noktada mehaz İsviçre hukukundaki tartışmalardan yararlanmak, uygulamadaki sorunları daha sağlıklı çözmeye katkı sağlar.
Simsarın ücret hakkını elde edebilmesi için üç şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir. Bunlar: Geçerli bir simsarlık sözleşmesinin varlığı, asıl sözleşmenin kurulması ve simsarın faaliyeti ile asıl sözleşmenin kurulması arasında illiyet bağının bulunmasıdır. İlk koşul bakımından, ücret hakkının doğumu noktasında önem teşkil eden husus, sözleşmede simsarın hangi konularda faaliyet göstereceğinin (aracılık, fırsat sunma, yönlendirme) açıkça kararlaştırılmasıdır.
Ücret hakkının doğumu için aranan ikinci şart, asıl sözleşmenin şeklen ve içerik olarak geçerli bir şekilde kurulmasıdır. Bu itibarla simsarlık, sonuç odaklı bir faaliyettir ve literatürde tesadüfi sözleşme olarak anılır. Ancak taraflar sözleşmeye, bu şartı devre dışı bırakan birtakım kayıtlar getirebilir.
Simsarın ücret hakkını kazanabilmesi için göstermiş olduğu faaliyet ile kurulan asıl sözleşme arasında illiyet bağının kurulabilmesi gerekir. Burada, ücret hakkının doğumunu kolaylaştıran psikolojik illiyet yeterli görülür.

Anahtar Kelimeler

Simsar, Simsarlık Ücreti, Ücret Garanti Kaydı, Münhasırlık Kaydı, Psikolojik İlliyet.

Kaynakça

• Ammann, Caterina. Obligationenrecht I (Basler Kommentar I / BSK I), Art 1-529 OR içinde, editör Heinrich Honnsell, Nedim Peter Vogt ve Wolfgang Wiegand. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2011.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2021.
• Ayhan, Rıza; Çağlar, Hayrettin; Özdamar, Mehmet. Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Bakar, Gökhan. Taşınmaz Simsarlığı Sözleşmesinde Ücret ve Tabi Olduğu Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015.
• Bozkurt, Tamer. Türk Hukukunda ve Uygulamada Tellallık, Ankara: Yetkin Yayınları, 2007.
• Bracher, Nicholas. CHK- Handkommentar zum Schweizerischer Privatrecht, Vertragsverhältnisse Teil 2: Arbeitsvertrag, Werkvertrag, Auftrag, GoA, Bürgschaft, Art 319-529 OR içinde, editör Claire Huguenin ve Markus Müller-Chen. Zürich- Basel- Genf: Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Brunner, Retto. “Der Maklervertrag – Was soll drin sein und was soll geregelt werden?”, Immobillia, Marz (2007): 34-35.
• Burkhalter, Peter R. OR Kommentar, Schweizerisches Obligationenrecht (Orell Füssli Kommentar / OFK) içinde, editör Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz ve Roland Fankhauser. Zürich: Orell Füssli Verlag AG, 2016.
• Büyüknacar, Gönül. “Yargı Kararları Işığında Simsarlık Sözleşmesine İlişkin Ücret Hakkı”, TBB Dergisi, S.156 (2021): 217—270.
• Gautschi, Georg. Schweizerisches Zivilgesetzbuch (Berner Kommentar / BK), Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Band: VI- 2/5 içinde, editör Arthur Meier-Hayoz. Zürich: Stampfli Verlag AG, 1964.
• Grell, Boris. “Vermittlungs- oder Nachweisprovision im Maklerrecht”, TREX (2016): 164-166.
• Gül, Neytullah. “Simsarın Ücret Hakkı”, AÜHFD 4, S.64 (2016): 2795-2820.
• Karayalçın, Yaşar. Ticaret Hukuku, I. Giriş- Ticari İşletme. Ankara: Özel Basım, 1968.
• Kaşak, Erdem Fahri. “Roma Hukukunda Karşılaştırmalı Olarak Türk Hukukunda Şart (koşul, Condictio)”, İnÜHFD 10, S. 2 (2019): 548-562.
• Kurt, Ekrem. “Tellallık (Simsarlık) Sözleşmesinin Hükümleri”, Prof. Dr. Ali Güzel’e Armağan II, (2010): 1429-1445.
• Makaracı Başak, Aslı ve Öktem Çevik, Seda; “Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik Kapsamında Yetkilendirme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Şekli”, BAUHFD 14, S. 173-174 (2019): 9-33.
• Öcal Apaydın, Bahar. “İsviçre ve Türk Hukukunda Aracı Simsarlık Sözleşmesi Bakımından Çifte Simsarlık Faaliyeti Yürütülmesinin Hüküm ve Sonuçları”, YBHD, S.2 (2018): 143-173.
• Poroy, Reha ve Yasaman, Hamdi. Ticari İşletme Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Sarı, Onur. “Fikri ürüne İlişkin Simsarlık Sözleşmesi”, EÜHFD 14, S.2 (2019): 371-439.
• Streiff, Matthias. Handkommentar zum Maklervertrag mit Fokus auf den Immobilienmakler. Wetzikon-Zürich: Thesenverlag, 2009.
• Suter, Claudia. Private Equity VI, Gründer, Investoren und Management in der Welt von Private Equity- Update 6.0 des Steuerrechts erforderlich? içinde, editör Dieter Gericke. Zürich: Schulthess Juristische Medien AG, 2018.
• Şahiniz, C. Salih. Türk Borçlar Hukukunda Gayrimenkul Tellallığı (Emlak Komisyonculuğu-Emlak Danışmanlığı) Sözleşmesi. İstanbul: Beta, 2002.
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku, Ankara: Seçkin, 2020.
• Ülgen, Hüseyin; Helvacı, Mehmet; Kaya, Arslan; Nomer Ertan, Füsun. Ticari İşletme Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.