KÜRESEL İKLİM KRİZİ İLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI HUKUKUN RÖLÜ VE EKOKIRIM SUÇU

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 83 - 114, 17.07.2023

Yeter Tabur Erdi Şafak

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1185455

Cited By: 1

Öz

Küresel iklim krizi günümüzde tüm insanlığı ilgilendiren bir sorun halini almıştır. Uluslararası örgütler ve devletler iklim krizi ile mücadele edebilme konusunda bazı kararlar almakta ve alınan kararların uygulanması konusunda özellikle devletlere önemli bir görev düşmektedir. Uluslararası örgütlerin ve devletlerin iklim krizi ile mücadele konusunda uymakla yükümlü olduğu kurallar ise genellikle uluslararası çevre hukuku kuralları bağlamında oluşturulmakta ve bu kurallara uyulmaması durumunda devletlerin uluslararası sorumluluğu konusu gündeme gelebilmektedir. Uluslararası çevre hukuku öncelikle üç kaynaktan türetilmiştir. Bunlar: uluslararası teamül hukuku, uluslararası anlaşmalar ve hukuk genel ilkeleridir. İkincil kaynaklar ise uluslararası mahkemelerin yargı kararları, doktrin ve uluslararası örf ve adet hukuku kuralları olarak kabul edilmektedir. Uluslararası hukuk iklim krizinin önlenmesi ile ilgili çalışmalarını ise “çevrenin korunması” kuralları çerçevesinde düzenlemiş ve bu konuda üç konuya önem vermiştir. Bunlar; uluslararası sorumluluk konusu, uluslararası alanların rejimine ilişkin düzenlemeler konusu ve devletlerin kendi ülkelerindeki çevrenin öteki devletlerin ülkelerinin çevresi ile bağımlılığı konusudur. Küresel iklim krizi ile mücadele konusu ile ilgili olarak uluslararası hukuk bağlamında çevreye zarar vermenin suç olması ve çevreye zarar veren devletlerin sorumluluğu Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin 2019 yılında gerçekleştirdiği Taraf Devletler Kurulu’nda Pasifik Ada Ülkeleri tarafından gündeme gelmiş ve “ekokırım suçu”nıun Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsünde yer alması şeklinde bir öneri dile getirilmiştir. Bu çalışmada küresel iklim krizi ile mücadelede uluslararası hukukun rolü ve Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü bağlamında “ekokırım suçu” konusu irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İklim Krizi, Uluslararası Hukuk, Uluslararası Ceza Mahkemesi, Ekokırım Suçu, Birleşmiş Milletler

Kaynakça

• 1972: Report of the Conference A/CONF.48/14/Rev.1, https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/NL7/300/05/IMG/NL730005.pdf?OpenElement.
• 4. Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context Espoo, Finland, 25 February 1991, https://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-4&chapter=27&clang=_en
• “Aarhus Convention”, https://ec.europa.eu/environment/aarhus/.
• “African Charter on Human and Peoples' Rights”, https://www.achpr.org/legalinstruments/detail?id=49#:~:text=The%20African%20Charter%20on%20Human,freedoms%20in%20the%20African%20continent..
• Acer, Yücel ve Kaya, İbrahim, Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı İngilizce Özetli, 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2020.
• Altıparmak, Özlem, Ekokırım Suçu - Hukuki Tanım İçin Bağımsız Uzman Grubu Şerh ve Temel Metin Türkçe Çevirisi, Yayın Tarihi: Eylül 2021, Yayın No: 4, s.8.
• Aust, Anthony, Handbook of International Law, New York: Cambridge Univesity Press, 2005.
• Aybay, Rona ve Oral, Elif, Kamusal Uluslararası Hukuk, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Convention on Nature Protection and Wild Life Preservation in the Western Hemisphere, https://www.oas.org/juridico/english/treaties/c-8.html.
• Convention on the Rights of the Child Adopted and opened for signature, ratification and accession by General Assembly resolution 44/25 of 20 November 1989 entry into force 2 September 1990, in accordance with article 49, https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/commentaries/9_7_2001.pdf.
• Daniel, Bodansky, ‘The Paris Climate Change Agreement: A New Hope?’ American Journal of International Law. Year: 2016, (110), p.298–300.
• Dixon, Martin and Mccorquodale, Robert ve Williams, Sarah, Cases & Materials on International Law, Sixth Edition, Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Draft articles on Prevention of Transboundary Harm from Hazardous Activities, with commentaries 2001. https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/ProfessionalInterest/crc.pdf.
• Eco-Crime And Justice Essays On Environmental Crime, Edited By Kristiina Kangaspunta AND Ineke Haen Marshall, Published by the Public Information Department of UNICRI in 2009.
• Evans, Malcolm D., International Law, New York: First Edition, Oxford University Press, 2003.
• Güneş, Ahmet, “AARHUS Sözleşmesi Üzerine Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIV, Sa. 1, (2010)
• Independent Expert Panel for the Legal Definition of Ecocide Commentary And Core Text June 2021, https://static1.squarespace.com/static/5ca2608ab914493c64ef1f6d/t/60d7479cf8e7e5461534dd07/1624721314430/SE+Foundation+Commentary+and+core+text+revised+%281%29.pdf.
• International Court of Justice Applıcation Instituting Proceedings Filed in The Registry Of The Court On 9 May 1973 Case Concerning Nuclear Tests (Australia V. France). 1973 General List No. 58.
• International Court Of Justice Request For Advisory Opinion Transmitted To The Court Under The United Nations General Assembly Resolution 49/75 K of 15 December 1994 Legalıty Of The Threat Or Use Of Nuclear Weapons.
• Joshi, Seema “Why ecocide should be an international crime”, Erişim Tarihi: 04.02.2022 https://www.globalwitness.org/en/blog/why-ecocide-should-be-international-crime/.
• June 1992, https://www.un.org/en/conferences/environment/rio1992.
• Kurşun, Günal, 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, Ankara: İnsan Hakları Gündemi Derneği Yayını, 2011.
• Kyoto Protocol to the United Nations Framework Convention On Climate Change, https://unfccc.int/resource/docs/convkp/kpeng.pdf.
• Lake Lanoux Arbitration (France V. Spain) (1957) 12 R.I.A.A. 281; 24 I.L.R. 101 Arbitral Tribunal.1 November
• Lay Bronwyn, Neyret Laurent, Short Damien, Baumgartner Michael Urs, and Oposa Anonio, “Timely and Necessary: Ecocide Law as Urgent and Emerging,” The Journal Jurisprudence, (2015), 451-452, http://www. jurisprudence.com.au/juris28/lay.pdf.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Reçber, Kamuran, Uluslararası Hukuk, Bursa: Dora Basım Yayın, 2018.
• Report Of The United Nations Conference On Environment And Development (Rio de Janeiro, 3-14 June 1992), A/CONF.151/26 (Vol. I), https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.151_26_Vol.I_Declaration.pdf.
• Revised and updated report on the question of the prevention and punishment of the crime of genocide prepared by Mr . B . Whitaker, E/CN .4/Sub .2/1985/ 6 2 July 1985.
• Ronald, B. Mitchell, International Politics and the Environment, London: Sage Publishing, 2010.
• Shaw, Malcolm, N. International Law, Sixth Edition, New York: Cambridge Univesity Press, 2008.
• Sur, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, 14. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım, 2020.
• The Ecocide Project ‘Ecocide is the missing 5th Crime Against Peace, A report by Anja Gauger, Mai Pouye Rabatel-Fernel, Louise Kulbicki, Damien Short and Polly Higgins,
• First published 2012. Updated June 2013, with input from Vanessa Rockel, Ecocide Project Research Administrator.
• The Paris Agreement, https://unfccc.int/sites/default/files/english_paris_agreement.pdf
• Trail Smelter Case (United States, Canada) 16 April 1938 and 11 March 1941, VOLUME III pp. 1905-1982.
• United Nations Conference on Environment and Development, Rio de Janeiro, Brazil, 3-14
• United Nations Convention on the Law of the Sea, https://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf.
• Uzun, Elif, Milletlerarası Hukuka Aykırı Eylemlerinden Dolayı Devletin Sorumluluğu, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2016.
• Ünal, Şeref, Uluslararası Hukuk, Ankara: Yetkin Yayınları, 2005.
• Wijdekop, Femke, “Against Ecocide: Legal Protection for Earth,” Great Transition Initiative Erişim Tarihi: 13.04.2022, http://www.greattransition.org/publication/against-ecocide.