MANEVİ TAZMİNAT VE CEZALANDIRMA FONKSİYONU

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 657 - 675, 17.07.2023

Cansu Kulaç

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1232781

Öz

Manevi zararın tanımına ilişkin birden fazla teori vardır. Bu tanım yapıldıktan sonra manevi tazminatın fonksiyonu belirlenecek ve somut olayın gerekliliğine göre uygulanacaktır. Haksız fiil hukukunun geçirdiği tarihsel gelişim sürecinde tazminatın intikam duygusunu satın alma yani zarar vereni cezalandırma amacından uzaklaşıp zararın telafi edilmesi noktasına geldiği kabul edilmelidir. Ancak günümüz hukukunda Common Law uygulanan ülkeler başta olmak üzere cezalandırma fonksiyonu taşıyan yaptırım türleri vardır. Yüksek miktarda tazminatların gündeme gelmesi sebebiyle bunlardan en dikkat çekeni cezalandırıcı tazminattır. Cezalandırıcı tazminatı ikame etmemekle beraber bazı benzerlikler taşıyan medeni ceza ise bizim hukukumuzda yer alan cezalandırma fonksiyonu taşıyan yaptırım türüdür. Yargıtay uygulamalarının son zamanlarda manevi tazminatın fonksiyonlarını değerlendirdiği kararlarında cezalandırma amacını sağlamaya yönelik hükmettiği manevi tazminat miktarları tartışmalara sebep olmaktadır. Manevi tazminat bir cezalandırıcı tazminat ya da medeni ceza niteliğinde olmadığından cezalandırma fonksiyonuna hizmet etmesi yerinde bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

manevi tazminat, medeni ceza, cezalandırıcı tazminat, cezalandırma, caydırma

Kaynakça

• Abik, Yıldız, “Normun Koruma Amacı Teorisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 59 Sa. 3 (2010): 345-448.
• Antalya, Gökhan, Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2017.
• Antalya, Gökhan, “Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması -Türk Hukukuna Manevi Zararın İki Aşamalı Olarak Belirlenmesine İlişkin Bir Model Önerisi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma Dergisi C. 22, Sa. 3 (2016): 221-250.
• Arat, Ayşe, “6098 sayılı Borçlar Kanunu m.58’e göre Manevi Tazminatın Belirlenmesine, 818 Sayılı Borçlar Kanunu m. 49/II’nin Kaldırılmasının Etkisi”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 17 Sa. 3-4 (2013): 185-206.
• Atlan, Hülya, Manevi Zararı Tazmin Yolları. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2015.
• Ayan, Mehmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Ayan, Mehmet. Miras Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020. (Miras Hukuku).
• Başoğlu, Başak, “Cezalandırıcı Tazminat (Punitive Damages) Yaptırımı ve Bu Yaptırımın Türk Hukukuna Etkilerinin Değerlendirilmesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 15, Sa. 1 (2016): 617-637.
• Baykal, Murat, “Hukuk-Ekonomi İlişkisi ve Ekonomi Hukuku Üzerine”, Ankara Barosu Dergisi C. 4, Sa. 1 (2008): 76-87.
• Baysal, Başak, Haksız Fiil Hukuku. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2019.
• Baysal, Başak, editör, Sorumluluk Hukuku: Seminerler-Makaleler. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2017.
• Behr, Volker, “Punitive Damages in American and German Law”, Chicago-Kent Law Review Vol. 78, Iss. 1 (2003): 105-161.
• Colby, Thomas, “Beyond the Multiple Punishment Problem: Punitive Damages as Punishment for Individual Private Wrongs”, University of Minnesota Law Review Vol. 87, Iss. 1 (2003): 583-678.
• Cömert Akbay, Büşra, “Türk Rekabet Hukukunda Özel Hukuk Cezası”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi C. 4, Sa. 2 (2018): 149-175.
• Çağlayan Aksoy, Pınar, “Sebepsiz Zenginleşme hukukunda iade Talebinde Bulunmasını Engelleyen TBK Madde 81 Hükmü Üzerine Bir İnceleme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi C. 31, Sa. 4 (2015): 131-178.
• Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat, Talat ve Özkaraca, Ercüment, İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınları, 2022.
• Dağlıoğlu, Duygu, “Manevi Zarar”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2017.
• Demir, Kübra, “Manevi Tazminatın Belirlenmesine Genel Bir Bakış”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 8, Sa. 1-2 (2021): 67-88.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Erlüle, Fulya, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2015.
• Eroğlu Durkal, Müzeyyen, “Tam Yargı Davalarında Manevi Tazminat”, TBB Dergisi C. 131, Sa. 1 (2017): 179-210.
• Furrer, Andreas, Muller-Chen, Markus ve Çetiner, Bilgehan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Genç Arıdemir, Arzu, Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Manevi Tazminat. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2008.
• Gotanda, John Yukio, “Punitive Damages: A Comparative Analysis”, Working Paper Series Villanova University Charles Widger School of Law (2003): 1-54.
• Gönül Koşar, Günhan, “Haksız Fiil Hukukunun Amacı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 69, Sa. 3 (2020): 1437-1473.
• Gül, İbrahim, ABD ve Türk Hukukunda Medeni Ceza. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Gül, İbrahim, “Türk Hukukunda Medeni Ceza Sorumluluğu Nasıl Olmalı ?”, Hasan Kalyoncu
• Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 9, Sa. 18 (2019): 343-372.
• Güleryüz, Tarık ve Zorluoğlu Yılmaz, Ayça, “Bir Anglo-Amerikan Hukuku Müessesesi Olarak Cezalandırcı Tazminatın (Punitive Damages) Bazı Türk Hukuku Müesseseleri ile Mukayesesi”, TBB Dergisi C. 141, Sa. 1 (2019): 327-362.
• Gümüş, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt-1. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
• Hatemi, Hüseyin ve Gökyayla, Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• İnceoğlu, Murat, “Yargıtay Kararları Işığında Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Manevi Tazminat Talepleri”, BATİDER C. 24, Sa. 4 (2008): 77-121.
• İnceoğlu, Murat ve Başoğlu, Başak, Sipariş Edilmemiş Malların Gönderilmesi, Rona Serozan’a Armağan Cilt 2. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2010.
• İstemi, Mehmet Sözleşmenin Cüretkarane İhlali ve Cezalandırıcı Tazminat, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan Cilt 3. İstanbul: Beta Yayınları, 2011.
• Karayalçın, Yaşar, “Türk Hukukunda Şeref ve Haysiyetin Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 19, Sa. 1 (1962): 251-275.
• Keskin, Ayşe Dilşad, Objektif Manevi Zarar Teori Açısından Manevi Tazminat. Ankara: Yetkin Yayınları, 2016.
• Kırca, Çiğdem, “Manevi Tazminatın Fonksiyonu ve Niteliği”, Yargıtay Dergisi C. 25, Sa. 3 (1999): 242-270.
• Markel, Dan, “How Should Punitive Damages Work ?”, University of Pennsylvania Law Review Vol. 157, Iss. 1 (2019): 1383-1484.
• Morris, Clarence, “Punitive Damages in Personal Injury Cases”, Ohio State Law Journal Vol. 21, Iss. 2 (1960): 216-230.
• Nomer, Haluk Nami. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları, 2015. (Borçlar Genel 2015).
• Nomer, Haluk Nami. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları, 2021.
• Oğuzman, Kemal ve Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021. (Genel Hükümler Cilt 1).
• Oğuzman, Kemal ve Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016. (Genel Hükümler 2016).
• Oğuzman, Kemal ve Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Owen, David, “A Punitive Damages Overview: Functions, Problems and Reform”, Villanova Law Review Vol. 39, Iss. 2 (1994): 364-413.
• Özden Merhacı, Selin, Karşılaştırmalı Hukukta Cezalandırıcı Tazminat. Ankara: Yetkin Yayınları, 2013.
• Pekel, Abdülkadir, “Kitap Değerlendirmesi Hukuk ve Ekonomi, Cento Veljanovski”, Liberal Düşünce Dergisi C. 83, Sa. 1 (2016): 169-172.
• Reisoğlu, Seza. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümle. İstanbul: Beta Yayınları, 2014.
• Selanik, Atakan Adem. Manevi Zararın Tazmini. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022.
• Sümer, Hadi. Borçlar Hukuku Genel Hükümler El Kitabı. İstanbul: Beta Yayınları, 2022.
• Uçaryılmaz, Talya Şans ve Emiroğlu, Haluk, “Roma Hukukunda Haksız Fiil ve Suç İlişkisi Işığında Tazminatın Cezalandırıcı Fonksiyonu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 69, Sa. 2 (2020): 835-868.
• Ünlütepe, Mustafa. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Vahrenwald, Arnold, “Princess Caroline of Monaco Fights the Press”, Entertainment Law Review Vol. 4 (1995): 150-161.
• Walther, David ve Plein, Thomas, “Punitive Damages - A critical Analysis: Klink v Combs”, Marquette Law Review Vol. 49, Iss. 2 (1965): 369-386.
• Yağcı, Kürşad. Cezai Mirasçılıktan Çıkarma. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2013.
• Yavuz, Cevdet, Acar, Faruk ve Özen, Burak, Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınları, 2014.
• Yenipınar Berberoğlu, Filiz. Manevi Tazminat. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2017.