SET-OFF OF LABOR CLAIMS

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 1169 - 1204, 14.01.2025

Bülent Ferat İşçi

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1283996

Öz

Set-off is regulated between Articles 139 and 145 of the Turkish Code of Obligations No. 6098. There is no specific regulation on set-off in individual labor laws. However, set-off holds significant importance in labor law, as it does in other private law relationships. Although the performance assumed by the parties in an employment contract may not be of the same kind, there are cases where both the employee and the employer may have mutual monetary claims or debts arising from the employment relationship or another relationship. At this point, especially when the employer has a monetary claim against the employee, the institution of set-off comes into play. However, since the employee's claims are protected against the employer and third parties, the legislator has introduced special restrictions on set-off in labor law. Indeed, Article 407/2 of the Turkish Code of Obligations requires the element of “consent,” which is generally not required in set-off, in labor relations but does not require consent for claims arising from damages that are proven to be caused intentionally by the employee. Furthermore, the provision of the article evaluates “consent” only within the scope of wage debts. Therefore, it remains unclear how set-off will be applied to compensation claims of the employee.
This study briefly examines the institution of set-off and its conditions. Subsequently, it investigates whether the wages and compensations of employees subject to the Turkish Code of Obligations, Labor Law, Press Labor Law, and Maritime Labor Law can be subject to set-off and the conditions of such set-off.

Anahtar Kelimeler

Set-off of Wages, Set-off of Compensations, Consent to Set-off, Limit of Set-off, Limit of Confiscability

İŞÇİLİK ALACAKLARININ TAKASI

Öz

Takas, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 139-145 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Ancak bireysel iş kanunlarında takasa ilişkin bir düzenleme mevcut değildir. Takas diğer özel hukuk ilişkilerinde olduğu gibi, iş hukukunda önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar, iş sözleşmesinde tarafların karşılıklı olarak üstlendikleri edim, aynı cins olmasa da bazı durumlarda, işçi ve işverenin iş ilişkisinden veya başka bir ilişkiden dolayı, karşılıklı para borcu-alacağı olmaktadır. Bu noktada, özellikle işverenin işçiden para alacağı olduğu durumda, takas kurumu gündeme gelmektedir. Ancak işçi alacağı, özellikle ücret alacağı işverene ve üçüncü kişilere karşı korunma altında olduğu için, kanun koyucu, iş hukukunda takasa ilişkin özel kısıtlamalar getirmiştir. Nitekim TBK m. 407/2, takas kurumunda genel olarak aranmayan “rıza” unsurunu, iş ilişkilerinde aramış ancak işçinin kasten sebebiyet verdiği yargı kararıyla sabit bir zarardan doğan alacakta “rıza” unsurunu aramamıştır. Öte yandan, söz konusu madde hükmü, “rıza”yı sadece ücret borcu kapsamında değerlendirmiştir. Bu kapsamda, işçinin alacağı tazminatlarda, takasın ne şekilde gerçekleşeceği açık değildir.
Çalışmada, öncelikle, takas kurumu ve takasın şartları kısaca incelenecek, daha sonra ise, TBK, İşK, BİK ve DİK’na tabi işçilerin ücretlerinin ve tazminatlarının takasa tabi tutulup tutulamayacağı ve söz konusu takasın şartları detaylıca incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ücretin Takası, Tazminatların Takası, İşçinin Rızası, Takasta Sınır, Haczedilebilirlik Sınırı

Kaynakça

• Akyiğit, Ercan. İş Kanunu Şerhi Cilt II. Ankara: Seçkin, 2008.
• Alptekin Burak Boydak. 6356 Sayılı Kanun Bağlamında Sendika Özgürlüğünün Güvencesi. Ankara: Adalet Yayınevi 2019.
• Aral, Fahrettin. Türk Borçlar Hukukunda Takas. İstanbul: Yetkin Yayınları, 2010.
• Baskan, Şükriye Esra. 6356 Sayılı Kanun Çerçevesinde İş Sözleşmesinin Sendikal Nedenle Feshi. Ankara: Turhan Kitabevi, 2013.
• Caniklioğlu, Nurşen. “Türk Borçlar Kanunu –İş Kanunu İlişkisi ve Türk Borçlar Kanununun Bazı Hükümlerinin İş Kanunu Açısından Değerlendirilmesi”, 10. Yılında İş Kanunu Semineri. İstanbul: TİSK, 2013, 74-120.
• Centel, Tankut. “Türk Borçlar Kanunu’nda İşverenin Ücret Borcu”, Sicil, S. 23, (2011): 5-14.
• Centel, Tankut. Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Beta, 1994.
• Centel, Tankut. İş Hukukunda Ücret. İstanbul: Türkiye Denizciler Sendikası, 1987.
• Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat, Talat, Özkaraca, Ercüment. İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta, 2023.
• Çil, Şahin. “Yargıtay Kararlarına Göre İşçinin Ücreti”. Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 15, (2009): 70-88.
• Çoban, Nazlı. İş Hukukunda İşçi Sendikası Üyeliğinin Korunması. Ankara: Seçkin, 2019.
• Çopuroğlu, Çağlar. Ücret ve Korunması. Ankara, Turhan Kitabevi 2013.
• Develioğlu, Hüseyin Murat, Takas. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012.
• Doğan Yenisey, Kübra. “Hizmet Sözleşmesi”, Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Der. M. Murat İnceoğlu. İstanbul, On İki Levha 2012.
• Doğan Yenisey, Kübra. “İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum, S. 11 (2006/4): 63-82.
• Ekmekçi, Ömer. “Türk Borçlar Kanunu Tasarısının İş Sözleşmesine İlişkin Belli Başlı Hükümleri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 19, (2013): 19-28.
• Ekonomi, Münir. İş Hukuku Cilt 1 – Ferdi İş Hukuku. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı, 1984.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Yetkin 2019.
• Esener, Turhan. İş Hukuku. Ankara: Sevinç Matbaası 1978.
• Güneş, Başak/Mutlay, Faruk Barış. “Yeni Borçlar Kanununun ‘Genel Hizmet Sözleşmesi’ne İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, S. 30 (2011): 201-214.
• Karademir, Artür. “Türk İş Hukukunda Takas Uygulamaları”, Legal İHSGHD, C. 19, S. 75, (2022): 821-843.
• Küçük, Doğukan. Sendika Özgürlüğünün Güvencesi Bağlamında Sendikal Tazminat. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Narmanlıoğlu, Ünal. İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I. İstanbul: Beta, 2014.
• Oğuzman, Kemal, Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015.
• Özkaraca, Ercüment. “6356 Sayılı Kanunda Öngörülen Sendikal Güvenceler”, Çalışma ve Toplum, S. 38, (2013/3): 200-210.
• Rehbinder, Manfred ve Stöckli, Jean-Fritz. Einleitung und Kommentar zu den Art. 319–330b OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Der Arbeitsvertrag, Art. 319-362 OR. Zürih: Schulthess Juristische Medien AG, 2006.
• Reisoğlu, Seza. Hizmet Akdi Mahiyeti – Unsurları – Hükümleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 237, 1968.
• Soyer, Polat. “Genel Hizmet Sözleşmesine İlişkin Yeni Borçlar Kanunu Hükümlerinin İş Hukuku Bakımından Önemi”, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları. İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, 2012.
• Staehelin, Adrian. Der Arbeitsvertrag, Art. 319-330a OR Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2c. Zürih: Schulthess Juristische Medien AG, 2006.
• Streiff, Ullin, von Kaenel Adrian, Rudolph, Roger. Arbeitsvertrag, Praxiskommentar zu Art. 319-362 OR. Zürih: Schulthess Juristische Medien AG, 2012.
• Suna, İffet Didem. “Türk Hukukunda Takas ve Takasın Hukuki Niteliğine Bir Bakış”, Konya Barosu Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, (2022): 155 – 192.
• Sümer, Haluk Hadi. “İş Sözleşmesinin Sendikal Nedenle Feshi”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. 2. İstanbul: Beta, 2011.
• Taşkent, Savaş, Mutlay, Faruk Barış. Açıklamalı ve İçtihatlı 4857 İş Kanunu. İstanbul: Beta, 2024.
• Tekinay, Sulhi, Akman, Sermet, Burcuoğlu, Haluk, Altop, Atilla. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2013.
• Tunçomağ, Kenan. Türk Borçlar Hukuku I. Cilt Genel Hükümler. İstanbul: Sermet Matbaası 1976.
• von Tuhr, Andreas. Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı Cilt: 1-2. Ankara: Yargıtay Yayınları No 15, 1983.