BANKA HESAPLARININ KULLANDIRILMASI VE CEZA SORUMLULUĞU

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 719 - 756, 14.01.2025

İlhan Bulut

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1556442

Öz

Banka hesaplarının kullandırılması, üçüncü kişilerin belli bir menfaat karşılığında banka hesaplarının kullanımını suç faaliyeti yürüten kişilere devretmesi anlamına gelmektedir. Halk arasında "banka hesaplarının kiralanması" olarak adlandırılan bu durum, son yıllarda sıkça rastlanan yeni bir kriminolojik olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekonomik sıkıntılar yaşayan kişilerden belirli bir ücret karşılığında elde edilen banka hesapları, yasadışı bahis, suç gelirlerinin aklanması, dolandırıcılık, hırsızlık ve terörizmin finansmanı gibi suçlarda kullanılmaktadır.
Suç örgütleri, suç faaliyetlerini kolaylaştırmak ve kimliklerini gizlemek için başkalarına ait banka hesaplarını tercih etmektedir. Bu hesaplar aracılığıyla suçtan elde edilen paralar hızla yurt içindeki veya yurtdışındaki güvenli hesaplara aktarılmakta, nakit olarak çekilmekte veya kripto paraya dönüştürülmektedir. Böylece paranın izini sürmek ve asıl suçlulara ulaşmak oldukça zorlaşmaktadır. Banka hesaplarını kullandıran kişilerin çoğu, işlenen suçlar ya da hesaplarını kullanan kişiler hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaktadır. Bu durum, suçla mücadelede ciddi engeller oluşturmaktadır.
Siber alanda işlenen suçlar açısından önemli bir enstrüman haline gelen banka hesaplarının yol açtığı cezai sorumluluğun incelenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, banka hesaplarını kullandıran kişilerin işlenen suçlar karşısındaki cezai sorumluluğu, farklı suç tipleri açısından değerlendirilmektedir. Uygulamada, bu kişilerin cezai sorumluluklarının tespitinde çeşitli sorunlar yaşandığı gözlemlenmektedir. Özellikle hesap sahiplerinin işlenen suçlara ilişkin kastlarının yeterince incelenmediği, genellikle yardım eden konumunda olan bu kişilerin faillik çerçevesinde değerlendirildiği, zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasında ihtilaflar bulunduğu görülmektedir. Ayrıca, banka hesaplarının suç işlemek amacıyla kullandırılması sorununun Türk hukukunda yeterince bilinmediği ve yargılamalarda bu olgunun kendine has özelliklerinin dikkate alınmadığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, banka hesaplarının suç amacıyla kullandırılması sorununun kavramsal olarak netleştirilmesi, kriminolojik yönlerinin daha iyi anlaşılması ve yargılamalarda daha titiz ve ayrıntılı incelemeler yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Banka Hesaplarının Kullandırılması, Banka Hesaplarının Kiralanması, 5549 s. Kanun m. 15, Yasadışı Bahis, Dolandırıcılık, Hırsızlık, Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu, Terör Örgütüne Finansman Sağlanması Suçu

MONEY MULING AND CRIMINAL LIABILITY

Öz

The utilization of bank accounts refers to the transfer of bank account usage to individuals engaged in criminal activities in exchange for a certain benefit. Commonly referred to as "renting bank accounts," this has emerged as a new criminological phenomenon, particularly in recent years. Bank accounts obtained from individuals facing financial difficulties are frequently used in crimes such as illegal betting, money laundering, fraud, theft, and financing of terrorism.
Criminal organizations prefer using others' bank accounts to facilitate illegal activities and conceal their identities. Through these accounts, proceeds are quickly transferred to secure accounts domestically or abroad, withdrawn in cash, or converted into cryptocurrency, making it difficult to trace the money and apprehend the true perpetrators. Most individuals who allow their bank accounts to be used are often unaware of the crimes or the people involved, creating significant obstacles in combating crime.
Given the increasing role of bank accounts in cybercrimes, analyzing the criminal liability stemming from their use has become critical. This study evaluates the criminal responsibility of those who permit the use of their bank accounts, focusing on various types of crimes. It is observed that there are several issues in practice when determining their liability. Particularly, the intent of account holders in relation to the committed crimes is often inadequately assessed, and these individuals, who usually play an aider role, are frequently treated as principal offenders. Additionally, there are conflicts regarding the application of successive offenses provisions. Furthermore, the unique characteristics of this phenomenon are insufficiently recognized in Turkish law.
In conclusion, the conceptual clarification and better understanding of the criminological aspects of this issue are necessary, along with more detailed scrutiny in judicial practice.

Anahtar Kelimeler

Money Muling, Renting of Bank Accounts, Law No. 5549 Article 15, Illegal Betting, Fraud, Theft, Money Laundering, Financing Terrorism.

Kaynakça

• Açıkgöz, Emre İkbal. Bilişim Sistemleri Aracılığıyla Haksız Yarar Sağlama Suçu (TCK m. 244/4). Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Açıkgöz, Emre İkbal. Müşterek Faillik - Suça İştirakta Karşılıklı İsnadiyet. Ankara: Adalet Yayınevi, 2024.
• Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara Adalet Yayınevi, 2022. Altenhein, Karsten. “StGB § 261 Geldwäsche.” In Nomos Kommentar StGB, edited by Urs Kindhauser, Ulfrid Neumann, Hans-Ullrich Paefgen and Frank Saliger: Nomos Verlag, 2023.
• Artuk, M. Emin, Gökçen, Ahmet, Alşahin, M. Emin ve Çakır, Kerim. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Artuk, Mehmet Emin, Gökçen, Ahmet, Alşahin, M. Emin ve Çakır, Kerim. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Aydın, Devrim. “Dolandırıcılık Suçu.” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 2 (2021): 649-705.
• Aykın, Hasan ve Sözmen, H. Kevser. Terörün Finansmanı ile Mücadele. Ankara: MASAK Yayın No: XX, 2008.
• Balcı, Murat ve Çakır, Kerim. Kripto Para ve Elektronik Para Suçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Balcı, Murat, Çakır, Kerim ve Başoğlu, Neşat. Terörizmin Finansmanı Suçu (TFÖHK m. 4/1), Silahlı Terör Örgütüne Yardım Suçu (TCK m. 314/3, m. 220/7, m. 314/2) ve Bu Suçların Ayrımı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Bekkers, Luuk Marc Jacobus ve Leukfeldt, ER. “Recruiting Money Mules on Instagram: A Qualitative Examination of the Online Involvement Mechanisms of Cybercrime.” Journal of Deviant Behavior 44, no. 4 (2023): 603-19.
• Bekkers, Luuk, Van Houten, Ynze, Spithoven, Remco ve Leukfeldt, Eric Rutger. “Money Mules and Cybercrime Involvement Mechanisms: Exploring the Experiences and Perceptions of Young People in The Netherlands.” Journal of Deviant Behavior 44, no. 9 (2023): 1368-85.
• Belci, Ozancan. “Spor Müsabakalarında Yasadışı Bahis ve Şans Oyunu Suçları.” Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 2 (2021): 379-418.
• Choo, Kim-Kwang Raymond. “Money Laundering and Terrorism Financing Risks of Prepaid Cards Instruments.” Asian Journal of Criminology 4, no. 1 (2009): 11-30.
• Çakır, Kerim. Suça İştirakte Müşterek Faillik. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Çakır, Kerim. Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Çelen, Ömer. Bir İştirak Şekli Olarak Yardım Etme (Asli Fail Yardım Eden Ayrımı). Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Değirmenci, Olgun. Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (Kara Para Aklama Suçu). Ankara: Turhan Yayınevi, 2007.
• Dülger, Murat Volkan. Bilişim Suçları ve İnternet İletişim Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Erdoğan, Yağmur Müge. Zincirleme Suç, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2023).
• Galdo, Michael C., Tait, Monica E. ve Feldman, Lisa E. “Money Mules: Stopping Older Adults and Others from Participating in International Crime Schemes.” Department of Justice Journal of Federal Law and Practice 66, no. 7 (2018): 95-112.
• Gödekli, Mehmet. Terörizmin Finansmanı Suçu. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2017.
• Göktürk, Neslihan. “Suçun Yasal Tanımında Yer Alan “Hukuka Aykırılık” İfadesinin İcra Ettiği Fonksiyon.”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, S. 3 (2016): 407- 450.
• Hulsse, Rainer. “The Money Mule: Its Discursive Construction and the Implications.” Vanderbilt Journal of Transnational Law 50, no. 4 (2017): 1007-32.
• İçer, Zafer ve Akıncı, Cansu. “Spor Müsabakalarında Yasadışı Bahis ve Şans Oyunu Suçları (7258 Sayılı Kanun m. 5).” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 29, no. 2 (2023): 981-1002.
• Kamışlı, Gani. Yargıtay Kararları Çerçevesinde Hırsızlık Suçu. Ankara: Seçkin yayınevi, 2017.
• Kaplan, İbrahim. “Banka Hesabı Türleri, Hesap Sahibinin ve Hesap Türünün Tayininden Uygulanacak Kurallar.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 49, no. 01 (1994): 273-89.
• Kılıç, Ahmet Suçların İçtimaı Bağlamında Fiil tekliği. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Koç, Orçun. Teori ve Uygulamada Hırsızlık Suçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Koç, Ziya. “Belirsiz Sayıda Kişiye Karşı Bilişim Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Dolandırıcılık Suçu.” In 5. Türk-Kore Ceza Hukuku Günleri Karşılaştırmalı Hukukta Ekonomik Suçlar Uluslararası Sempozyumu Tebliğler Kitabı edited by Cumhur Şahin ve Faruk Turhan İzzet Özgenç. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Mahmutoğlu, Fatih Selami ve Karadeniz, Serra. “Bankacılık Yöntemlerinin Kullanılması Kapsamında Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu.” In Prof. Dr. Seza Reisoğlu Armağanı, 415-502. Ankara Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2016.
• Meran, Necati. Dolandırıcılık, Sahtecilik, Güveni Kötüye Kullanma. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
• Metz, Jochen. “Neue Phänomene bei Kriminalität und Rechtsmissbrauch.” Juristische Rundschau 2019, no. 10 (2019): 492-502.
• Neuheuser, Stephan. “Die Strafbarkeit des Bereithaltens und Weiterleitens des durch” Phishing erlangten Geldes.” Neue Zeitschrift für Strafrecht 28, no. 9 (2008): 492-97.
• Özbek, Veli Özer. Ekonomi Ceza Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Özbek, Veli Özer, Bacaksız, Pınar ve Doğan, Koray. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Özen, Mustafa. Ceza Hukuku Özel Hükümler Cilt II. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Özgenç, İzzet ve Yurtlu, Fatih. “Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçları Bakımından Teori ve Uygulamada Ortaya Çıkabilecek Sorunlara İlişkin Bir Değerlendirme.” In 5. Türk-Kore Ceza Hukuku Günleri Karşılaştırmalı Hukukta Ekonomik Suçlar Uluslararası Sempozyumu Tebliğler Kitabı, edited by Cumhur Şahin ve Faruk Turhan İzzet Özgenç. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Raza, Muhammad Subtain, Zhan, Qi ve Rubab, Sana. “Role of Money Mules in Money Laundering and Financial Crimes a Discussion Through Case Studies.” Journal of Financial Crime 27, no. 3 (2020): 911-31.
• Schwab, Dieter. “BGB § 819 Verschärfte Haftung bei Kenntnis und bei Gesetzes- oder Sittenverstoß.” In Münchener Kommentar zum BGB, edited by Franz Jürgen Säcker, Roland Rixecker, Hartmut Oetker and Bettina Limperg. Münschen: Verlag C.H. BECK München, 2024.
• Semiz, Murat. Bilişim Suçları ve Soruşturma Yöntemleri. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Soyaslan, Doğan. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2016).
• Şen, Ersan. “Hırsızlık Suçları.” Ankara Barosu Dergisi, no. 3 (2012).
• Tezcan, Durmuş, Erdem, Mustafa Ruhan ve Önok, R. Murat. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Töngür, Ali Rıza. “Türk Ceza Kanununda Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu.” Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık 100, no. 2 (2014): 37-64.
• Yılmaz, Sacit. “Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu.” Ankara Barosu Dergisi, no. 2 (2011): 69-98.
• Yılmaz, Sacit. Türk Ceza Hukuku Sisteminde Siber Suçlar. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Yılmaz, Yeşim. “Terörizmin Finansmanı Suçu.” Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, no. 3 (2020): 177-267.
• İnternet Kaynakları
• Baden-Würtemberg Landes Kriminalamt. “Finanzermittlungen Jahrbericht 2010”. Erişim Tarihi: Temmuz 11, 2024. https://ub01.unituebingen.de/xmlui/bitstream/handle/ 10900/80311/Finanzermittlungen_20101.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• EUROPOL. “European Money Mule Action leads to 1 803 arrests”. Erişim Tarihi: Temmuz 11, 2024. https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/ european-money-mule-action-leads-to-1-803-arrests.
• EUROPOL. “Money Muling”. Erişim Tarihi: Temmuz 09, 2024, https://www.europol. europa.eu/sites/default/files/documents/austria_flyer.pdf.
• EUROPOL. “Public Awareness and Prevention Guides - Money Muling”. Erişim Tarihi: Temmuz 02, 2024, https://www.europol.europa.eu/operations-services-andinnovation/ public-awareness-and-prevention-guides/money-muling.
• Lexpera Veritabanı, Erişim Tarihi: Ağustos 5, 2024, https://www.lexpera.com.tr/ MASAK. “Faaliyet Raporu 2023”. Erişim Tarihi: Temmuz 20, 2024. https://ms.hmb.gov. tr/uploads/sites/12/2024/04/Faaliyet-Raporu-2023.pdf#page=39.11.
• Milliyet Gazetesi. “‘Kiralık banka hesabı’ tuzağında şok detaylar: 300 bin liraya yüzde 8’lik pay!”. Erişim Tarihi: Temmuz 07, 2024. https://www.milliyet.com.tr/ gundem/kiralik-banka-hesabi-tuzaginda-sok-detaylar-300-bin-liraya-yuzde-8likpay- 7047177.
• NTV Haber. ““Yüksek kazançla kiralık banka hesabı aranıyor” ilanlarına dikkat! Baş şüpheli olabilirsiniz”. Erişim Tarihi: Temmuz 07, 2024. https://www.ntv.com.tr/galeri/ turkiye/yuksek-kazancla-kiralik-banka-hesabi-araniyor-ilanlarina-dikkat-bassupheli- olabilirsiniz,HqAo_4MrskenlhMKuQStRg.
• TBMM Kanun ve Mevzuat. “5549 sayılı Kanun m. 15 Gerekçesi”. Erişim Tarihi: Temmuz 17, 2024. https://mevzuat.tbmm.gov.tr/Kanun/KanunDetay?YasamaKanunId=f7 2877bd-c1cb-037b-e050 007f01005610&kanunNumarasi=5549#step-2.
• TRT Haber. “‘Banka hesabınızı kiralayın’ mesajına dikkat”. Erişim Tarihi: Temmuz 07, 2024, https://www.trthaber.com/haber/gundem/banka-hesabinizi-kiralayin-mesajinadikkat- 654878.html.
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. “Ticaret Bakanlığı Iban Kiralama İlanları Başta Olmak Üzere Sosyal Mühendislik Dolandırıcılıklarına Karşı Harekete Geçti”. Erişim Tarihi: Temmuz 07, 2024. https://ticaret.gov.tr/haberler/ticaret-bakanligi-iban-kiralama- ilanlari-basta-olmak-uzere-sosyal-muhendislik-dolandiriciliklarina-karsi-hareket e-gecti.