İBN-İ HALDUN’UN ASABİYET TEORİSİ TEMELİNDE DEVLETİN GÖÇ PLANLAMASI VE GÖÇMENLERİN HAKLARI İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 757 - 779, 14.01.2025

Özgür Aydın

https://doi.org/10.54704/akdhfd.1568097

Öz

Bu makalede, devleti oluşturan temel unsurlardan birisi olarak kabul edilen nüfus unsuru üzerine İbn-i Haldun’un asabiyet teorisi temelinde yaklaşımı ve modern devletin hukuk düzeninde dayandığı göçmen hakları ilişkisi incelenmektedir. İnsanların birbiri ile dayanışmasının oluşturduğu toplumdan herkesin evrensel kurallara göre hareket ettiği kalabalıklara dönüşüm, modern devletler açısından nüfus unsurundaki niteliğin takip edilmesini zorlaştırmaktadır. Özellikle kısa süreli seyahatlerle alışıldık hale genel kent hareketliliğinin yanında, göç ile gelenlerin oluşturduğu kalabalıklar, modern devlette nüfus unsurunu takip etme yükümlülüklerini önemli hale getirmiştir. Bilindiği üzere devlet oluşumundan bahsedebilmek için egemenlik ve ülke unsurlarının yanında nicelik olarak yeterli insan topluluğuna ve nitelik olarak birtakım bağlarla bir arada yaşama iradesine gerek vardır. Aksi takdirde, salt kalabalık halde yaşayan insan toplulukları bir devlet oluşturmazlar.
İbn-i Haldun, tarihsel verileri ve dönemindeki sorunları gözlemleyerek devletin nüfus unsurunu incelemiştir. Onun nüfus unsurunu oluşturan insan topluluğundaki dayanışmaya karşılık geliştirdiği asabiyet teorisi, nüfus ve göç planlamasında dikkat edilmesi gereken hususlara açıklık getirmektedir. Siyasi iktidarların üzerine kuruldukları toplum içinde asabiyetin beklediği dayanışmayı sağlama görevlerinin bulunduğuna işaret eden İbn-i Haldun’a göre, bu görevin hakkıyla yerine getirilmemesi durumunda çözülme yaşanmaktadır. Ekonomik krizlerde, savaşlarda ve doğal afetlerde bir devletin güçlü olabilmesini sağlayan asabiyetin beklediği dayanışmadır. İnsanların haklarına erişme konusunda şüphe duymadığı bir devlete vatandaş olması, modern dönemde gözetilen dayanışmanın temelinde yer almaktadır. İbn-i Haldun’un önerileri doğrultusunda planlanan çalışmanın içeriği; düşünürün asabiyet teorisi bakımından nüfus unsurunu oluşturan toplumun niteliği, nüfus planlamasının gerekliliği ve göç edenlerin hakları ile yükümlülükleri arasındaki ilişkiden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İbn-i Haldun, Asabiyet Teorisi, Devletin Nüfus Unsuru, Göç, İnsan Hakları

Etik Beyan

ETİK BEYAN FORMU 15/10/2024 Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Sorumlu Yazar Adı ve Soyadı Özgür AYDIN

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Proje Numarası

Yoktur.

Teşekkür

Yoktur.

THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STATE’S MIGRATION PLANNING AND THE RIGHTS OF MIGRANTS ON THE BASIS OF IBN-İ HALDUN’S THEORY OF ASABIYYAH

Öz

In this article, Ibn Khaldun’s approach to the element of population, which is accepted as one of the basic elements of the state, on the basis of the theory of asabiyyah and the relationship between the rights of immigrants on which the modern state is based in the legal order is examined. The transformation from the society formed by the solidarity of people with each other to the crowds where everyone acts according to universal rules makes it difficult for modern states to follow the quality of the population element. In addition to the general urban mobility that has become customary especially with short-term travelling, the crowds formed by those who come with migration have made the obligations to monitor the population element important in the modern state. As it is known, in order to talk about state
formation, in addition to the elements of sovereignty and country, there is a need for a sufficient human community in terms of quantity and the will to live together with certain ties in terms of quality. Otherwise, mere crowded human communities do not constitute a state.
Ibn Khaldun analysed the population element of the state by observing historical data and the problems of his time. His theory of asabiyyah, which he developed in response to the solidarity in the human community that constitutes the population element, clarifies the issues to be considered in population and migration planning. According to Ibn Khaldun, who pointed out that political powers have the duty to ensure the solidarity expected by asabiyyah in the society on which they are founded, if this duty is not fulfilled properly, dissolution occurs. It is the solidarity expected by asabiyyah that enables a state to be strong in economic crises, wars and natural disasters. The fact that people are citizens of a state where they have no doubt about accessing their rights is at the basis of the solidarity observed in the modern period. The content of the study planned in line with Ibn Khaldun’s suggestions consists of the nature of the society that constitutes the population element in terms of the thinker’s theory of asabiyyah, the necessity of population planning and the relationship between the rights and obligations of migrants.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, Theory of Asabiyyah, Population Element of the State, Migration, Human Rights

Proje Numarası

Yoktur.

Kaynakça

• Acer, Eleanor and Byrne, Olga. “How the Illegal Immigration Reform and Immigrant Responsibility Act of 1996 Has Undermined US Refugee Protection Obligations and Wasted Government Resources”, Journal on Migration and Human Security 5, 2 (2017): 356-378.
• Adıgüzel, Selminaz. “Göçmen Çocuğun Eğitim Hakkı”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3, S. 5 (2017): 27-42.
• Akad, Mehmet - Dinçkol, Bihterin Vural - Bulut, Nihat. Genel Kamu Hukuku. İstanbul: Der Yayınları, 2021.
• Akbay, Muvaffak. Umumi Amme Hukuku Dersleri. Ankara: AR Basımevi, 1948. Babacan, Mehmet Emin ve Yılmaz, İsa. “Modern Dönem Türkiye Toplumunda Asabiyet ve Sosyal Sermaye İlişkisi”, İbni Haldun Çalışmaları Dergisi, 4, 2 (2019): 173-191.
• Bacci, Massimo Livi. Avrupa’da Nüfus Hareketleri. çev. M. Timuçin Binder, İstanbul: Literatür Yayınları, 2009.
• Bıçak, Ayhan. Devlet Felsefesi Eleştiriler ve Öngörüler. İstanbul: Dergah Yayınları, 2016. Cengiz, Ercan. “Timur’un Suriye Seferi’nde Halep ve Şam Âlimleriyle Yaptığı Görüşmeler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 70 (2021): 359 - 374.
• Chishti, Muzaffar - Hipsman, Faye and Ball, Isabel. “Fifty Years On, the 1965 Immigration and Nationality Act Continues to Reshape the United States”, Erişim Tarihi: Eylül 12, 2024, https://www.migrationpolicy.org/article/fifty-years-1965-immigration-andnationality- act-continues-reshape-united-states.
• Chishti, Muzaffar and Gelatt, Julia. “A Century Later, Restrictive 1924 U.S. Immigration Law Has Reverberations in Immigration Debate”, Erişim Tarihi: Eylül 12, 2024, https://www.migration policy.org/article/1924-us-immigration-act-history.
• Çağlayandereli, Mustafa. Nüfus Sosyolojisi. Ankara: Detay Yayıncılık, 2019.
• Erdoğan, Zahide. “Birleşik Krallık’ta Mülteci Entegrasyon Politikaları ve Temel Yaklaşımlar”, Göç Dergisi 7,1 (2020): 95-120.
• Göç İdaresi Başkanlığı, Erişim Tarihi: Eylül 10, 2024, https://www.goc.gov.tr/hakkimizda.
• Göğer, Erdoğan. “Çifte Vatandaşlık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 44, 1(1995): 128-181.
• Gözler Kemal. “Devletin Bir Unsuru Olarak “Millet” Kavramı”, Türkiye Günlüğü 64 (2001): 108-123.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.
• Güllüpınar, Fuat. “Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, 1 (2014): 1-16.
• Herbrüggen, Elif Duygu Cindik ve Demirkol, Rahman. “Almanya’da Yaşayan Türkiye Kökenli Göçmenlerin Sosyal Hayattaki Ayrımcılık Algıları”, Göç Dergisi 9, 1 (2017): 127-136.
• İbn-i Haldun. Mukaddime. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2013.
• Kaplan, Recep. “Birleşmiş Milletler Belgelerinde Eğitim Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 6, 20 (2015): 329-373.
• Kuper, Adam. İlkel Toplumun İcadı Bir İllüzyonun Dönüşümleri. çev. İsmail Türkmen, İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Lacoste, Yves. İbni Haldun Tarih Biliminin Doğuşu. çev. Mehmet Sert, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
• Malinowski, Bronislaw. İlkel Toplum. çev. Hüseyin Portakal, Ankara: Öteki Yayınevi 1999.
• Mendoza, Mary E. “America’s Border Wall Is Bipartisan”, Erişim Tarihi: Eylül 12, 2024, https://time.com/6324599/bidens-trump-history-border-wall/.
• Okandan, Recai Galip. Umumi Amme Hukuku Dersleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1952.
• Özcan, Mehmet Tevfik. İlkel Toplumlarda Toplumsal Kontrol, İstanbul: XII Levha Yayınları, 2012.
• Özcan, Oğuz. “İbn Haldun’da Devlet Düşüncesi ve “Devlet Araç mı, Amaç mı?” Tartışması Bağlamında Mukayeseli Bir Değerlendirme: (İbn Haldun-Aristoteles-Thomas Hobbes)”, İbni Haldun Çalışmaları Dergisi 1, 1 (2016): 63-92.
• Saydam, Mehmet. Türk Ceza Hukukunda Göçmen Kaçakçılığı Suçu TCK m. 79, Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Doktora Programı Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2015.
• TDK Sözlüğü. Erişim Tarihi, Eylül 10, 2024, https://sozluk.gov.tr/.
• TDK Sözlüğü. Erişim Tarihi: Eylül 10, 2024, https://sozluk.gov.tr/.
• Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. Erişim Tarihi: Eylül 10, 2024, https://www. mfa.gov.tr/turkiye_de-duzensiz-goc.tr.mfa.
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO). “Göçmen İşçiler, Mülteciler ve Ailelerini Sosyal Koruma Kapsamına Almak”, Erişim Tarihi: Eylül 10, 2024, https://www.ilo.org/sites/ default/files/wc msp5/groups/public/@europe/@rogeneva/@iloankara/documents/ publication/wcms _828383.pdf.
• Uygun, Oktay. Devlet Teorisi. İstanbul: XII Levha Yayınları. 2014.
• Uygun, Oktay. İbni Haldun’un Toplum ve Devlet Kuramı. İstanbul: XII Levha Yayınları, 2008.
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. çev. Talha Parla, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Yıldız, M. Cengiz. “Osmanlı’nın Son Dönemindeki Üç Düşünce Akımının Sosyolojik Analizi: Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçilik”, Erişim Tarihi: Eylül 13, 2024, https://www.bingol.edu.tr/media/231552/3osmanli-son-donem-fikirleri-14-sayfa. pdf.
• Yusofi, Sayed Hanan. “İbn-i Haldun’un Düşüncesi ve Uluslararası İlişkiler”, Trakya Üniversitesi Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi 1,1 (2018): 17-38.
• Zabunoğlu, Hamide Gökçe. “Günümüzde Ulus-Devlet”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, 1 (2018): 535-559.
• Zabunoğlu, Yahya Kazım. Kamu Hukukuna Giriş. Ankara: Sevinç Matbaası, 1973.