HALK MUHAYYİLESİNDE İBN SÎNA VE HAYATI ETRAFINDA ANLATILAN EFSANELER

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 7, 175 - 185, 01.09.2015

Ebru Şenocak

https://doi.org/10.31126/akrajournal.328535

Cited By: 1

Öz

Ebu Ali el-Hüseyin bin Abdullah İbn Sîna büyük bir filozof, hekim, matematikçi, fizikçi, âlim, fakih, müfessir, bilgin, şair, seyyah vb. gibi yönleriyle ilim tarihinde yerini almıştır. İbn Sîna'nın hayranlık uyandıran bilgisi, onun halk muhayyilesinde de olağanüstülüklerle yaşatılmasını ve yer yer hayatı etrafında efsanelerin oluşturulmasını sağlamıştır.

Biz bu çalışmamızda, yazma ve matbu nüshalar ile sözlü kaynaklardan tespit ettiğimiz İbn Sîna hakkında anlatılan efsaneleri; a. Olağanüstü özellikleri (Gözlerinin keskinliği, işitme gücü, hafıza güzü, sezgi gücü, olağanüstü kuvveti, sihir yap-ma, simya gücü); b. İlim yoluyla elde ettiği kazanımlar (Hastalık teşhisi, hasta tedavisi, sağlık konusunda yiyecekler ile ilgili bilgisi, tedavi yöntemleri) başlıkları altın-da ele alacağız. Böylece "yüce birey" İbn Sîna'nın insanoğlunun hayat mücadelesinde "ideal insan" olabilme başarısını ve halk muhayyilesinde ona yüklenen evliya, sihirbaz, büyücü, simyacı vb. gibi unvanlarla anılma sebeplerini örneklerle değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

İbn Sîna, efsane, simya

IBN SINA IN PUBLIC IMAGINATION AND THE LEGENDS TOLD CONCERNING HIS LIFE

Öz

Ebu Ali el-Huseyin bin Abdullah Ibn Sina took his place in scien-tific world as a great philosopher, medical man, mathematician, physicist, wise man, a law man in Islamic world, commentator of Quran, scientist, poet and traveller.

In our work, we will deal with written copies and orally told stories besides some other sources obtained through out time, and we will do this under two head lines;

a) his superior features (his being eagle-eyed, hearing ability, memory, instin-ct, great power, being able to do magic and alchemy power.

b) His acquisitions through science ( illness diagnosis, medical treatment, his knowledge about health related to nourishment, ways of medical treatment. )

Thus, we will be able to view the success of Ibn Sina's being the '' ideal per-son '' in humans' battle of life, and the attribution of being a Moslem Saint, magici-an, alchemist in public imagination.

Anahtar Kelimeler

Ibn Sina, legend, alchemy

Kaynakça

• BAYAT, Ali Haydar (1984); “Türk-İslâm Toplumlarında İbni Sîna Hikâye ve Fıkraları I”, Uluslararası İbni Sîna Sempozyumu Bildirileri 17-20 Ağustos 1983, Ankara, 575-585.
• BOLAY, M. Naci (1988); İbn-i Sîna, Ankara.
• GORİYEV, Magsud (2002); Ibn Sınonıng Bolalıgı (gissa)/ “Abu Ali İbn Sino”, Taşkent.
• GÖLPINARLI, Abdulbâki (1937); "İbn Sîna Hakkında Bazı Toplamalar", Büyük Türk Filozof ve Tıb Üstadı İbn Sîna Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler, İstanbul, 13-16.
• KAŞGARLI MAHMUT (1992); Divanü Lügat-it-Türk I-II-III, (çev. Be-sim Atalay), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• ŞENOCAK, Ebru (2005); İbn Sîna Hikâyeleri Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• ŞİMŞEK, Esma- Ebru ŞENOCAK (2009); "İbn Sîna Hikâyelerinin Arketip-sel Tahlili", Millî Folklor, 2009, Cilt: 10, Yıl: 21, Sayı: 82, 110-121.
• ÜNVER, Süheyl (1937); “Şark Folklorunda İbn Sîna Hakkında Yaşayan ve Kaybolan Efsaneler", Büyük Türk Filozof ve Tıb Üstadı İbn Sîna Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler, İstanbul, 1-8.
• ÜSTÜNBAŞ, H. Basri (1984); “İbn Sîna ve Halk Sağlığı”, İbni Sîna (980-1037), Kayseri, 70-74.
• YALTKAYA, M. Şerafeddin (1937); “İran Folklorunda İbn Sîna”, Büyük Türk Filozof ve Tıp Üstadı İbni Sîna Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tetkikler, İstanbul, 9-12.